Bir Ermeni’nin Gözünden Başörtüsü "Meselesi"

Uzun süredir konuştuğumuz, tartıştığımız, çarptığımız, topladığımız, çıkardığımız ve sonunda da bölüp bir de üstüne "bölündüğümüz" bir "mesele" başörtüsü… Peki bir Ermeni yani bir Hıristiyan korkar mı başörtüsünden, savunur mu başörtüsünü ve başörtülü kızların okuma hakkını? Ermeni olmayan arkadaşlarımla konuşurken soru "Eee asıl sen ne düşünüyorsun bu konuda?" sorusuna geliyor... "Asıl sen" kısmı işin önemini benim suratıma çarpıyor... Şimdi başörtüsünden korkan, başörtülü kızların üniversiteye başlamasıyla İranlaşacağımızdan ve şeriatın geleceğinden emin onca arkadaşım bir "azınlık" daha doğrusu bir Hıristiyan olarak benim de bu konuda görüşlerime "Asıl ben ne düşünüyorum"a farklı bir önem veriyorlar.

Korkum sayesinde feraha varacağım…

Çünkü benim de korkmam aslında bir şekilde onların da korkusuna destek olacak, korkularımız birleşecek daha çok korkup daha çok kaygılanacağız, korkunun şemsiyesi altında "Korksak da mücadelemizi elden bırakmayacağız’" mevhumunda birleşeceğiz... Dolayısıyla Ermeni bir Hıristiyan’ın korkması "laiklik elden gidiyor" yürüyüşlerine bayraklarıyla katılan onca kadına belki de  "Ya Gayrimüslim vatandaşlarımız? Onları da korumamız lazım" bahanesini sunarak daha da fazla bağırma imkanı verecek. Kim bilir benim korkum İlhan Selçuk,Tuncay Özkan,Türkan Saylan gibi laikliğin "bekçilerine" daha da cesaret verecek ve onlar "beni bile!" kanatları altına alacak, "Korkma biz yanındayız diyecek" ve hep beraber laiklik için yürüyeceğiz. Yani Ermeniliğim, geçmişteki "hainliklerim", "yabancılığım", "ötekiliğim’", tüm işlediğim "günahlar" belki de "türban" korkum sayesinde silinecek, feraha varacağım.

Tahammülsüzlüğe tahammül edememek

Ama çok denedim olmuyor. Bir türlü korkamıyorum şu "türbandan’"... Tartışmaları da manasız buluyorum... Özellikle de başörtüsüne karşı olan her insanın televizyonlarda, gazetelerde verdikleri hemen hemen her demeçte "Benim de ninemin başörtüsü vardı ama o başkaydı" ile bolca dolu cümlelerinden de sıkıldım… Örtüyü merkeze alıp altındaki insanı yok sayan, oradaki insanı görmek istemeyenlerden de sıkıldım. Mutlak iyi insan varmışçasına hemen hemen her bir başörtülünün "örümcek kafalı, "öcü" olarak tanımlanmasından da bunaldım… Tahammül edemediğim şey tahammülsüzlük ve beni asıl korkutan da bu. Tahammülsüzleştikçe de bölünüyoruz sonra da toparlanamıyoruz.

Tek tip öğrenci yerine…

Ben Türkiyeli bir Ermeni olarak yani kimliğinde de "Hıristiyan" yazan bir insan olarak üniversitelerin özgür olmasını ve herkesin eğitim almasını savunuyorum. Ben tek tip öğrenci tipiyle okumak yerine farklı bir çok görüşten, inançtan insanlarla okumak istiyorum. Mesela başörtülü bir kızın okul dışında zorla tutulmasının onun özgürleşmesine, kendi ayakları üzerinde durmasına, hatta onun "modernleşmesine, "çağdaşlaşmasına" daha ziyade kendi kişisel gelişimine, kendilerini gerçekleştirmelerine mani olduğunu düşünüyorum. Mesela bu kızlar birçok kişinin gözünde "örümcek kafalı" olarak adlandırılıyorlar fakat  okulların kapısını onlara kapatarak onların kendi deyimleriyle "örümcek kafalı" olarak kalmaları senelerden beri dayatılıyor.

Aslında başörtülü kızların mahrum edildiği sadece 4-5 senelik bir üniversite eğitimi değil, onların geleceğinin,yaşamlarının da gasp edildiğini düşünüyorum. Okumayı seven bir insan olarak kendimi onların yerine koyuyorum ve başörtüsü yüzünden "okullaşamamak" düşüncesi bana kötü geliyor.

Fazla empatik olabilirim…

Mesela iyi üniversitelere girme kapasitesi olan ve giremeyen kızları düşünüyorum, onların da benimle beraber Foucault, Bourdieu, Adorno vs.. okuyamamalarının can sıkıcı olduğunu düşünüyor hatta kendimi fırsat eşitsizliğinin suç ortaklarından birisi olarak görüyorum. Başörtüsü yerine kapılarda, güvenlik kabinlerinde, arabaların arkasında gizlice peruklarını takan kızları görmek benim de gururumu incitiyor. Belki biraz fazla empatik olduğumu düşünebilirsiniz ama kendimi onların yerine koymaktan alıkoyamıyorum. Mesela "başörtülü kızlar gelirse derslere girmeyiz" diyen akademisyenlerle öğrencilik hayatımın şu son dört ayında birebir karşılaşmamayı umuyorum. O akademisyenlerden alacağım derslerin de bir çok şeyden noksan olacağını düşünüyorum.    

