İki Yıllık Tartışmanın Ardından Asker Cenazelerinde Chopin Yerine Itri
İçişleri Bakanlığınca, asker cenazelerinde ihtiram yürüyüşünün Itri'nin "Segah Tekbiri" ile yapılması konusunda 81 il valiliğine yazı gönderildi.
Daha önceleri yürüyüşlerde Frederic Chopin'in Opus 35, 2 numaralı Sibemol Minör Piyano Sonatı'nın üçüncü bölümü çalınıyordu. İlk kez bu marşın 1932’de çalındığı belirtiliyor ancak kesin bir bilgi yok.
İçişleri Bakanlığınca gönderilen yazıda şöyle dendi:
"Bu çerçevede, İçişleri Bakanlığı mensubu her rütbe ve görevdeki muvazzaf ve yükümlülerden şehitler ile güvenlik korucularından şehitleri, ebedi yolculuklarına uğurlarken törenlerde 'Tİ' işaretinin verilmemesi, saygı duruşunda herhangi bir çalgı aleti çalınmayarak sessizlik sağlamak suretiyle icra edilmesi esastır.
"Şehitliğin maneviyatına ve milletimizin gönlündeki yerine uygun olarak şehit cenazelerinde ihtiram yürüyüşü, Itri’nin 'Segah Tekbiri' ile yapılacaktır. Vefatları halinde tören yapılan diğer İçişleri Bakanlığı mensupları için de aynı usul ve esaslara uyulacaktır."
Tartışma nasıl başladı?
Habertürk yazarı tarihçi Murat Bardakçı, Ekim 2015'teki yazısında "Son Halife’nin ‘Tekbir’i dururken niye Şopen?" diyerek tartışmayı başlatmıştı.
Nisan 2016'da Hakkari Yüksekova’da ölen Özel Harekât polisi Mustafa Sezgin’in naaşı uçağa konulurken, Sezgin’in silah arkadaşları çalınan Cenaze Marşı’na tepki göstermiş ve hep bir ağızdan tekbir getirerek bandoyu susturmuştu.
Ardından Türkiye Gaziler Vakfı Başkanı Lokman Aylar, askerleri "Itri’nin ‘Tekbir’ eseriyle uğurlamak için kampanya başlattık” demişti.
Diyanet Başkanı tepki gösterdi
Dönemin Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez de tartışmaya katılarak "Polonyalı bir müzisyenin Cenaze Marşı adını verdiği bir müziğin girmesi doğru değildir. Yani bu ne kadar zorunluluk arz ediyor bilemiyorum ama bunun üzerinde ben bilhassa yetkililerin durmasının çok gerekli olduğunu düşünüyorum" demişti.
İlk kez 29 Ağustos'ta kullanıldı
Itri'nin Segah Tekbiri, ilk kez 29 Ağustos 2017'de Jandarma Uzman Onbaşı Muhammed Meriç'in cenazesinde ihtiram yürüyüşü sırasında Jandarma Genel Komutanlığı Bandosu tarafından icra edilmişti.
Yeni Şafak yazarları eleştirdi
Bunun ardından konuyla ilgili çeşitli kesimlerden tepkiler geldi.
Yeni Şafak Yazarı Yalçın Çetinkaya, konuyla ilgili daha önce yazdığı yazılarında Frederic Chopin yerine Türkiye’nin kendine ait bir müziğinin çalınabileceğini belirtmiş, örnek olarak Itri’yi Selahattin Pınar’ı örnek göstermiş ya da yeni bir beste yapılabileceğini söylemişti.
Çetinkaya: Rövanşist yaklaşım
Ancak Çetinkaya, 10 Eylül’deki yazısında diğer Yeni Şafak yazarı Ömer Lekesiz’in eleştirisine katılarak şöyle yazdı:
“Chopin’in Cenaze marşı yerine Tekbîr’in çalınması, “tank sesiyle uyanmak”tan pek de farklı olmayabilir. Yapılması gereken belki bu değildi. Rövanşist bir yaklaşımla bir iş yapıldığında, o iş doğru olsa bile maalesef yanlış sonuçlar alınabiliyor.
“Şunu ifade etmeliyim ki, sevgili Ömer Lekesiz’in de belirttikleri gibi, Tekbîr protokollerde veya herhangi bir yerde çalınmak için değil, söylenmek maksadıyla bestelenmiştir, bu görüşe iştirak ediyorum. Ayrıca, Segâh makamı gibi mûsikîmizin önemli makamlarından birini tampere sistemin sazlarından müteşekkil askerî bando ile çalmak, Segâh makamını ifade etmeye yetmediği gibi bu makama haksızlık olur. Segâh makamını 'Segâh makamı' yapan karakteristik sesleri çalamaz veya duyamazsanız, icrâ edilen asla Segâh makamı olamaz, bu konu mühimdir.”
Itri kimdir?
Buhûrîzâde Mustafa Itrî, 17. Yüzyıl bestekarıdır. Asıl adı Mustafa, takma adı ise Itrî’ydi . Çiçekçilik ve meyvecilikle uğraştığı için bu mahlası almış olduğu söylenir. Hayatı boyunca birçok padişah ve devlet adamından himaye görmüş olup, bunlardan en önemlileri IV. Mehmet ve Gazi Giray Han’dır. Devlet adamlarına yakınlığı nedeniyle bir dönem esirciler kethüdalığı yapmış, sarayda da musiki dersleri vermiştir.
Itri'nin "Segah Tekbiri"ndeki segah, Klasik Türk müziğinde si perdesine yakın seste bir nota ve bu perdeyi karar sesi almış bir makamdır. Kararını segâh perdesinden alan, çıkıcı seyir takip eden bir makamdır. Güçlü sesi olarak nevâ (batı müziğinde Re), yeden olarak kürdi veya rast perdesi kullanılabilen bir makamdır. (NV)