İfade Özgürlüğü Türkiye'de Hak Değil, Risk

Türkiye medyası 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü'nü, Ceza Yasası'nın 301. maddesinden yargılandıkça milliyetçilerin hedefi olan cesur meslektaşları Hrant Dink'in 19 Ocak'ta katledilmesini protesto olarak matem içinde kutluyor.

BİA Medya Gözlem Masası, 2007'nin Ocak-Şubat-Mart döneminde 12 gazeteci ve aktiviste yeni davalar açıldığını bildiriyor. 2006 Medya Gözlem raporunda geçen yıl 293 kişinin ifade özgürlüğünü ihlalden yargılandığı açıklanmıştı.

301'den 4 kişiye yeni dava

İktidarın kulaklarını tıktığı politik malzemeye dönüşen 301 bu dönemde Ethem Açıkalın (İHD Mersin ), Ülkede Özgür Gündem yazarları İrfan Uçar, Sinan Kara ve Umur Hozatlı gibi yeni sanıklar da yarattı. TCK'nın 22 aylık ömründe 301. madde 100'e yakın gazeteci, aktivist, yazar, sendikacı için uygulandı.

Sadece üç ayda 18 saldırı, 8 tehdit

Dink'in katliyle birlikte bir çok gazete, radyo, İnternet sitesi, akademisyen ve aktivist, kendilerini "milliyetçi" olarak tanıtan çevrelerin ölüm tehditlerine maruz kaldı.

Bu dönemde Prof. Dr. Baskın Oran, Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, gazeteci Can Dündar, Aziz Özer ve Necati Abay, sanatçı Ferhat Tunç, aktivist Eren Keskin ve "Özgür Radyo" e-posta yoluyla tehdit edildiler.

2007'nin ilk üç ayında, 2'si İnternet sitesi olmak üzere 9 medya kuruluşu saldırıya uğradı. 2006'da ise 26 gazeteci ile 2 medya kuruluşu saldırıya uğramış, 7 haberci tehdit edilmişti.

3 kişiye daha "Kin ve düşmanlığa tahrik" suçlaması

"Milliyet" gazetesinde yayımlanan "Biz Kimiz?" anketi nedeniyle yazı işleri müdürü Tahir Özyurtseven ve Cem Dizdar ile dizi sorumlusu Tarhan Erdem 216/1'e göre, "kin ve düşmanlığa tahrik" iddiasıyla şikayet edildi. 2006'da aynı maddeden 35 kişiye karşı kovuşturma yürütülüyordu.

Üç ayda 2 yeni "Atatürk" davası

Politik sürecin etkisiyle hız alan "Atatürk'e hakaret" iddiasıyla açılan davalar Prof. Dr. Atilla Yayla'yı ve "Gerçek Bizi Örgü Kılacak" kitabının çevirmeni Atilla Tuygan'ı buldu.

2006'da Latife Hanım'ın yazarı gazeteci İpek Çalışlar, yayıncı Fatih Taş, çevirmen Lütfü Taylan Tosun ve Aysel Yıldırım aynı iddiadan beraat etmişlerdi, yayıncı Ahmet Önal'ın yargılanmasına devam ediliyor.

Yargı Kürt sorununa karşı daha sert

Yıllardır ırkçı içerikler karşısında kayıtsız kalan yargı, özellikle Kürt sorununun çözümsüzlüğüne yönelik resmi açıklamaların yoğunlaştığı dönemlerde "ifade özgürlüğü" yargılamalarına hız verdi.

Yargı, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in Anayasa Mahkemesi'ne taşıdığı ve "15 günden bir aya kadar yayın durdurma cezası" getiren Terörle Mücadele Yasası (TMY) değişikliğine dayanarak Mart ayında"Ülkede Özgür Gündem", "Azadiya Welat", "Güncel" ve "Yaşamda Gündem" gazetelerini peşpeşe kapattı.

"Haber kaynakları" güvenceci sadece yasada var!

Avrupa'ya göre Türkiye'de göreceli de olsa habercinin hakkı olarak tanınan "haber kaynaklarının gizliliği Şırnak'ta Beytüşşebap Savcılığı'nca, Doğan Haber Ajansı (DHA) muhabiri Emin Bal'ın bürosuna düzenlenen baskında kasetlerine el konmasıyla ihlal edildi.

"Örgüt" suçlaması "hukuku" unutturuyor

Kamuoyu, Terörle Mücadele Yasası (TMY) değişikliği ve Ceza Muhakemeleri Kanunu (CMK) nedeniyle, "MLKP" örgütüne yönelik operasyonla tutuklanan İstanbul "Özgür Radyo" Yayın Yönetmeni Füsun Erdoğan ve "Atılım" gazetesi Yayın Yönetmeni İbrahim Çiçek'e yönelik suçlamalardan yedi ay sonra hala bilgilenemedi.

Kanal D'de yayımlanan bir programda "Ben Kürdüm, PKK neden değil, sonuçtur" diyen üniversite öğrencisi Mehmet Emin Demir, "Örgütün veya amacının propagandasını yaptığı" gerekçesiyle 20 ay hapis cezasına mahkum edildi.

Avrupa Konseyi üye ülkelerde gittikçe tazminat hukukuna devredilen "hakaret" ve "gerçek dışı haber" suçlamalarından "Datça Haber" gazetesi eski sahibi Sinan Kara ve "Emirdağ" gazetesi sorumlu müdürü Mustafa Koyuncu tutuklandılar.

Site ve gazetelere yasakta "hukuk" tartışıldı

İnternet sitelerindeki suçlarla mücadele eden mahkemeler, suç içeriğiyle sınırlı bir yaptırım yerine tüm siteyi erişime kapatmak gibi "radikal ve orantısız" önlemlere başvurdu:

İstanbul Nöbetçi 1. Sulh Ceza Mahkemesi, küresel video paylaşım portalı YouTube sitesine erişimi, Yunanistanlı İnternet kullanıcılarının yayımladıkları bir videoda "Atatürk'e hakaret edildiği" gerekçesiyle tamamen durdurdu. Benzer yaptırımlara, farklı gerekçelerle 8sutun.com ve alinteri.net siteleri için de başvuruldu.

Gazetecilerin hukuka aykırılıktan sert tepki gösterdikleri uygulamalar arasında Antalya Cumhuriyet Savcısı Yusuf Hakkı Doğan'ın "Hürriyet Akdeniz" gazetesinin 22 Mart sabahı yayımlanacak sayılarının prova baskılarını toplatması oldu.

İyi haberler de var...

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Şemdinli olaylarıyla ilgili yayınlar nedeniyle Genelkurmay Başkanlığı'nın şikayet ettiği ve Adalet Bakanlığı'nın ısrarla 301'den yargılanmalarını istediği "Radikal" gazetesi muhabiri Zihni Erdem, "Milliyet" gazetesi yazarı Derya Sazak, sorumlu müdür Hasan Çakkalkurt ile CHP milletvekili Esat Canan ile ilgili talebi reddetti.

Geçen yıl Türkiye'yi ifade özgürlüğü şikayetlerinde toplam 398 bin YTL tazminata mahkum eden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), başvuruların azalmasından dolayı 2007'nin ilk üç ayında da sadece 18 bin YTL tazminata hükmetti. (EÖ/AÖ)