Anayasanın 9 Maddesi Değiştirildi

Anayasa değişiklik paketinin ilk dokuz maddesi dün (25 Eylül>) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) onaylandı. Değişiklik teklifinin 4. maddesi grupların ortak önerisiyle değiştirildi. Buna göre, teklifte 7 gün olan toplu suçlarda gözaltı süresi 4 güne indirildi, kişiler yakalandığında ve tutuklandığında "derhal" yakınlarına bildirilecek.

* Anayasa Değişikliği Teklifi'nin 5.maddesi 437 milletvekilinin oy alarak onandı. Buna göre; ev ve üst arama kararları, 24 saat içinde hakim onayına sunulacak.

* Kabul edilen 6. maddeye göre; konut dokunulmazlığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında yeniden düzenlendi.

* Haberleşmenin engellenmesi ve gizliliğine dokunulması kararlarının 24 saat içinde hakim onayına sunulmasını öngören 7. Anayasa değişikliği de kabul edildi.

Toplu suçlarda gözaltı süresi 4 güne indi

* Anayasa'nın "Kişi hürriyeti ve güvenliğini" düzenleyen 19. maddesinde değişiklik yapan teklifin 4. maddesinin oylamasına ise 464 milletvekili katıldı.

* Madde, 15'e karşı 440 oyla kabul edilirken, oylamada 4 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy geçersiz sayıldı ve 4 oy da boş çıktı.

* Kabul edilen maddeye göre, toplu suçlarda halen 15 gün olan gözaltı süresi en fazla 4 gün olacak.

* Ayrıca bu esaslar dışında bir işleme tabi tutulan kişilere tazminat hukukunun genel prensiplerine göre devletçe tazminat ödenmesi ve kişilerin yakalandığı ya da tutuklandığının "Derhal" yakınlarına bildirilmesi şartı getirilecek.

Anayasa'nın 20. maddesindeki değişiklik

Anayasa Değişikliği Teklifi'nin 5. maddesinin oylamasına 450 milletvekili katıldı. Madde, beş milletvekilinin ret oyuna karşılık 437 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. İki milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, üç oy boş çıktı, üç oy da geçersiz sayıldı.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde öngörülen esaslar çerçevesinde yapılan değişiklikle Anayasa'nın 20. maddesi şöyle düzenlendi:

"Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça; bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça, kimsenin üstü, özel kağıtları veya eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklar, aksi halde el koyma kendiliğinden kalkar."

Konut dokunulmazlığına: 397 kabul oyu

TBMM Genel Kurulu'nda görüşülen Anayasa değişiklik teklifinin 6. maddesi olan konut dokunulmazlığını düzenleyen maddenin oylamasına, 408 milletvekili katıldı. Madde, beşe karşı 397 oyla kabul edilirken, üç milletvekili çekimser kaldı, iki oy boş çıkarken bir oy da geçersiz sayıldı.

Konut dokunulmazlığını, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne göre yeniden düzenleyen madde, şu şekilde değiştirildi:

"Kimsenin konutuna dokunulmaz. Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça, yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklar, aksi halde el koyma kendiliğinden kalkar."

Haberleşme hürriyeti ile ilgili değişiklik

Anayasa Değişikliği Teklifi'nin 7. maddesinin oylamasına 425 milletvekili katıldı. Madde, sekiz milletvekilinin ret oyuna karşılık 415 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Oylamada, bir milletvekili çekimser kalırken, bir oy da geçersiz sayıldı. Anayasa'nın "Haberleşme Hürriyeti" başlıklı 22'nci maddesinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi doğrultusunda yapılan düzenleme şöyle:

"Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça, yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim kararını kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, karar kendiliğinden kalkar. İstisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuruluşları kanunda belirtilir."

"Yerleşme ve seyahat hürriyeti

Anayasa`nın "yerleşme ve seyahat hürriyeti"ni düzenleyen 23. maddesinde değişiklik yapan 8. maddenin oylamasına ise 442 milletvekili katıldı. Madde, 8`e karşı 430 oyla kabul edilirken, 3 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy da boş çıktı.

Getirilen değişiklikle, vatandaşların yurt dışına çıkışlarının sınırlandırılması gerekçeleri arasında sayılan "ülkenin ekonomik durumu" ibaresi 23. madde metninden çıkarılıyor. Teklif üzerinde söz alan milletvekilleri, yurt dışı çıkışlarda 50 dolar alınması uygulamasına son verilmesini istediler.

Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti

Anayasa Değişikliği Teklifi`nin 9. maddesinin oylamasına ise 429 milletvekili katıldı. Madde, 28 milletvekilinin ret oyuna karşılık 397 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 1 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 1 oy boş çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.

Anayasa`nın ``Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti``ne ilişkin 26. maddesinde yapılan değişiklikle, düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış herhangi bir dil kullanılabilmesine olanak sağlandı. Ancak bu hakkın kullanımı, milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel nitelikleri, Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması amaçlarıyla sınırlanabilecek. Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenecek.

11.5 saatte 9 madde

Bu madde üzerinde verilen oyların sayımı sırasında teklifin "Basın hürriyeti`` ile ilgili 28. maddesinde değişiklik öngören 10`uncu maddenin görüşmeleri de tamamlandı. Ancak, Başkanvekili Murat Sökmenoğlu, oylamaya geçileceği sırada çalışma süresinin tamamlanmasına kısa süre kaldığını ifade ederek, birleşimi kapattı.

TBMM Genel Kurulu'nda, 11.5 saat süren görüşmeler sırasında teklifin 9. maddesi oylanarak kabul edildi. Teklifin iki maddesi önergelerle değiştirilirken, diğer maddeler aynen benimsendi.

Meclis "son sürat"

Oyların sayımına, Başkanlık Divanı üyelerinin yanı sıra, Başkanvekili Murat Sökmenoğlu da yardım etti. Oylamanın hızlandırılması amacıyla çeşitli yöntemler denenirken, başlangıçta yaklaşık 1 saat süren ay kullanımı ve sayımı, sonlara doğru 40 dakikaya indi. (NA/NU)