Sol Provokasyona İhtimal Vermiyorum

1 Mayıs 1977'de Emniyet Genel Müdürlüğü Yıkıcı Faaliyetler Şube Müdürü olan Fevzi Karaman, Ecevit hükümeti döneminde Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Daire Başkanlığı görevi yaptı. Bugün emekliye ayrılmış bulunan Fevzi Karaman, YeniGündem'den Tanıl Bora'nın sorularını cevapladı:

1 Mayıs 1977 Emniyet Örgütünde nasıl yaşandı? Olay öncesinde özellikle sağcı gazetelerde, "olay çıkacak, ihtilal provasına hazırlanıyor" türünden haberler çıkmıştı. Bunlardan etkilendiniz mi?

Karaman- Miting yasal bir mitingdi ve biz Ankara'dan olayın cereyan tarzını izliyorduk. Bir olay çıkabileceğini tahmin etmemiştik. Her şeye rağmen beklemiyorduk. Yazıldı, çizildi, konuşuldu ama meşru bir toplantıydı. Olaydan sonra büyük bir bunalım geçirdi Emniyet camiası, Toplum üzerinde de etkisi oldu. Bugün bile, bir cins toplantılara insanlar arzu edildiği gibi iştirak edemiyorlar. Meşru toplantılarda bile belleklerinden silinmeyen bu acı vatandaşlarımızı tedirgin ediyor.

Ateş açıldığı iddia edilen noktalar başta olmak üzere, alanda görevli emniyet mensupları ve ekipler sorguya çekildi mi?

Karaman- Emniyet mensupları herhalde belli yerlerde görev almış olacaklar ki... o yönleri, herhalde... tedbirsizlik mi diyeyim... oralarda bulunan arkadaşların sivil insanları tanıyıp tanımamaları önemliydi. Onun hakkında kesin bilgi alamadık biz o zaman. Orada görev yapan arkadaşlar birbirlerini tanırlar. Emniyet mensuplarının bu işi düzenlemiş olması düşünülemez zaten. Öyle bir şey olsaydı bugün mutlaka ortaya çıkardı. Bugün ihbar da tamamen yasallaşmış durumda. Emniyet mensuplarından kaynaklanan bir provokasyon mümkün değil. O yapsa öbürü şikayet ederdi, öbürü yapsa o ederdi. Pol-Der Pol-Bir çekişmesinde kaynaklanan tatsız durum, aslında en azından 1 Mayıs olayında, polisin üzerindeki sis perdesini ortadan kaldıran şeydir.

Oradaki sol grupların bu provokasyonu yaptığını iddia edenler vardı. Buna ilişkin kanıtlar veya ihtimali besleyen bilgiler var mıydı elinizde?

Karaman- Bunların o dönemde birbirlerini eleştirmekten öte yaptıkları bir şey yoktu. Böyle bir olaya meydan verebileceklerini sanmıyorum. DİSK’in mitinginde onların böyle bir olay yaratmaları düşünülmeyen bir şey. Birbirlerinden kopuyorlardı, yeni fraksiyonlar falan doğuyordu ama DİSK’le aralarındaki münasebet bakımından böyle bir şeye ihtimal veremiyorum. Tabii biz şube olarak bunları izliyorduk.

Siz daha sonra Ecevit hükümeti döneminde İstihbarat Daire Başkanı oldunuz. Ecevit hükümeti 1 Mayıs olayının aydınlatacağını açıklayarak gelmişti.

Karaman- Aslında bizim örgütümüzde olan olaylar olduğu yerde kalmaz. Her zaman araştırılır. Bugün de araştırabilir, araştırılması gerekir.

Olayla ilgili bilgileri bugün de toplayan veya toplamak üzere olan arkadaşlarımız vardır. Ecevit hükümeti döneminde olay yavaş yavaş unutuldu. Pek de üstüne gidilmedi. Arkadaşlarımız bunu bir görev olarak biliyorlardı ama, olaylar çok fazlalaşmıştı.

Engelleme oldu mu? Yukardan ya da başka kuruluşlardan gelen?

Karaman- Benim müdürlüğüm sırasında hiçbir engelleme olmadı. Çünkü bu konuda elde edilecek bilgiler bize intikal ettiği kadar, genel müdüre, diğer daire başkanlarına, bakana da intikal ediyordu. •

Bu olayda sol fraksiyonların parmağını arayanlar olduğu gibi, Türk ve yabancı gizli servislerinin, CIA'nın, Milli istihbarat Teşkilatı'nın, Özel Harp Dairesi'nin parmağını arayanlar, bu yönde görüşler ileri sürenler vardı.

Karaman- Somut bir bilgimiz yok. Şayialar, kulaktan kulağa gelen bilgiler vardı. Söylentiden öteye geçilemedi. Devlet olarak, hükümet olarak bu konuların üzerine eğilindi. Ama adalete ışık tutacak bir kanıt ele geçiremedik. Ben şube müdürüyken olmadı. Öteki gruplara intikal eden bir şey olsaydı da haberimiz olurdu. Bizim zamanımızda da olaylar öyle yoğundu ki, o olaylarla uğraşırken, 1 Mayıs olayı yavaş yavaş tavsadı. Unutuldu.

Peki, 34 kişinin öldüğü ve 126 kişinin yaralandığı, bir dizi söylentiye konu olmuş bir olayla ilgili olarak bu kadar az delil elde edilmesi, konunun büyük bölümüyle karanlıkta kalması sizce olağan mıdır?

Karaman- Türk polisinin Önemli bir deneyimi vardı o zaman. Birçok büyük olay da aydınlatılabilmiştir. Bu olayın nasıl olup da karanlıkta kaldığını benim de aklım almıyor, Aydınlatamamamız mümkün olamaz. Bugün o acıyı hissediyoruz sadece. Bugün 30 yaşın üzerinde olan arkadaşlar bu acıyı ölünceye kadar duyacağız. Ta ki bu olay aydınlanana kadar. Bugünkü arkadaşlarımızın elinde daha iyi olanaklar var. Umarız arkadaşlar bizim yapamadığımızı ortaya çıkarırlar ve bir karanlık aydınlığa çıkmış olur. (TB/NM)