Devalüasyon Yapmanın da Usülü Vardır
Kimler biliyordu?
Adalet Partisi (AP) iktidarda olduğu 1970 yılında Maliye Bakanı olan Kütahya milletvekili Mesut Erez, Bağımsız İletişim Ağı 'na (BİA) yaptığı açıklamada, 10 Ağustos 1970 devalüasyonunu, Başbakan Süleyman Demirel , Hazine Genel Sekreteri Kemal Cantürk , Merkez Bankası Başkanı Naim Talu ve Maliye Bakanı olarak kendisinden başka kimsenin bilmediğini söyledi. Erez, devalüasyon için 4 ay boyunca çalıştıklarını belirtti.
Uluorta devalüasyon
18 Şubat 2001 tarihinde, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer' in Anayasa kitapçığını Başbakan Bülent Ecevit'in yardımcısı Hüsamettin Özkan 'a fırlatması ile başlayan siyasi kriz, pusuda bekleyen ekonomik krize neden olmuştu. Türkiye hiçbir hazırlık yapmadan yüzde 40'lık devalüasyonla içinden çıkılmaz krize girdi. 1970 devalüasyonu ise 4 aylık bir hazırlıktan sonra dışarıya bilgi sızdırılmadan gerçekleştirilmişti. O yılların Maliye Bakanı Mesut Erez devalüasyon kararının nasıl alındığını; kimlerin bilmesi gerektiğini ve nasıl açıklandığını anlattı...
Yüzünüzü gözünüzü yıkayıp gelin
*Evet... Başbakan Süleyman Demirel'in katıldığı bir Kütahya gezisinden 9 Ağustos 1970 Cumartesi akşamı Ankara'ya dönmüştük. Demirel bize (bakanlara) dedi ki: evinize gidin, yüzünüzü gözünüzü yıkayın, Bakanlar Kurulu toplantısına, gelin.. Ben de işte eve geldim, yüzümü gözümü yıkadım ve Başbakanlığa gittim. Bakanlar Kurulu toplantısında devalüasyonun gereklerini izah ettim, anlattım arkadaşlarıma... Demirel de devalüasyonun zorunlu olduğunu söyledi...Ve yüzde 66.66 oranında Türk lirası devalüe edildi. Yani Türk parası dolar karşısında 9 liradan 15 liraya çıkarıldı. Kararın alındığı saat bir hayli geçti, yani saat 24.00'ten sonraydı..
Ertesi gün Çubuk'ta
*Ve ertesi günü, yani Pazar günü devalüasyon ilan edildi radyodan. Ben de Ankara'da Çubuk Barajı civarında hanım ile dolaşıyordum; arabanın radyosundan da devalüasyonun ilanını dinliyordum. Ertesi gün...Gazeteler yazdı: "Maliye Bakanı, Pazar günü arabasının radyosundan devalüasyonun ilanını dinledi. İnsanın kötü gününde yanında tabii ki yalnız eşi olur" diye..
IMF ile Demirel görüştü
*Başbakan Süleyman Demirel, Maliye Bakanı olarak ben, Merkez Başkanı Naim Talu, Hazine Genel Sekreteri Kemal Cantürk'ten oluşan dört kişilik grup aylarca önceden hazırlıklarını yapmıştı. Bu 4 aylık süre içinde Demirel'le görüşülmüş; tartışılmıştı. Gayet tabii Uluslararası Para Fonu (IMF) de işin içindeydi ; onunla da görülüşmüş, tartışılmıştı: Fakat, IMF'yle Demirel görüşmüştü.
Bazı kesimlerin haksız kazanç sağlamaması için
*10 Ağustos 1970 tarihindeki devalüasyon kararından dört kişi dışında hiç kimsenin haberi olmamıştır.... Aylar önceden karar verilmiş, hazırlıklar yapılmıştı; bazı kesimlerin haksız kazanç sağlamaması için de dışarıya bilgi sızdırılmamıştı.
Türk Lirası fazla değerlenmişti
*Devalüasyon niçin yapıldı? Efendim, Türkiye'deki ekonomik şartlar devalüasyonun gerekliliğini gösteriyordu. Türk lirası fazla değerlendirilmişti . Normal olarak değerlenmesi lazım ki ithalat ile ihracat ona göre yapılsın. O nedenle iktisadi şartlar bizi zorluyordu zaten. Ve gayet makul bir devalüasyondu bu; çok da başarılı olmuştur, o tarihten bu yana; yani 1970 kararlarının aleyhinde bulunan pek kişiye rastlamadım.
Teyid edildim
*Tabii devalüasyonun yapıldığı tarihte Maliye Bakanı olduğum için, benim, çok başarılı olmuştur, demem o kadar fazla bir değer taşımaz. Ama, objektif bir gözle bunu inceleyenler de, benim söylediklerimi teyit eden yazılar yazmışlardır.
Devalüasyon kararı nasıl ve kimler tarafından alınır
Efendim, Maliye Bakanlığı'nda Gelirler Genel Müdürü'yken milletvekili oldum. Tabii, devalüasyon kararı Gelirler Genel Müdürlüğü'nden çıkmaz. Hazine Genel Müdürlüğü'nden çıkar. Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı ve Hazine Genel Müdürlüğü'nün daha ziyade vazifesidir devalüasyon. Ama, Maliye Bakanı olarak benim idaremde çeşitli toplantılar yapılmıştı o Ulus'taki binada. Maliye Bakanlığı'nın o büyük toplantı salonunda çok toplantılar yapılmıştı; sabahlara kadar çalışılmıştı. Ve Ramazan ayına rastlamıştı o çalışmalar... O tarihlerde bir gazetede, Maliye Bakanlığı binasının fotoğrafı basılmış, altına da "Burası Maliye Bakanlığı'dır. Sahura kadar açıktır" diye yazılmıştı...
Bugün Maliye Bakanı olsaydınız?
Efendim, bu soruya cevap vermek kolay değil. Bugünkü şartları iyi değerlendirmek lazım. Şartları değerlendirmeye kalkarsak da uzun sürer...Ama, bugün Maliye Bakanı olan zat, değerli bir Maliyecidir. Daha önce de konuşmuştuk. O mesleki hayatına Maliye'de başlamış bir arkadaşımızdır. Ve kısa zamanda Maliye teşkilatında birçok kademelerden geçtikten sonra bakan olmuştur; ve maliyeyi çok iyi bilen bir arkadaşımızdır. Zaten görüyorsunuz, konuşmalarında sivri hiçbir şey yoktur. O kadar çok işi var ki, ortalıkta pek görünmüyor çalışmaktan. Ben böyle değerlendiriyorum..
Devalüasyon yapan gider
1947'de devalüasyon yapılmıştır, bir süre sonra da biliyorsunuz CHP iktidardan düşmüştür. Ondan sonra on sene arayla devalüasyonlar yapıldı. Demokrat Parti (DP) ve biz (AP) yaptık, iktidardan gittik. Devalüasyonun siyasi kaderi böyle.(YÖ/NA)
