Üst Düzey Grup Nasıl Akil Adamlar Oldu

Medeniyetler İttifakı girişimi üzerine çok şey yazılır çizilirken tipik bir kadın hakları ihlali görmezden geliniyor; ısrarla tekrarlanıyor: "Akil Adamlar".

Doç. Dr. Hülya Uğur Tanrıöver İstanbul Uluslararası Bağımsız Medya Forumu 'ndaki Toplumsal Cinsiyet ve Medya Çalışma Grubu'nda dikkat çekmişti bu konuya.

Bir Birleşmiş Milletler girişimi olan Medeniyetler İttifakı girişimi kapsamındaki gruba "Akil Adamlar" adının verildiğini, medyada da kadınları yok sayan bu adlandırma üzerine hiçbir itiraz haberine/yazısına rastlamadığını söylüyordu.

Meğer "Akil Adamlar" değil "Üst Düzey Grup"muş

Birleşmiş Milletler'in Medeniyetler İttifakı girişiminin temelleri 2005'te atıldı. Eş destekçilerinin de İspanya'nın ve Türkiye'nin başbakanlarının olması kararlaştırıldı.

Bütün Türkiye medyasında, siyasetçilerin sözlerinde "Akil Adamlar" grubu olarak geçen gurubun asıl adıysa, "High Level Group"; yani düz bir çeviriyle "Üst Düzey Grup". Yani bu grubun adlandırılmasında ne adam sözcüğü var ne de akil sözcüğü.

Üst Düzey Grup, siyaset, akademi, sivil toplum, uluslararası finans ve medya alanlarındaki 20 önde gelen kişinin oluşturduğu, Medeniyetler İttifakı girişiminin işlerine kılavuzluk eden, aşırılıkçılığa katkıda bulunan kuvvetleri değerlendirip bunlara karşı ortak eylemler önermesi öngörülen bir grup.

Eşbaşkanları Türkiye'den Mehmet Aydın, İspanya'dan Federico Mayor.

Meğer "Akil Adamlar"ın üçü kadınmış

Bu akil adamlar adlandırmasının -artık buna "yanlış çeviri" demek yanlış olur- kendi de hatalı. Zira Üst Düzey Grup'ta üç de kadın bulunuyor. Britanya'dan dinler tarihi uzmanı akademisyen Karen Armstrong, Hindistan'dan gazeteci, Hindustan Times'ın yayın yönetmeni Shobana Bhartia ve Katar'dan Sheikha Mozah Bint Nasser Al Missned.

Üst Düzey Grubun 20 üyesinin yalnızca üçünün kadın olması başlı başına bir sorun zaten; ama adı Üst Düzey Grup, üç üyesi kadın olan bir gruba "Akil Adamlar" grubu demeyi kim akıl etti acaba?

Başbakan'dan medyaya herkes akil adam diyor

Milletler İttifakı girişimiyle ilgili ilk resmi adımların atıldığı 2005'te, Başbakan Erdoğan temmuz ayında "ulusa sesleniyor" ve "akil adamlar"dan bahsediyor:

"Bu çabalarımız çerçevesinde BM çatısı altında Medeniyetler İttifakı adıyla yeni bir uluslar arası girişim hayata geçirilmiş bulunuyor.

Genel Sekreter Kofi Annan iki hafta önce bunu resmen duyurdu.

İspanya Başbakanı Değerli Dostum Sayın Zapatero'yla birlikte Sayın Genel Sekreter'e sunduğumuz ortak mektubun kabul görmesi umut vericidir.

Ancak sorumluluğumuz, Medeniyetler İttifakı girişimini başlatmakla sınırlı olmayıp, yine İspanya Başbakanıyla birlikte bu girişimin eş-destekçileri şeklinde devam etmektedir.

Bu ittifak çerçevesinde öyle zannediyorum ki 17-18 ülkeden uzman, üst seviyede, bir Akil Adamlar Grubu oluşturulacak, bu grup tarafından hazırlanacak Eylem Planı 2006 yılının ikinci yarısında BM'ye sunulacaktır."

21 Kasım 2005'teyse, Başbakanlık Basın Merkezi Üst Düzey Grup'un ilk toplantısı için akreditasyon duyurusu yapıyor:

"Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılacağı 27-29 Kasım 2005 Palma de Mallarco'da yapılacak Medeniyetler İttifakı Akil Adamlar Grubu ilk toplantısını izleyecek basın mensuplarının akreditasyon işlemlerine ilişkin olarak Başbakanlık Basın Merkezi'ne bugün ulaşan bilgilere göre..."

Aynı toplantının da yer aldığı Başbakan'ın İspanya ziyaretiyle ilgili metinse, şu ifadelerle başlıyor:

" BM Genel Sekreteri'nin himayesinde, Başbakan Sayın Recep Tayip Erdoğan'ın İspanya Başbakanı Zapatero ile başlattığı "Medeniyetler İttifakı" girişimi çerçevesinde oluşturulan Akil Adamlar Grubu'nun ilk toplantısı 27-29 Kasım 2005 tarihlerinde Palma de Mallorca'da yapılacaktır. Bilindiği üzere, Akil Adamlar Grubu'nun eşbaşkanlığı Devlet Bakanı Prof. Dr. Sayın Mehmet Aydın tarafından yürütülecektir."

Dışişleri Bakanlığı'ysa Üst Düzey Grup'la ilgili Kofi Annan açıklamasını, 1 Kasım 2005'te şöyle duyuruyor:

" Türkiye ve İspanya Başbakanlarının eş-sponsörlüğünü üstlendiği 'Medeniyetler İttifakı' girişiminin çalışmalarını yürütecek olan Akil Adamlar Grubu'nun üyeleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Sözcüsü tarafından 2 Eylül 2005 tarihinde açıklanmıştır.

Genel Sekreter Annan tarafından belirlenen ve dünyanın çeşitli bölgelerinde kendi alanlarında önde gelen şahsiyetlerden oluşan grup, medeniyetler ve kültürler arası ilişkilerin geliştirilmesi için somut öneriler hazırlamakla görevli olacaktır.

Sayın Devlet Bakanı Prof. Dr. Mehmet Aydın Akil Adamlar Grubu'nun eş-başkanlığını İspanyol karşıtıyla birlikte yürütecektir. İlk toplantısı Kasım ayı sonunda yapılması öngörülen sözkonusu grubun çalışmalarını 2006 yılının ikinci yarısına kadar tamamlaması beklenmektedir. "

Medyada da durum farklı değil. Rasgele, birkaç gazetenin İnternet sayfaları için gerçekleştirilecek bir Google araması, kabaca bir fikir veriyor. Google'da "akil adamlar"ı tam ifade olarak aradığınızda, yani içinde "akil adamlar" geçen sayfaları aradığınızda ortaya çıkan sonuçlar şöyle:

Hürriyet: 74 sonuç

Milliyet: 134 sonuç

Radikal: 119 sonuç

Vatan: 11 sonuç

Sabah: 98 sonuç

Zaman: 133 sonuç (TK/KÖ)