Sivas Katliamı Davası

Sivas olaylarının dava süreci

Sivas'ta Madımak Oteli'nin 8 yıl önce 2 Temmuz 1993'te yakılması ve 37 kişinin ölümüyle sonuçlanan olaylardan sonra 124 sanıkla başlayan ve 3 sanığa düşen yargılama maratonu, ilk yargılamadan bu yana geçen 7 yıl 8 ay 11. günde Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde (DGM) devam ediyor.

Sivas'ta Pir Sultan Abdal'ı anma dolayısıyla 1993 yılında düzenlenen şenlik için bu kente gelen ve Madımak Oteli'nde kalan 37 aydın ve sanatçı, otelin ateşe verilmesi sonucu hayatını kaybetti. Olayların ardından yargı süreci şöyle gelişti:

Kayseri'de başladı..

Kayseri DGM'de dava açıldı, ancak güvenlik gerekçesiyle dava Ankara'ya alındı. Ağır ve asliye ceza mahkemelerinde görülen davalar, görevsizlik kararı ile Ankara DGM'ye gönderildi. Ancak Ankara DGM'nin de görevsizlik kararı vermesi üzerine dosya Yargıtay'a gitti ve Yargıtay, görevli mahkemenin DGM olduğuna karar verdi.

Yargılamanın ilk aşaması

Dava dosyasının yeniden Ankara DGM'ye gelmesi ile birlikte yargılamanın ilk aşamasını oluşturan yaklaşık 14 aylık uzun bir maraton başladı. Ankara DGM'de o zaman 79'u tutuklu olan 124 sanığın yargılanmasına, 21 Ekim 1993 Perşembe günü başlandı ve 18 duruşma sonunda 26 Aralık 1994 Pazartesi günü karar verildi.

Neden yargılandılar

Mahkeme, basına kapalı yapılan ilk yargılama sonunda, 124 sanıktan 26'sına, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) ve "faili belli olmayan adam öldürmek" suçlarından 20 yıl hapis cezası verdi, daha sonra olayda yazar Aziz Nesin 'in tahriki gerekçe gösterilerek sanıkların cezaları 15 yıla indirildi.

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri ve temyiz

Mahkeme ayrıca, 60 sanık hakkında da 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet suçundan 3'er yıl hapis cezası verdi, 37 sanığın beraatini ve davanın bir numaralı sanığı yakalanamayan Sivas Belediyesi eski Meclis üyesi Cafer Erçakmak hakkındaki dava dosyasının ayrılmasını kararlaştırdı.

İdamdan yargılanmak için temyiz

Ankara 1 No'lu DGM'nin kararını, dönemin Ankara DGM Başsavcısı Nusret Demiral ile müdahil avukatları, sanıkların eyleminin TCK'nın idam cezası öngören "devletin anayasa ve temel nizamlarını bozmaya kalkışmak" hükmünü içeren 146-1. maddesi kapsamına girdiğini belirterek, temyiz ettiler.

Yargıtay kararı bozdu

Temyiz başvurularını inceleyen Yargıtay 9. Ceza Dairesi, karara yapılan itirazları yerinde görerek, olayın 146. madde kapsamına girdiğine karar verdi. Daire, sanıklardan 42'sinin bu maddeye göre idam, 39 sanığın da, TCK'nın 146-3 maddesinde öngörülen "Anayasal düzeni zorla bozmaya kalkışmaya iştirakten" 5 ile 15 yıl arasında ağır hapis cezasıyla yargılanması gerektiğine hükmetti.

Yüksek Mahkeme, davada yargılanan 25 sanığın beraatine ilişkin mahkeme kararını onarken, 3 sanık hakkında verilen 3'er yıllık mahkumiyet gerekçeleri yazılmadığı için bozdu, yine 3'er yıl hapis cezalarına mahkum olan 14 sanığın da beraat etmeleri gerektiğini bildirdi.

Ankara 1 No'lu DGM'nin, Aziz Nesin'den dolayı bazı sanıkların cezalarında "ağır tahrik" gerekçesiyle yaptığı indirimi de yerinde bulmayan Daire, bazı sanıklar hakkında, ölen maktül ve mağdur sayısınca ayrı ayrı uygulama yapılması gerekirken, tek ceza tayini öngörülmesini de yasaya aykırı buldu. Cafer Erçakmak'ın dosyasının ayrılması kararı da doğru bulundu.

