Bitlisli William Saroyan 100 Yaşında!

Birleşmiş Milletler Eğitim bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Bitlisli Ermeni bir ailenin çocuğu olarak doğan Amerikalı yazar William Saroyan'ın yüzüncü doğum yılı nedeniyle bu yıl bir dizi etkinlik düzenliyor.

Galawej.org sitesinde, bu vesileyle Bitlis Belediyesi'ne kentte Saroyan'ın adını taşıyan bir kütüphane kurulması çağrısında bulunuldu.

Bitlishaber.net sitesinde yazan Cahit Zülfikar da, Saroyan'ın 1964'te kente yaptığı ziyareti hatırlattı.

56 yaşında ilk kez ailesinin yaşadığı kente gelen Saroyan'a gezisinde Yaşar Kemal ve Fikret Otyam eşlik etmiş, bu geziyi Cumhuriyet gazetesinde haberleştirmişlerdi.

60'tan fazla öykü, roman ve oyun yazan; anılarını da kaleme alan Saroyan'ın birçok dile çevrilen eserlerinin bazıları Aras Yayınları'nca Türkçe'ye de çevrildi.

UNESCO sitesinde Saroyan'la ilgili şu cümleler yer alıyor:

"Onun öyküleri zorluklar ve denemelerle geçen Büyük Bunalım zamanlarında iyimserliği öne çıkarıyordu. Bazı eserlerinde kendi tecrübelerinden yola çıksa da, onun biyografik gerçeklere yaklaşımı şiirsel olarak nitelenebilir; dolayısıyla birçok oyun ve kısa öyküsü Ermeni göçmenlerin çocuğu olarak yoksunluklar içinde büyümekle ilgilidir."    

William Saroyan

Saroyan, 31 Ağustos 1908'de Kaliforniya eyaletinin Fresno kasabasında dünyaya geldi. Bir Presbiteryen rahibi olan babası, Saroyan üç yaşındayken ölünce, annesi Saroyan'ı ve üç kardeşini yetimhaneye vermek zorunda kaldı. Yetimhanede geçirilen beş yıldan sonra çocuklar annelerine kavuşarak Fresno'da bir araya geldiler.

Resmi eğitimle bir türlü yıldızı barışmayan Saroyan 15 yaşında okulu terk etti. Çeşitli işlerde çalıştı. Asıl hedefi yazar olmaktı. Bunun için bir yandan da öyküler yazmayı sürdürüyordu. İlk öyküsü Story dergisinde 1933 yılında yayınlandı. 1934 yılında ise Random House yayınevi tarafından The Daring Young Man on the Flying Trapeze and Other Stories isimli kitabı yayınlandı ve o yılın en çok satan öykü kitabı oldu.

Bundan sonra artık hep yazdı. Yazmaktan ve gezmekten başka bir iş yapmadı. İçki ve kumar alışkanlığı yüzünden inişli çıkışlı bir grafik gösterse de elli seneyi aşan başarılı ve üretken bir kariyer ortaya koydu. 1939 yılında The Time of Your Life oyunuyla Pulitzer Ödülü'nü kazandı, ödülü reddetti.

Saroyan hayatı boyunca altmışı aşkın kitap -öykü, oyun ve roman yazdı. Düzyazıda kendine özgü bir tarz yarattı. Akıcı, konuşur gibi, coşku dolu bu tarz kendi adıyla "Saroyanesque" olarak anılır oldu. Kendisinin de söylediği gibi, Saroyan, öykülerinde tek bir şeyi anlatır: insanı. Yazarken içten ve yalındır. Onun eserlerinde süslü tabirler, söz oyunları aramak boşunadır. Öykünün bütünü ve konu esastır.

William Saroyan, klasik tabirle hızlı bir hayat yaşadı, dünyayı ve bu arada ata yurdu Bitlis'i gezdi, evlendi, boşandı, sonra aynı kadınla tekrar evlendi, sonra yine boşandı. 1981 yılında doğduğu yerde öldüğü zaman adı Amerikan edebiyatının en iyi kısa öykü yazarları arasına çoktan yazılmıştı bile.

Köklerine ve atalarının kültürüne bağlılığıyla, Saroyan, daha 1935'te Avrupa gezisinin bir durağı olarak Sovyet Ermenistanı'nı ziyaret eder. Üçüncü ve 1978'deki son ziyaretinde, yetmişinci yaş gününü de dostlarıyla birlikte orada kutlar. Vasiyeti üzerine, küllerinin bir bölümü Ermenistan'a götürülerek Erivan'daki ünlüler panteonuna gömüldü.(EÜ/EZÖ)