20 yıl Önce Neredeydi Büyük Batı Uygarlığı?
Sizce bu filmden Afganistan'a yapılan saldırıyı olumlayacak bir sonuç çıkabilir mi?
Tanrım bu sonuç çıktı bile aslında. Bir sürü programa, televizyon şovuna çıkarıp hep aynı şeyi soruyorlar bana...Hep o burka altındaki kadın fotoğraflarını gösterip "Şu zavallı, sefil insanlara bak. Biz uygar dünyanın uygar insanları, dünyanın bu geri kalmış yöresine medeniyet taşımalıyız. Bu yüzden de bu gülünç hükümetten kurtulmalı, onunla savaşmalıyız" diyorlar. Bir programda kendimi tutamadım ama; bağırmaya başladım. "Böyle konuşmayı kesin artık!" dedim. Siz ve sizin uygarlığınız, ülkemin insanları gerçekten acı çekerken, 20 sene önce insanlar ölmeye başladığında neredeydiniz? Batı tarafından desteklenen savaşta kadınlar tecavüze uğrarken, işkence görüp öldürülürken, çocuklar okullardan alınıp kütüphaneler yakılırken neredeydiniz? Çok sinirlendim. Bu çok oluyor gerçekten. Savaşı halklı çıkaracak her şey için duyguları manipüle ediyorlar.
Kuzey Amerika'da her şeye karşı inanılmaz tek taraflı bir bakış açısı var. İnsanlar medyanın kurbanı da değil aslında; maalesef onlar da sürekli CNN izliyorlar mesela; bir garip tembellik bu belki de. Özellikle ABD'de gazeteler insanları rahatsız edecek şeyler yazmıyorlar. Evet 11 Eylül'ün yanlışlığı üzerine söylenecek bir şey yok; bunda hemfikirim. Bu insanlığa karşı işlenmiş bir suç. Ama bunun neden olduğunu hiç kimse sormuyor. Diyorlar ki, ABD çok iyi ve güçlü, o yüzden insanlar nefret ediyor. Bu tamamen körlük! İnanılmaz. Bir çok sıradan Amerikalı devletlerinin dahil olduğu uluslararası kötülüklerden bihaber. Bunu söylediğiniz zaman da "Bizi neden suçluyorsunuz?" veya "Suçlamayı bırakın da 11 Eylül'den bahsedelim" diyorlar.
Benim yanıtım şu: 11 Eylül çok trajik bir gün dünya tarihinde. Ama dünya üzerinde böylesine trajik günler yaşamış başka uluslar da var. Mesela Afganlılar için ABD'nin bombalamayı başlattığı gün trajik. Göçmen kamplarında yaşayan Filistinliler için de 16 Eylül 1982, Sabra ve Şatilla'da 2000 kişinin öldüğü katliam günü trajik. Amerikalılarda bu bakış açısı yok işte. Aslında herkesten çok Amerikalılar savaşa karşı olmalı; çünkü acının ne olduğunu onlar da tattı.
11 Eylül sonrasında Afganistan'ın böyle bir bedel ödeyeceğini tahmin etmiş miydiniz?
Bir ara bombalamaya ara verildiğinde ABD'nin nihayet farklı bir şey yapacağını düşünmüş ve umutlanmıştım. Belki diplomasi devreye girer, insanlar acı çekmez...ama olmadı.
Nasıl biter sizce?
Dünya çıldırmış. Bence Batı ülkeyi bombalamakta çok büyük bir hata yaptı. Ülkenin yüzde 90'ı Taliban'ı desteklemiyordu zaten. Şimdi, zaten açlıktan ölüm sınırında olan, yıllarca üzerlerine bomba yağmış bir ulusu bir de Batı bombalıyor. Sinirlenmemek ve altüst olmamak elde değil. Bence şimdi farklı organizasyonların veya politik grupların harekete geçmesi için uygun zemin hazır. ABD'nin, eğer başka bir amacı yoksa, bu basit gerçeği görememesine bir anlam veremiyorum doğrusu. Bu kızgınlık ve hayal kırıklığı yaratıyor; yeni ve daha radikal şiddet organizasyonlarına zemin hazırlıyor.
Bu nedenle bu savaş bitmez. Çünkü komşu ülkelerdeki yandaş etnik grupların hepsi birbirine düşman. Yeniden bir sivil savaş çıkacak. Yeterince nefret ve savaş vardı bu topraklarda; ihtiyacımız olan bu değil. Afganistan şimdiden yerle bir edildi ve binlerce masum insan öldü zaten. Ve sonuçta da, tanrı bilir, ne kalacak geriye. Ben gelecek konusunda korku doluyum ve hiç de iyimser değilim.
Yönetime gelecek yeni hükümete sizce güvenilebilir mi?
Eğer Amerikan ve Pakistan gizli servisleri Taliban'ın yeni bir versiyonu olarak yönetimi ele geçirirse hiç şaşmam. Bu da onların üretimi. Taliban'ı da Batı yaratmıştı zaten. Onlar soğuk savaş döneminde, petrol boru hattı projelerine destek verirken iyi çocuklardı aslında. Ama şimdi kötü oldular. Dolayısıyla yeni tür bir Taliban yönetimi beni hiç şaşırtmaz. Belki biraz daha kısa sakallı, kadınları daha modern burkalarla dolaştıran arkadaşlar olur yeni Taliban. Bu da Amerikalıları hiç rahatsız etmez.
Eğer bunu yaparlarsa problem çözülmez ve büyük bir değişiklik olmaz sıradan Afganlının yaşamında. Çünkü tarih bize gösterdi ki, çok basit, ne tür bir hükümet olursa olsun fark etmez. Bu ülkede bir 5 yıl kadar sıkıntı, arkasından da 5 yıl savaş ve yıkım oluyor hep. Belki de Afganlıların tümü mülteci olacak ileride...Ama savaş yine de bitmeyecek.
Mülteci kamplarına geri dönecek misiniz?
Belki gelecek sene. Şimdilik Batı'da kalırsam daha çok işe yararım diye düşünüyorum. Batıda Afganistan'la ilgili bir kafa karışıklığından ziyade, kızgınlık var; ama ilişkilendirme yok. Belki benim varlığım, bu film dolayısıyla, bu ilişkilendirmeye zemin hazırlayabilir diye düşünüyorum. Filmin tanıtımı, medyadan insanlara ulaşmaya ve gerçekleri anlatmaya yardımcı olabilir. Belki ben Afganistan gerçeğini, insanların yaşamını ve yıllardır çektikleri acıları anlatabilirim. Bu nedenle mülteci kamplarında olmaktansa Batıda olmak daha iyi.