İkinci yargılama

Yargıtay'ın bozma kararının ardından davanın yeniden görülmesine Ankara 1 No'lu DGM'de, 19 Kasım 1996 Salı günü başlandı ve davanın ikinci raundu 14 duruşma sürdü. Yerel mahkeme, bozma ilamına büyük oranda uyarak, olayların, TCK'nın 146. maddesinde düzenlenen "Devletin anayasa ve temel nizamını bozma" amacı taşıdığı görüşüne vardı. Mahkeme, ikinci kararında, 33 sanığı idam cezasına mahkum ederken, 4 sanığı 20'şer yıl, 1 sanığı 15 yıl, 27 sanığı 7 yıl 6'şar ay, 2 sanığı 5'er yıl, 1 sanığı ise 2 yıl ağır hapis cezalarına mahkum etti.

Ankara 1 No'lu DGM, ilk yargılama sonunda 3'er yıl hapis cezasına mahkum edilen 11 sanık hakkındaki ilk kararda direnirken, 14 sanığın beraatini kararlaştırdı. Mahkeme, 6 sanık hakkındaki dava dosyasının ayrılmasına karar verirken, kararla birlikte tutuklu 4 sanığı tahliye etti.

Yargıtay kararı usul yönünden bozdu

Davanın tekrar temyiz edilmesi üzerine dosyanın gittiği Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 33 sanık hakkındaki idam kararını usul yönünden bozdu. Daire, usul eksikliği olarak sanıkların "nüfus cüzdanlarındaki mühürlerin okunmaması ve soyadlarındaki çelişkiyi" gösterdi.

7 yıl 6 ay ağır hapis cezasına çarptırılan bir sanık hakkındaki kararı "sanığa bozmadan sonraki diyecekleri sorulmadığı için" bozan Yargıtay, TCK'nın 146/3. maddesine göre "Anayasal düzeni zorla bozmaya iştirakten" önce idam daha sonra indirim yapılarak 20 yıl ağır hapis cezasına mahkum edilen 4 sanık hakkındaki hükümde ise bir eksiklik bulmadı. Bu sanıklar hakkındaki karar, diğer idam cezasına çarptırılan sanıklar arasında fiili ve hukuki irtibat bulunduğu gerekçesiyle bozuldu.

Yargıtay, bir sanık hakkındaki hükmü ise " kamu hizmetlerinden yasaklanması süresinin fazla hesaplanması ve diğer idam cezasına çarptırılan sanıklar yönünden bağlantılı bularak" bozdu. 2911 sayılı Yasa'ya göre ceza alan 11 sanık hakkındaki hüküm de bozuldu. Yüksek Mahkeme, 49 sanık hakkındaki hükmü ise onadı.

Dava dosyasının tekrar Ankara 1 No'lu DGM'ye gelmesinin ardından 26 Şubat 1999'da davanın "üçüncü kez" görülmesine başlandı. Bu yargılamada, sanıklar Mevlüt Atalay, Durmuş Tufan ve Ali Kurt, pişman olduklarını belirterek, Pişmanlık Yasası'ndan yararlanmak istediklerini söylediler.

İdam cezası

Sanıkların bu talebini reddeden mahkeme, kararını 3. kez açıkladı. Mahkeme, Yargıtay'ın kararı ikinci kez bozmasının ardından yapılan 18. duruşmada, 33 sanığı "anayasal düzeni zorla bozmaya kalkışmak" suçundan idam cezasına mahkum etti. Mahkeme, 4 sanığı önce idam cezasına çarptırdı, suç tarihinde 18 yaşını doldurmadıkları gerekçesiyle cezalarını 20'şer yıl ağır hapis cezasına çevirdi.

Bir sanığı da idam cezasına mahkum eden mahkeme, sanığın suç tarihinde akli dengesinin bozuk olmasını gerekçe göstererek, cezasını 15 yıl ağır hapis cezasına indirdi. Mahkeme, 9 sanığı 7 yıl 6'şar ay, 1 sanığı 5 yıl ağır hapis cezasına mahkum etti, 2 sanığın dosyasını ise ayırdı.

Pişmanlık talebi

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, kararın temyiz edilmesi üzerine 3. kez incelediği "Sivas olayları" davasında, 33 sanık hakkında verilen idam kararından 31'ini onarken, 2 sanık hakkındaki hükmü bozdu. Çeşitli hapis cezalarına çarptırılan 15 sanıktan 14'ü hakkındaki hükmü onayan Daire, 1 kişi hakkındaki kararı da bozdu.

Yargıtay, 3 sanık hakkındaki kararı, sanıkların, "kamuoyunda Pişmanlık Yasası olarak bilinen yasadan faydalanma talebinde bulunması, ancak mahkemenin bu konuda olumlu ya da olumsuz yönde bir karar vermemesi" nedeniyle bozdu. 3 sanığın yargılanması, olayların 7 yıl 8 ay 11. gün olan 8. yıldönümünde Ankara 1 No'lu DGM'de devam ediyor.

(YÖ/NA)