ABde Çocukları Dinleyen Yok
Çalışmada çocuk hakları alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, hükümet yetkilileri ve kamu görevlileri ile konuşuldu; resmi ve gayri resmi çalışmalar incelendi.
SC, hazırladığı raporda, üye ülkelerin çocukların tüm dünyada durumlarının iyileştirilmesi ve temel haklarının korunması anlamında bir anlayış birliği oluşturduğunu fakat çocuk hakları alanında politika oluşturmada üye devletler arasında ciddi farklılıklar bulunduğunu söylüyor.
AB ülkeleri arasında, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin ulusal ve uluslararası kalkınma işbirliği planlarına yansıtılması ve politikaların uygulamaya geçirilmesi bakımından farklılıklar var.
STK'larla işbirliği
SC'ye göre ele alına dokuz AB üyesinden sadece Hollanda ve İsveç'te özel olarak çocukları hedef alan makro politikalar oluşturuluyor ve uygulanıyor. Bütün ülkeler sivil toplum kuruluşları üzerinden çocuklar için projelere kaynak aktarırken sadece Fransa, Hollanda, İsveç ve Birleşik Krallık'ta kalkınma stratejileri oluşturulurken çocuklar gözönüne alınıyor.
İspanya ve Belçika, çocuk hakları alanında çalışan kurumlar oluşturma ve çalışanlara eğitim verme konusunda oldukça geri. Tüm ülkeler kız çocuklar için özel programlara sahipler.
Çocuklar anlaşmalara yeni girdi
Avrupa topluluğu arasında 1992'den bu yana yapılan tüm anlaşmalarda, üçüncü ülkelerle ilişkilerde gözönünde bulundurulacak "asli unsurlar" belirledi. Bu unsurlar "insan haklarına, hukukun üstünlüğüne, demokratik ilkelere uyum" ve kimi durumlarda da "iyi yönetim" olarak belirlendi ve bu unsurlar arasında çocuk hakları ile ilgili hiçbir referans yer almadı.
1997'de imzalanan Amsterdam Anlaşmasında kalkınma işbirliğinin AB'nin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikaları (CFSP) ile uyumlu olması prensibi kabul edildi. 2000 yılında, Nice Antlaşması ile, bağlayıcı olmayan Avrupa Birliği Temel Haklar Beyannamesi de (THB) bir referans olarak işbirliği programlarına alındı.
THB, "AB'nin içeride ve dışarıda insan haklarına bakışı arasında bir bağ kurmak üzere bir araç" olarak düşünüldü. Nice Antlaşması insan haklarının ve temel özgürlüklerin işbirliği yapılan ülkelere tanıtılması açısından ileri bir adım oldu.
THB'ye gelene kadar AB içindeki hiçbir antlaşmada çocuk haklarına referans verilmedi. THB'nin 24. maddesi Çocuğun Hakları başlığını taşıyor.
Bakanlar Konseyi ve Avrupa Parlamentosu 2000'de Avrupa Komisyonu kalkınma işbirliği politikaları konusunda bir çerçeve metin hazırladı. Metin, yoksulluğun azaltılmasını kalkınma ile ilgili programların ana hedefi olarak belirledi.
Çocukların refahı üzerinde etkisi olabilecek sosyal hizmetler, sağlık, eğitim gibi alanlara bu anlamda önem verilmesi gerektiğine dikkat çekildi. Fakat metinde, ne çocukların kalkınma süreçlerindeki ihtiyaçları ne de çocuk hakları konusunda spesifik bir referans yer almadı. Çocuklar ancak cinsiyet alanı bağlamında ele alınıyor.
Metinde "Cinsiyet meselesinin önemi birçok bölgede kadın ve çocukların yoksulluktan çok daha fazla etkilendikleri düşünülürse daha iyi anlaşılabilir". Metin, çocukları hak sahibi olarak tanımıyor ve ÇHS'de yer aldığı üzere "birey" saymıyordu.
2003'de sonlandırılan Avrupa Birliği Anayasası Taslağında ise çocuk hakları başlıklı maddeler yer aldı. Taslağın birici bölümünün 3.3 ve 3.4 numaralı maddelerinde "Birliğin iç ve dış işlerinde çocuk haklarının korunacağı" güvence altına alındı.
Kar amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşu olan Avrupa Çocuk Ağı (European Children Network-EURONET) Anayasa Taslağında çocukların da yer alması için bir kampanya başlatmış ve tartışmalarda çocuklarında görüşlerinin alınması gerektiğini vurgulamıştı.
AB'nin uluslararası ilişkileri ve çocuk hakları
Avrupa İnsan Hakları ve Demokrasi İçin Girişim'in 2001 programında çocuk hakları için büyük bir yer ayrılmıştı ve o sene Girişim çocuk hakları alanında 10 projeye fon sağladı. Fakat Girişim 2002-2004 arasında çocuk haklarını tekrar insan hakları başlığı altına taşıyarak proje seçme kriterlerini öyle oluşturdu.
AB, geride bıraktığımız 10 yıl boyunca çocuk haklarıyla ilgili birçok uluslararası aktiviteyi destekledi ya da organize etti. Bu deneyim, AB içinde de çocuk hakları ile ilgili bir çerçeve oluşmasına yardımcı oldu.
2000 yılında imzalanan Cotonou anlaşması AB ve sahra-altı Afrika, Karayipler ve Pasifik'ten 78 ülke arasında oluşturulacak hükümetler arası işbirliği programının çerçevesini oluşturuyor. Bir diğer işbirliği programı ise Asya, Latin Amerika, Afrika'nın güneyi ve Akdeniz'i kapsıyor.
AB bütçesinde çocuklar
AB bütçesinde ayrılan her başlık için bağlayıcı bir açıklama veriliyor ve para o amaç için harcanıyor. SC, her ne kadar bütçede çocuklarla ilgili çok sayıda başlık olsa da, ayrılan paraların pratikte çocuklara gidip gitmediğinin tam olarak bilinemediğini söylüyor.
SC, bütçeden çocuklarla dolaylı olarak ilgili sektörlere ayrılan payın da düşük olduğunu belirtiyor. Ulaşım sektörüne büyük miktarda para ayrılırken sağlık, eğitim, temiz içme suyu gibi alanlar Avrupa Komisyonu'ndan çok daha düşük paylar alıyor.(EÜ/BB)