AYM'nin Wikipedia Kararını Yerel Mahkeme Değerlendirecek
Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) Wikipedia'nın erişime kapatılmasını hak ihlali sayan kararının gerekçesi Resmi Gazetede yayımlandı. Böylece Wikipedia'nın yeniden erişime açılması için süreç başladı.
AYM, oy çokluğu ve 6 üyenin karşı oy yazısıyla alınan kararı yeniden yargılama yapılması için Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi'ne de gönderdi.
Mahkemenin kararı bilgi teknolojileri ve iletişim kurumuna iletmesiyle birlikte Wikipedia erişime açılacak.
AYM kararın gerekçesinde, Wikipedia'nın kapatılmasının demokratik toplum düzeninin gereklerine uymadığını vurgulayarak, kapatılmasını haklı gösteren vahim nitelikte bir içerik olmadığı belirtildi.
Akdeniz ve Altıparmak’ın mağdur sıfatına kabul
AYM kararında, Wikipedia’nın işlevi, kullanıcı sayısı, ulusal ve uluslararası platformlarda bilinirliği, alternatifinin olmaması gibi özelliklerinin göz önünde bulundurarak, siteyi kullandıklarını belirten başvurucular Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Doç. Kerem Altıparmak’ın böyle bir kaynaktan yoksun kalmalarından dolayı mağdur sıfatı taşıdıkları kabul edildi.
Kararda, ifade özgürlüğüne yönelik müdahalenin kanuni dayanağı olarak 5651 sayılı Kanun’un gösterildiği ve bu kanunun keyfiliğe yol açıldığı izlenimi verildiğine de dikkat çekildi.
İnternetin başta ifade özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin kullanılması bakımından önemli bir değere sahip olduğu vurgulanırken, ifade özgürlüğüne gerekçesiz olarak veya AYM tarafından ortaya koyulan kriterleri karşılamayacak şekilde yapılan müdahalelerin Anayasa’yı ihlal edeceğinin altı çizildi.
"Bilgiye erişim hakkı sınırlandırıldı"
Wikipedia’da yer alan bir içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla yapılacak bir müdahalenin demokratik toplumda gerekli olduğuna ilişkin yeterli bir gerekçe konması gerektiği belirtilen AYM kararında, şu ifadelere yer verildi:
“Başvurucunun erişimin engellenmesi kararına karşı yaptığı itiraz, içeriklerin ‘Devletin itibarını zedelemiş olması’ gibi hangi sebeplerle ‘Milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması’ kapsamında ele alındığı anlaşılmayan bir gerekçeyle reddedilmiştir. Bu durum söz konusu kavramların geniş yorumlandığını düşündürtmektedir.”
“Wikipedia’ya Türkiye’den erişimin engellenmiş olması sadece içerik sağlayıcı konumunda olan birinci, başvurucunun bilgi ve fikirleri yayma hakkına müdahale oluşturmamış, aynı zamanda Türkiye’deki kullanıcıların bilgi ve fikirlere erişime hakkını da sınırlandırmıştır.”
"Yaşayan ansiklopedi özelliği gözetilmedi"
Wikipedia yazarları ve editörlerinin somut olaydaki müdahaleye neden olarak gösterilmiş içerikleri bugün dahi güncellenmeye devam ettikleri anlatılan kararda, idare ve derece mahkemelerinin kararlarında, internet sitesinin "sürekli yaşayan bir ansiklopedi" olma özelliğini gözetmedikleri ifade edildi.
Gerekçede, şöyle denildi: “Çoğu tartışmalı ifadelerin sahipleri bilindiği halde bu kişiler hakkında da bir ceza soruşturması yoluna başvurulmasının tercih edilmemiş olması, makalelerde Wikipedia'nın kapatılmasını haklı gösteren vahim nitelikte bir içerik bulunmadığını göstermektedir.
“Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde idari ve/veya yargısal makamlarca başvuruya konu internet sitesine erişimin engellenmesi şeklindeki kısıtlamanın zorlayıcı bir nedene dayandığının ilgili ve yeterli bir gerekçe ile gösterilemediği sonucuna varılmaktadır.
“Bu nedenlerle Wikipedia isimli internet sitesine erişimin engellenmesine karar verilmesinin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun düşmediği ve bu nedenle birinci, üçüncü ve dördüncü başvurucuların ifade özgürlüklerinin ihlal edildiği sonucuna varılmıştır."
6 üyeden karşı oy
Anadolu Ajansı'nın aktardığına göre Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun çoğunluk görüşüne katılmayan 6 üye ise karşı oy kulladı. Karşı oy gerekçesinde, "Türk Devletini, Suriye'de yaşanan iç savaşı başlatanlardan olmakla, örgütlere silah yardımında ve başka yardımlarda bulunmakla suçlayan içeriklerin, iç ve dış güvenliğe ilişkin o dönemdeki koşullar dikkate alındığında, ülkenin milli güvenliği ve kamu düzeniyle ilgili olduğu" savunuldu. Karşı oyda, bu içerikler yönünden erişimin engellenmesine karar verilmesinin kamusal bir gereklilikten kaynaklandığı, kamusal gereklilikler bakımından zorunlu olduğu savunuldu.
Ne olmuştu?
Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi, 29 Nisan 2017'de, bazı yorumlar ve yazılarda “Türkiye'yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalıştığı” gerekçesiyle siteye erişimi engelledi.
Wikipedia, iç hukuk yollarının tükenmesinin ardından, söz konusu kararı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) taşıdı.
Temmuz 2019’da dosyayı kabul eden AİHM’de dava hala sürüyor. Wikipedia dünyada şu an Türkiye, Çin ve Venezuela'da engelli. (TP)