Ekonomik kaygılar? 

Türkiye’ye şeriat geleceğini,Türkiye’nin bir İran olacağını düşünemiyorum. "Kesin İran oluyoruz, az kaldı, imdat!" diye de bağıran onca çığlığa , yakın çevremde bu tarz düşünen insanların fazlalığına rağmen ben böyle düşünmüyorum.. Eski İran yeni İran sunumu her gün en az bir kere başka bir kişi tarafımdan elektronik posta kutuma yollansa da tartışma programlarında en fazla verilen örnek İran olsa da ben asla bir İran olacağımızı düşünmüyorum. Tüketimin bu denli yoğun olduğu bir ülkede, her gün yeni bir alışveriş merkezi açılan, özel sektörün hızına hız kattığı, özel okulların, özel hastanelerin, dershanelerin dur durak bilmeksizin açıldığı bir ülkenin İran olamayacağını düşünüyorum. Kendini "laik" olarak tanımlayan onca insanında kaygısının laiklikten ziyade ekonomik olduğunu düşünüyorum.

Yeşil sermayenin giderek büyümesi, İslami kesimin zenginleşmesi, başörtülü kadınların da son model jeeplere binebilmeleri, Nişantaşı’nda en lüks kafelerde yemek yiyebilmeleri kendini "laik" olarak tanımlayan bir çok kadını, erkeği son derece rahatsız ediyor. Kendi yaşam alanlarının, kendilerine has olduğunu düşündükleri yaşam tarzlarının gasp edildiğini, kendi tekellerinde olduğunu sandıkları jeep'lerin, son model markaların, lüks kafelerin vs. birer birer ellerinden kayıp gittiklerini düşünüyorlar.

Haksız kazanç/haklı kazanç

Birçoğu laikliğin belki de tanımını,manasını bilmeden "laiklik elden gidiyor" deyip başörtülü kadınlardan hınçlarını almaya çalışıyorlar. Tabi bu noktada bir de haksız kazanç/haklı kazanç ikilemi ortaya çıkıyor. Her İslami görüşü paylaşan ve ticaret yapan kesimler onların bakışında haksız kazanç sahibi... Bu noktada emin olamayız, ama her iki tarafta da haksız kazanç sahibi olan bir çok insanın olduğunu söyleyebiliriz. Başı açık olup, kendini son derecede "laik, çağdaş, Kemalist" olarak tanımlayan onca haksız kazanç sahibi iş insanının olduğu gibi, İslamcı ve haksız kazanç sahibi olan onca işinsanı da vardır. Sonuçta hiçbir alanda, hiçbir görüşte, hiçbir dinde, ırkta mutlak iyi yoktur. Benim anlatmak istediğim bir nevi "makyajlı laiklik" meselesi.

Yani ekonomik kaygılarını,kendi yaşam alanlarının istemedikleri kişiler tarafından ‘işgal’ edilmesini ‘laiklik elden gidiyor’ cümlesine sığınarak önlemeye çalışmak. Ekonomik kaygılarını "laiklik" kaygılarıyla makyajlamak...

Bunlar benim kendime göre gözlemlerim çünkü bugüne kadar başörtülüleri veya "Türbanlıları" ekonomik durumlarına bağlantılı olarak eleştiren birçok kişiye rastladım. "Bunlar biz mağduruz edebiyatı yapıp, üniversiteye giremiyoruz" der  BMW jeep kullanırlar" gibisinden tüketimi de hedef alan birçok cümle duydum.

Tabii ki bu tavrı her başörtüsü karşıtına mal edemem ama bu sıkça karşılaştığım örneklerden biri. Bence bir başörtülü son model araba da kullanabilir, yalılarda da oturabilir ama eğitim hakkı engelleniyorsa, o "mağdurdur".

Birbirini anlama ve diyalog… 

Ben tüm bunları yazarken bu meseleyi daha doğrusu "meseleleştirilen" bu olguyu Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi'nin (MHP) politikalarından tamamen ayrıştırarak salt kendi hissiyatımla aktarmaya çalıştım.

Yoksa üniversitede özgürlüğün  sadece başörtüsüyle sınırlı kalmamasını, başörtüsünün sadece bir altküme olmasını diğer özgürlüklerin de bir an evvel hayata geçirilmesini, bu konuda değişiklikler yapılması en büyük temennilerimden.

Başörtüsü "meselesinin" daha hoşgörülü bir yaklaşımla, diyalogla, birbirini anlama yoluyla çözülebileceği, "akademisyenlerin" öğrenci ayrımı yapmadan her öğrenciye ders vermeye gönüllü olduğu, özgürlüklerin üniversitede ve başta ifade özgürlüğü olmak üzere daha bir çok alanda yaşanabildiği  bir ülke düşlüyor ve bu noktada her birimize çok iş düştüğünü düşünüyorum. (NK/NZ)