120 Yıl Önce Şikago'da Kürt Tiyatrosu

Türkiye'de, sadece Kürt tarihini inceleyen ilk tarih dergisi "Kürt Tarihi" yayına başladı.

İki aylık ve Türkçe yayın yapan derginin genel yayın yönetmenliğini Kürt sorunu üzerine kitapları bulunan Prof. Dr. Mesut Yeğen yapıyor.

Henüz ikinci sayısı raflarda yer alan dergide, 1893'te Şikago Dünya Fuarı'nda Kürt Tiyatrosu, Şeyh Rıza Talabani'nin Sultan Abdülhamid'e yazdığı kasideleri, ilk Kürtçe Şiir Antolojisi, Kızılbaş Kürt kartpostalları, 200 yıllık Kürtçe tıp kitabı ve Kürt tarihine dair her şey mevcut.

bianet'in sorularını yanıtlayan Mesut Yeğen, Bedirhanların "Kürdistan" dergisinden başlayarak pek çok dergide Kürt tarihiyle ilgili yazılara yer verildiğini ancak Türkiye'de ilk kez Kürt tarihi dergisi çıktığını söylüyor.

"Kürtlerin tarih yazımında bir sponsoru olmadı"

Dergi nasıl bir ihtiyaçtan doğdu?

Malum, tarih Türkiye'de son zamanlarda epey ilgi görüyor ve pek çok  popüler tarih dergisi yayımlanıyor. Ancak bütün bu dergilerde Kürtler ve Kürdistan, hep olduğu gibi yine görünmez durumda. Kürt Tarihi dergisi bu görünmezliğe bir nebze de olsa son vermek istiyor.

Devletsiz bir halkın tarih yazımı ne kadar mümkün?

Modern zamanlarda ulusların tarihi genellikle ulus-devletlerin profesyonel kurumlarınca yazıldı, inşa edildi. Kürtlere dair tarih yazımının ise bu türden büyük bir sponsoru, en azından yakın zamana kadar olmadı. Ama doğrusu, Kürt Tarihi dergisinin bir tarih yazımı inşa etmek gibi bir iddiası yok. Çok daha mütevazı hedefleri var. Kürtlerin ve Kürdistan'ın tarihini popüler düzeyde biraz daha bilinir kılmak; derdimiz daha ziyade bu.

Kürt tarihiyle ilgili resmi tarih söylemini aşıp doğru kaynaklara ulaşmak mümkün mü?

Yazarlarımız tümüyle bağımsız. Tümüyle alaylı tarihçilerimiz olduğu gibi epey mektepli tarihçimiz de var. Osmanlı, Türkiye, ABD, İngiltere, Fransa gibi devletlerin arşivlerinde çalışmış arkadaşlarımız da var, sözlü tarih yapmış arkadaşlarımız da. Ama doğrusunu isterseniz potansiyel nedir, bunu henüz bilmiyoruz. Derginin önemli bir hedefi de yeni yazarlar yaratmak, yazmak isteyip de mecra bulamamış tarihçilere bir mecra olmak.

Yeni başlayanlar için beş kaynak

Derginin dili Türkçe, o zaman bu derginin hedef kitlesi Türkiyeliler diyebilir miyiz?

Tabii esas olarak Türkçe okuyup yazanlar tarafından okunması bekleniyor bu derginin. Kürtçe yazılara da geldikçe yer vereceğiz. Ama şunu söylemek isterim: Zaman zaman duyuyorum, bu dergi niye Kürtçe değil de Türkçe çıkıyor diye serzenişler oluyor. Kürtçe bir tarih dergisini bu türden şikayetleri olanlardan bekliyoruz.

Kürt tarihi ile ilgilenenler için belki de yeni başlayanlar için Türkçe beş kaynak sayabilir miyiz?

İlk kaynak elbette Şerefname olur. Rus şarkiyatçılardan Minorsky'nin Kürtler'i, Mehmet Emin Zeki Bey'in de Kürtler ve Kürdistan Tarihi önemlidir. Modern zamanlara yoğunlaşan metinlerden David Mc Dowall'ın Kürtler'i ve Wadie Jwaideh'in Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi referans niteliğinde kitaplardır. (NV)