Nasıl Çalışıyor/Çalışamıyorlar; Kalıpyargıları Esnetmek

Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın

Heterojen bir grup olan Afro Türkler, birbirinden farklı sektörlerde çalışıyor. Yoğun olarak çalışılan sektörlerden biri turizm... Görece daha kozmopolit olan bu sektörde, siyahlar kendine daha kolay yer bulabiliyor.

Saha araştırmaları Afro Türklerin turizm sektöründe daha çok animatörlük gibi eğlence ve iletişim işlerinde çalıştığını gösteriyor. Yrd. Doç. Dr. Lülüfer Körükmez, siyahları ten rengi sebebiyle bir eğlence unsuru olarak görme eğiliminin Türkiye’de de yaygın olduğunu vurguluyor.

Kırsal kesimde yaşayan Afro Türkler ise sanayileşmiş tarımda ya da düşük kalifiye işlerde çalışıyor. Kendi toprakları genellikle küçük olduğundan, gündelik ya da mevsimlik işçi olarak çalışanlar da var.

“Sadece barın önündeki masalarda oturacaksın”

Afro Türklerin çalışma hayatında yaşadığı ayrımcılık genel olarak iki şekilde ortaya çıkıyor. İşverenler, Afro Türkleri ren renkleri sebebiyle işe almayabiliyor ya da bir siyah çalıştırmak ilgi çekici olur diye iş verebiliyor.

Körükmez bunun bir örneğini şöyle anlatıyor:

“Bir görüşmeci şöyle bir şey söylemişti. Alsancak’taki barlardan şöyle bir iş teklifi geliyor: ‘Sadece barın önündeki masalarda oturacaksın ve müşteri çekeceksin.’ Dolayısıyla bizim tahayyül edebileceğimizden çok daha ciddi bir problem var.

"Bazen insanlar, ah ne güzel işte bak iş vermişler diyor. Hayır, bu bir ayrımcılık biçimidir ve insanları herhangi bir üretim içine sokmadan objeleştirilmektir.”

Sık sık GBT isteniyor

Siyah erkekler ten renkleri sebebiyle, uyuşturucu satmak ve kaçakçılık yapmak gibi suçlarla ilişkilendirilebiliyorlar. Bir yerden bir yere giderken, polis geenellikle durdurabiliyor, sabıka kaydı için GBT [Genel Bilgi Toplama] kontrolü yapılıyor. 

Bir siyahın Türkiye kimliğine sahip olması güvenlik görevlilerini düşündürüyor; çünkü Türkiye toplumunun önemli bir kısmı Afro Türkler hakkında bilgiye sahip değil.

Gazeteci Alev Karakartal, “Kimliğimizi gösterdiğimizde bize inanmayabiliyorlar ve sahte kimlik yapma suçundan sürekli karakollara götürülüyoruz” diyor.

Kurumlarda ve kamuda çalışanların sayısı ise oldukça az.

Körükmez, “Ne kadar koyu renkliyseniz bir işe girmeniz o kadar zorlaşabiliyor” diyor ve ten renginin istihdamı nasıl etkilediğini şu örnek üzerinden anlatıyor:

“30’un üzerinde üç kardeşle bir görüşme yapmıştık. Her üçünün ten rengi birbirinden çok farklıydı. Biri siyah, biri Latin diyebileceğimiz bir tonda, diğeri ise beyaza yakındı. Siyah olan bir türlü iş bulamıyormuş ve kardeşi de mülakatlarda kendini iyi anlatmadığına dair ablasını suçluyormuş. Sonra ben seninle bir görüşmeye geleceğim demiş ve gitmiş görüşmeye. Durumu o zaman anlamış ve gerçekten ten renginin ne kadar fark ettirdiğini görmüş.”

Türkkolu: Yaşadığın yerden uzaklaşınca yabancı oluyorsun

Ayrımcılık kent ve kırda farklılık gösteriyor. İlçeler ve köylerde ten rengi sebebiyle çok daha az sorun yaşanırken; şehir merkezinde ayrımcılık artırıyor. Turizm sektöründe çalışan Afro Türklerden Beyhan Türkkolu kendi deneyimini şöyle paylaşıyor:

“Turizm evrensel bir iş bu sebeple çok kötü bir deneyimle karşılaşmadım; fakat yaşadığınız bölgenin dışına çıktığınızda bazı şeylerle karşılaşıyorsunuz. Ben Eşrefpaşa’da oturuyorum ve orada oturan insanların çoğu o bölgenin yerlisi, herkes birbirini tanıyor ve biliyor.

"Ben orada yabancı olarak görülmüyorum. Ama oradan çıkıp Alsanacak’a geldiğimde laf atıyorlar, bu bazen İngilizce, bazen de Türkçe oluyor. Zaman zaman da elleriyle işaret ediyor veya Arap diyorlar.”

Kadınların sorunları daha büyük

Afro Türk kadınlar, Türkiye’de yaşayan tüm kadınlar gibi ataerkil sistemin getirdiği ihlallerden nasibini alıyor; fakat sorunları bununla sınırlı değil.

Eğitimli ve meslek sahibi kadınlar, hem iş hayatında hem de özel hayatında karşılaştığı ayrımcılıkla daha kolay baş edebiliyor. Mevsimlik işçi olarak çalışan kadınların ayımcılıkla baş etmeleri ise çok daha zor.

Karakartal, önümüzdeki dönemlerde kadınlara gelir sağlayıcı projelerin hayata geçirileceğini belirtiyor ve “Bu kadınlar daha fazla tacize uğruyorlar, sigortasız çalıştırılıyorlar, beyazlar sigorta talebinde bulunurken onlar bu talepte bulunmuyor. Bu sebeple eğitim alın, meslek sahibi olun diyoruz çocuklara” diyor.