10 Soruda Evde Sağlığa Ulaşım Rehberi

Evde sağlık hizmeti, Giresun'da Yusuf Topal'ın polislerce ters kelepçeye alınması ve biber gazı sıkması sonrası ölümüyle Türkiye gündemine geldi.

82 yaşındaki Yusuf Topal, eşinin yürüyemediğini söyleyerek onun adına ilaç yazılmasını talep etmişti. Başvurduğu aile hekimi ise kendisine hastayı görmeden ilaç yazamayacağını söylemişti. Evde sağlık hizmeti böyle durumlar için kurulmuştu.

Bu olayla tartışma konusu olan "evde sağlık hizmeti" nedir? Hangi şartlar altında, kimlere uygulanır? 10 soruda sizler için cevapladık.

1- Evde sağlık hizmeti nedir?

Evde sağlık hizmeti, sağlık hizmetine ihtiyacı olan bireylerin evinde; muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyonlarının sağlanması, hasta ve aile bireylerine sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin verilmesidir.

2- Ne zaman uygulanmaya başlandı?

Dönemin Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Orhan Koç 2010 yılının Eylül ayında evde sağlık hizmeti için '444 Evde' hattınının hastaların kullanımına sokulduğunu açıkladı. 

3-Nasıl başvurulur?

Evde sağlık hizmetine ihtiyacı olanlar 444 38 33 numaralı telefonu arayarak yaşadığı şehrin koordinasyon merkezlerine ulaşabiliyor veya hastanelerin evde sağlık hizmeti birimlerine telefonla sözlü olarak veya dilekçe ile yazılı olarak müracaat edebiliyorlar. 

Müracaatı hastanın kendisi ya da hasta yakını yapabiliyor.

4- Kimler faydalanabilir?

* Evde sağlık hizmeti evde aile bireyleriyle birlikte yaşayan veya kimsesiz yaşlı, özürlü, felçli, yatağa bağımlı, hayatını başkalarına bağımlı olarak idame ettiren bakıma muhtaç bireylere,

* KOAH vb. solunum sistemi hastalarına,

* Evde bakım gerektiren onkoloji hastalarına,

* İleri derecedeki kas hastalarına,

* Nörolojik hastalıkları olan bireylere,

* Hastanede gördüğü tedavi veya ameliyatı sonrasında taburcu edilen ve idame tedavisinin evde sağlanması gereken hastalara,

* Kaza geçirmiş olup kısa süreli hemşirelik hizmetlerine gereksinimi duyan hastalara verilir.

5- Evde sağlık hizmeti hangi hizmetleri kapsar?

Evde sağlık hizmeti şu hizmetleri kapsıyor:

* Muayene ve hastalığa uzman hekim tarafından tanı konması,

* Hemşirelik hizmetleri (yara bakımı, sonda takılması ve bakımı, damar yolu açılması vb.),

* Sağlık kurulu raporlarının çıkarılması, süresi dolan raporların yenilenmesi,

* Sağlık kurulu raporuyla alınması gereken ilaçların yazılması,

* Tıbbi cihaz ve malzemelerin temini ve ev ortamında doğru ve uygun kullanılması konusunda eğitim verilmesi,

* Laboratuvar hizmetleri,

* Rehabilitasyon, eğitim ve destek hizmetleri (hastanın yaşadığı ortamda fizyoterapist tarafından yatak içi pasif hareketlerin gösterilmesi ya da psikolog tarafından psikolojik danışmanlık verilmesi vb.),

* Ağız diş sağlığı hizmetlerinin ev ortamında verilmesi,

* Hasta nakil araçlarıyla hastaneye personel refakatinde ulaşımın sağlanması.

6-Yatalak hastalar, raporlu/raporsuz ilaçlarını hastaneye gitmeden yazdırabilir mi?

Evde bakıma muhtaç hastalar ilaçlarını evde sağlık hizmeti başvurusu yaparak yazdırabilirler.

7- Evde sağlık hizmetini çağırmak yerine 112 acil servisi çağırmak daha işlevsel midir?

112 acil servis sadece acil hayati tehlikesi olan hastalar için kullanılıyor. Evde sağlık hizmeti ise kronik ama acil durumu olmayan, sadece sağlık kuruluşuna gidemeyen hastalar için.

Gerekli durumlarda evde sağlık hizmeti personeli, hastayı ambulansla en uygun sağlık kuruluşuna naklini yapmak için öncelik kullanabilir.

8- Başvuru sonrası doktor ne zaman hastaya ulaşıyor?

Hastanenin evde sağlık hizmeti birime ayırdığı personel sayısı, araç gereç sayısı ve başvuran hasta sayısına göre değişiklik gösteriyor. Hastaya ulaşım aciliyete göre birkaç saatle birkaç gün arasında değişiklik gösterebiliyor.

9- Aile hekimlerinin ev ziyareti nedir?

Aile hekimlerinin ev ziyareti yapması zorunluluğu yok. Bu işle genellikle hastaneler ve hastanelerde kurulan evde sağlık hizmeti birimlerindeki doktorlar ilgileniyor.

1 Ocak 2011'de ülke genelinde aile hekimliği uygulanmasına geçilmesiyle birlikte aile hekimleri hem görev alanındaki hastaları tanımak hem de kendi veri tabanlarını oluşturmak adına ev ziyaretlerinde bulundular.

Fakat şu an böyle bir uygulama söz konusu değil. Aile hekimleri artık acil durumlar dışında ev ziyaretleri düzenlemiyor.

Son yıllarda belediyeler de kendi bünyelerinde evde sağlık hizmeti birimleri kurmaya başladı.

Fakat aile hekimleri aile sağlık merkezi bulunmayan köy ve mahallelere belirli bir takvim aralığında ziyaretler düzenleyerek kahvehaneler ya da muhtarlıklarda hasta kontrolü yapabiliyor veya hastalara burada ilaç yazabiliyorlar.

10 - Giresun'da yaşanan olaydaki gibi bir hasta aile sağlık merkezine başvurduğunda doktor hastaya nasıl davranmalı?

Sistem doktorların, bu tip başvurularla karşılaştığında aile sağlık merkezlerinde evde sağlık hizmeti verilemediğini hastaya anlatması ve ilgili birime yönlendirmesi üzerine kurulu.

Hasta bakımından, ilaç yazımına birçok hizmet evde sağlık hizmeti ekipleri tarafından sağlanıyor.

Hasta ya da hasta yakınının 444 38 33 numaralı telefonu araması yeterli.

Ayrıca Sağlık Bakanı Fahrettin Kara dün (31 Temmuz 2018) yaptığı açıklama ile raporlu hastaların ilaca erişimini kolaylaştıracak yeni bir düzenleme üzerinde çalıştıklarını açıkladı.

Sağlıkta ulusal renkli kodlar

Peki Giresun'da doktorun uyguladığı "beyaz kod" nedir? Sağlık kuruluşlarında kullanılan renk kodları neyi ifade ediyor?

Tüm dünyada sağlık sisteminde bazı acil durumları daha kolay yönetmek adına renkli kod sistemine devreye sokuldu. Bu kodlar "Sağlıkta Ulusal Renk Kodları" olarak adlandırılır.

Ülkeler her renkli kod için ayrı bir telefon numara belirlemiştir. Böylece ulusal düzeyde, uygulamalarda ortak bir dil oluşturulmuştur.

(HA)