Erdoğan’ın “Haddini Bil” Dediği AGİT Hakkında Dışişleri Bakanlığı’ndaki Bilgiler

Dışişleri Bakanlığı’nda AGİT’in nasıl bir örgüt olduğu, amacı ve genel bilgileri bulunuyor. Türkiye örgütün kurucu üyesi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın 16 nisan’da yapılan referandumda yaşanan olumsuzluklara yönelik açıklamaları sonrası dün akşam sert açıklamalarda bulundu.

16 Nisan Referandum’una yönelik Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Birimi (AGİT/ DKİHB) tarafından oluşturulan Sınırlı Referandum Gözlem Heyeti, 30 Mayıs’ta Prag’da açıklayacağı raporunun ilk tespitlerini açıklamıştı.

TIKLAYIN - AGİT: REFERANDUM EŞİT ŞARTLARDA YAPILMADI

Erdoğan konuşmasında “haddinizi bilin”, “Siz onu külahımıza anlatın”, “Sür eşeğini Niğde’ye” gibi ifadeler kullanmıştı;

“İşte AGİT diye bir örgüt var Avrupa'da. Şimdi bunlar kendilerine göre bir rapor hazırlıyorlar, 'Türkiye'deki seçimler şöyle olmuş böyle olmuş.' Önce haddinizi bilin haddinizi. Sizin hazırlayacağınız o siyasi içerikli raporları, biz ne görürüz ne duyarız ne biliriz. Biz yolumuza devam ederiz. Onu siz külahımıza anlatın. Bu ülke tarihinde görülmemiş en demokratik seçimlerini gerçekleştirmiştir. Türkiye'nin bakanlarını Avrupa'ya sokmazken, oralarda toplantı yaptırmazken utanmadan sıkılmadan bu seçimler hakkında gölge düşürme yarışına boşuna girmeyin. Netice alamazsınız. Artık sür eşeği Niğde'ye.”

Peki, AGİT nasıl bir kuruluş; amacı nedir? Önemi nedir? Türkiye bu kuruluşa ne zaman ve niye üye oldu? Hangi ülkeler üye? Bu soruların yanıtını bizzat Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı resmi internet sitesinden öğrenmek mümkün?

Bakanlığın sitesindeki bilgilerin özeti şöyle:

Örgütün Amacı:

AGİT, güvenliğin üç boyutunda (siyasi-askeri, ekonomi-çevre ve insani) ilke, norm ve standartlar geliştirmekte, yükümlülüklerin uygulanma durumlarını izlemekte, esnek müzakere ve siyasi diyalog forumu teşkil etmekte, ayrıca katılımcı Devletlerin demokratikleşme, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı alanlarındaki çabalarına destek ve yardım işlevi görmektedir.

Kuruluş Tarihi:

1975 (AGİK)/1994 (AGİT – Sovyetler Birliği’nin dağılışı sonrası)

Merkezi:

Viyana

Genel Sekreteri:

Lamberto Zannier (İtalya)

Üye Ülkeler:

AGİT katılımcısı 57 Devlet ile Akdenizli ve Asyalı İşbirliği Ortağı ülkelerinin listesi:

Akdenizli İşbirliği Ortakları

• Cezayir    • Fas    • İsrail

• Mısır    • Tunus     • Ürdün

Asyalı İşbirliği Ortakları

• Afganistan    • G.Kore    • Japonya

• Tayland    • Avustralya

Türkiye’nin Üyelik Durumu:

Türkiye örgütün kurucu üyeleri arasında yer alıyor.

Örgütün Tarihi:

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Soğuk Savaş döneminde bloklar arasında düzenli diyalog tesis etmek suretiyle gerginliği ve anlaşmazlık noktalarını azaltmak ve bu sayede Avrupa’da güvenliğin artırılmasını sağlamak amacıyla, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) adı altında bir müzakere forumu ve konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıktı.

1970’li yıllarda Avrupa’yı etkisi altına alan yumuşama döneminde Batı’nın “karşılıklı ve dengeli kuvvet indirimleri” müzakerelerine başlanması yönündeki önerisinin Doğu Bloku tarafından kabul edilmesi ve buna paralel olarak 1973 yılında Helsinki’de başlayan görüşmelerin sonucunda Helsinki Nihai Senedi’nin 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından 1975 yılında imzalanmasıyla AGİK süreci başladı.

1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve ideolojik kamplaşmanın son bulmasıyla kuruluş amacı bir ölçüde geçerliliğini yitiren AGİK, yeni dönemin risk ve tehditlerini karşılayacak bir uyum süreci içine girdi.

Bu süreçte AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ilaveten, erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarında diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlara nazaran mukayeseli üstünlük kazandı.

AGİT adını alışı

Soğuk Savaş sonrası dönemin siyasi başlangıcını oluşturan ve Helsinki sürecinde önemli bir dönüm noktasını simgeleyen 1990 Paris Şartı’yla, AGİK’in siyasi danışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracılığıyla kurumsallaşması ihtiyacının ortaya çıktığına karar verilmiş, 1992 Helsinki Zirvesi’nde, bugün halen işlevsel olan kurum ve kuruluşlarının temeli atılmıştır. 1994 Budapeşte Zirvesi’nde ise AGİK bir uluslararası teşkilata dönüşerek, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı-AGİT adını aldı.

AGİT ülkeleri arasındaki siyasi diyalogu parlamenterler düzeyine taşımayı amaçlayan AGİT Parlamenter Asamblesi (AGİT-PA) 1991 yılında kuruldu.

Türkiye’nin AGİT’le İlişkileri

"(…) AGİT kurumları ve diğer birimleriyle ilişkilerimiz düzenli diyalog temelinde olumlu bir seyir izlemektedir. Örgütün güçlendirilmesi ve etkinliğinin arttırılması çabaları tarafımızdan desteklenmekte ve bu çerçevede etkin katkı yapılmaktadır.

Ülkemiz, 1999 yılında AGİT Zirvesi’ne evsahipliği yapmıştır. 18-19 Kasım 1999’da İstanbul’da yapılan Zirve’de kabul edilen belgeler örgüt müktesebatına önemli katkı sağlamıştır. Zirve’de imzalanan Avrupa Güvenlik Şartı (İstanbul Şartı), 21. yüzyılda AGİT bölgesinin güvenlik, barış ve istikrarının güvence altına alınabilmesi için gerekli ilke ve yöntemleri belirlemiştir." (HK)