Yeni Sorunlarımıza Çözüm İçin Buluştuk

Dataharvest/EIJC, The European Investigative Journalism Conference (Dataharvest – Avrupa Araştırmacı Gazetecilik Konferansı) Belçika’nın başkenti Brüksel’de gerçekleşti.

Avrupa'nın her yerinden biraraya gelen gazeteci ve bilgisayar programcıları dijital çağ ile değişen ve gelişen gazetecilik yöntemleri, araçları hakkında deneyimlerini paylaşma fırsatı buldu.

Konferans boyunca düzenlenen 60'tan fazla atölyede gazeteci ve programcılar, ellerinde laptop ve akıllı cihazlarıyla, sürekli gelişen teknolojinin sunduğu imkanları tartışarak daha güvenli, daha doğru bilginin nasıl elde edilebileceğini, nasıl halka ulaştırılacağını tartıştı.

Her ne kadar Türkiye'deki ifade ve basın özgürlüğü ihlalleri üzerine konuşmak için konferansta bulunsam da, aslında dünyanın hemen her bölgesinde basın özgürlüğü üzerinde kurulan baskı ve tehditlerin, yaşanan ihlallerin birbirine benzediğini gördüm. Öyle ki Freedom House'un Basın Özgürlüğü Raporu'nda da vurguladığı gibi, dünya çapındaki bu gerileme ve artan ifade özgürlüğü ihlalleri aslında yapısal bir sorun.

Medyada merkezileşme, medya sahipliği ilişkilerinin gazetecilik etiğini zedelemesi, çatışma ortamlarında tarafların gazetecileri hedef alması, yükselen terörle mücadele ve ulusal güvenlik poltikaları aynı Türkiye'de olduğu gibi dünyanın her yerinde gazeteciliğik pratiğini etkiliyor, haber alıp vermeyi imkansızlaştırmaya çalışıyor.

Bilgisayar programcılarıyla gazeteciler bir arada

Ülke deneyimleri arasında sadece "şiddet derecesi" olarak farklılık gösteriyor. Keza konferans boyunca yaşanan kişisel sohbetlerde Rusya'da gazetecilere yönelik saldırıları konuştuğumuzda "En azından biz de gazeteci öldürmüyorlar" sözleri, Türkiye'deki "istenmeyen" ilan edilme ve medyanın tek seslileştirilmesinen bahsederken de "En azından biz hala iş bulabiliyoruz" sözleri dudaklardan dökülebiliyor. 

Herkesin içine düştüğü bu "acı iyimserlikten" kurtulmanın yöntemleri ise yeni teknolojide yatıyor. Açık kaynak kodlu yazılımlar, sızıntı gazeteciliği için egemenlere karşı koruma sağlayan alternatif platformlar, en basit telefon görüşmeleri ve e-mailleşmeyi şifreleyen uygulamalar hem gazeteciyi hem de kaynağını korumaya hem de bilgiye hedefine, halka ulaştırmaya yardımcı oluyor.

Bu anlamda 7 Mayıs’taki “pre-conference” etkinliğinde bilgisayar programcıları ile gazeteciler biraraya getiren Hackathon etkinliği konferansın önemli ayaklarından biriydi. Gazeteciler için güvenli bilgi edinme ve yaymanın tartışıldığı, yeni çözümler bulunduğu bu etkinliğe katılamamış biri olarak hala Google Chrome kullandığımı öğrenen meslektaşlarımın inanmaz bakışlarıyla karşılaştım. 

Konferansa ilişkin önemli bir ayrıntı ise verilerle çalışan araştırmacı gazetecilere "adım adım rehberler" sunulmasıydı. Bir atölyede ünlü politikacıların mafyayla ilişkisine dair verileri tüm güvenlik ve gözetleme sistemlerinin radarına yakalanmadan toplamanın yöntemlerini öğrenirken, diğer bir atölyede çatışma bölgesinde hangi telefonları nasıl kullanmak gerektiğini, başka birinde ise basın özgürlüğünü tehdit eden medya sahipliği ilişkilerinin dışında gazetecilik yapabilme adına kitle fonlama yöntemiyle yeni sahiplik deneyimlerini dinlenebiliyordu.

Bu anlamda Dataharvest/EIJC geleneksel gazetecilik yöntemleri ile dijital teknolojinin sunduğu imkanları nasıl harmanlanacağını uzmanlarından dinleme fırsatını sunan bir etkinlik oldu. Bir sonraki Dataharvest'ı kaçırmamak gerek.

Dataharvest hakkında

2011’de resmi olarak kurulan Dataharvest EIJC gazeteciler ile bilgisayar programcılarını biraraya getirmeyi hedefliyor. Journalismfund.eu, Wobbing.eu ve Farmsubsidy.org tarafından düzenlenen konferans iki grubun birbirlerinin deneyimlerinden yararlanmasını ortak deneyimleri geliştirmelerini hedefliyor.

2007’den beri düzenlenen konferansın katılımcıları her yıl artıyor. 2011’de 35 kurucu katılımcının yer aldığı konferansa 2012’de yüzden fazla 2013’te 150, 2014’te ise 200 gazeteci ve bilgisayar programcısı katıldı. (EA)