SHUDER: Evlat Edinmede 40 Yaş Sınırının Kaldırılması Sakıncalı

Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği (SHUDER) evlat edinmede 40 yaş sınırının kaldırılmasının olası sakıncaları konusunda uyardı.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya evlat edinmede 40 yaş sınırının kalkacağını söylemişti.

SHUDER’in açıklamasında, evlat edinme uygulamalarının desteklenmesi ve evlat edinme hizmetlerinde çocuğun yüksek yararının gözetilmesi gerektiği hatırlatıldı.

“Bu uygulamaların, ulusal ve uluslararası mevzuat çerçevesinde ve bilimsel temelli yaklaşımlarla gerçekleştirilmesi çok önemli. Evlat edinme hizmetleri Lahey Sözleşmesi, TMK 305-320 inci maddeleri arası, ilgili tüzük, genelge ve yazılarla yürütülmektedir.

“Odağına çocuğu almayan bir uygulama evlat edinilenin bugününü ve yarınını risk altına alabilecek durumlara zemin hazırlar. Evlat edinmede öncelik ailelerin çocuk edinmesi değil, çocukların güvenli ve sevgi dolu bir aileye kavuşturulmasıdır. Bu da tüm evlat edinme kriterlerinin bu çerçevede düzenlenmesini zorunlu kılar.”

Olası sorunlar

Bugünkü mevzuatın evlat edinmede alt sınır yaşı ve çocuk-ebeveyn yaş farkı konusunda kriterler koyduğunu belirten SHUDER, üst yaş konusunda bir sınır olmamakla birlikte, 40 yaştan sonra ebeveynin her bir yaşı ile birlikte evlat edineceği çocuğun yaşında da bir yaş artımı öngörüldüğünü vurguladı.

“Bu uygulama uygun ebeveynliğin sağlanması açısından son derece önemlidir. Ebeveynin edinmiş olduğu çocuğun fiziksel, ruhsal ve bedensel bakımı ve yetiştirilmesinde sınırlılıklarının en aza indirilmesi hedeflenmektedir.

“Çocuk – ebeveyn arasında özellikle de ergenlik döneminde yaşanabilecek kuşak çatışması riskini aşağı çekmek açısından yaş farkı çok önem taşımaktadır.

“40 yaş üstü her artı yaşın, bebeğin/çocuğun fiziksel bakımında yeterliliği olumsuz yönde etkileyeceği olasıdır. 

“Diğer taraftan aileler tercihen bebek yaşta çocukları evlat edinmek istemekteler. Şu anki uygulama ile bebeklerin evlat edindirilmesinin yanısıra daha yukarı yaşlardaki çocukların evlat edindirilmeleri de mümkün olmaktadır.

“40 yaş üstü için kriterlerin kalkması durumunda 0-6 yaş üstü çocukların bir aile yanında yetişmeleri olasılığı azalacaktır.

“Bebek yaştaki çocuklarda evlat edinme talepleri arttığından ailelerin evlat edinmek için bekledikleri süre ciddi oranda artacaktır.

“Aynı zamanda ebeveynlerin yaş farkının fazla olmasından kaynaklanan sorunları daha sık ve ağır tablolarda yaşama olasılıkları artabilecektir.

Tıklayın - Evlat Edinme: Bildiklerimiz ya da Bilmediklerimiz

İnceleme raporlarının anlamı

Uygun ebeveyn seçiminde, sosyal hizmet uzmanlarının yaptıkları sosyal incelemelerin önemine de dikkat çeken SHUDER, sosyal inceleme raporlarını “sosyal hizmet mesleki yaklaşımları, sosyal hizmet değerleri, tüm yöntem ve teknikleri bir arada kullanarak oluşturulan bilimsel temelli ve çocuk odağında hazırlanan mesleki raporlar” olarak değerlendirdi.

“Sosyal hizmet uzmanları tarafından yapılması gereken bu inceleme ve araştırmaların, yine sosyal hizmet uzmanları tarafından rapor edilmesi gerekir. Çünkü uygun ebeveyn seçimi evlat edinme sürecinin bir yıllık deneme süresinin sonunda kesinleşen evlat işlemi sonrasında denetim sözkonusu olmamaktadır.

“Evlat edinilen çocuk ve ebeveynler artık tüm yasal yetki ve sorumlulukları kazanmış olmaktadırlar. Olası uyumsuzluklarda çocuğun mağdur olmasına engel olmak ve müdahale etmek oldukça zorlaşmaktadır.

Koruyucu aile ve evlat edinme

“Koruyucu aile hizmetinin “Evlat Edindirme/Edinme" hizmeti için bir geçiş olarak düşünülmesinin, çocukların uyumsuzluk halinde sık sık ailelerden alınmalarına, profesyonel bir hizmet modeli olan koruyucu aile ile velayetin değiştiği evlat edinme gibi birbirinden çok farklı iki hizmetin birbiriyle karıştırılmasına, evlat edinmek isteyen ailelerin önce koruyucu aile olup sonrasında evlat edinerek evlat edinmek için sırada bekleyen ailelerin hak kaybına uğramalarına neden olacağı gibi çok yönlü sorunlara yol açabileceği öngörülmektedir.

"Tüm bu şartlar altında evlat edinmede, çocuğun yüksek yararı, iyiliği, sevgi ve güven duyabileceği bir aileye kavuşturulması odağa alınmalı, evlat edinme kriterlerinin bu amaca hizmet etmesi yönünde mevzuat düzenlenmeli, uygulanmalı, uygulama bilimsel temellere dayalı olmalı ve bu alanda hizmet verebilecek bir meslek olan sosyal hizmet mesleği araştırma, inceleme, karar ve uygulama sürecinde mutlaka yer almalıdır.

Açıklamada bakanlığın yasal düzenlemelerde SHUDER’in ve sosyal hizmet uzmanı/sosyal çalışmacı yetiştiren akademisyenlerin katkı ve görüşlerini almasının önemi de vurgulandı. (YY)