Bolivyada Gaz Ayaklanması Sürüyor

Chaco Diaz Bolivyalı gazeteci, 16 Mayıs’ta başlayan genel grev ve Bolivya’daki aktüel durum hakkında bilgi vermek için Buenos Aires’e geldi, Diaz’ın konuşmasından önce burada yaşayan Bolivyalılar. konsolosluk önünde protesto gösterisi yaptılar, “devrim, askeri darbe, ulusal bütünlüğün parçalanması, reform arasında sıkışan ülke çok uzakta ama Diaz Bolivya’yı yakından tanımamıza vesile oldu.

“Bolivya’da birçok sorun var ama bunları anlamak için yoksulluk ve etnik kültür hakkında temel şeyleri bilmek gerekir” diyerek konuşmasına başladı Diaz. Bolivya aslında zengin bir ülke, yüzlerce yıl İspanyol sömürgeciler tarafından taşınan fosfat. Çok uluslu şirketlerin yağmaladığı doğal gaz yataklarına rağmen rezervleri hala çok güçlü ama halkın yüzde 40’i günlük 1.5 dolarla geçinmek durumunda. Halkın yüzde 95’i Aymaca ve Quechua yerlisi ama onların kültürel hakları tanınmıyor, Mestizolar’ın sunduğu etnisite-ötesi kültür, hükümetlerin temel ideolojisi haline gelmiş durumda. özellikle Sucre, Santa Cruz gibi nispeten gelişmiş bölgelerde yasayan genç kuşağın kendi kültürüne duyduğu nefret bugün Bolivya’da neredeyse araştırma konusu haline gelmiş durumda.

Darbe muhalefeti terbiye ediyor

Diaz “Bolivya’daki aktüel durumu anlamak için bugün çatışmanın içinde yer alan grupların da yakından tanınması gerektiği”ni belirtiyor.

Carlos Mesa hükümeti Eylül 2003 ayaklanmasının ardından geçici bir anlaşmayla yönetime gelmiş, başlangıçta Hidrokarbon Yasası’nın yenilenmesi, anayasal kurumların oluşturulması konusunda vaatlerde bulunmuştu ama aradan geçen süreçte Mesa hükümeti yalnızca kendisini destekleyen ülkelerden (Brezilya ve Arjantin) aldığı destekle gazıin daha iyi pazarlanması işine yoğunlaştı.

Bugün ise ordunun desteğini arkasında daha güçlü hisseden Parlamento Başkanı Hormando Vaca Diez’le iktidarı paylaşmak durumunda kaldı. Liderliğini Evo Morales’in yaptığı MAS (Movimiento Al Socialismo- Sosyalizme Doğru Hareketi) 2003’te sendikalarla birlikte radikal talepler içeren bir deklarasyon yayınlamıştı ama gelinen noktada Morales, anayasal kurumların oluşturulması ve yabancı şirketlere uygulanan gaz vergisinin arttırılması taleplerine yoğunlaştı, 16 Mayıs’tan bugüne gecen süreçte ise gazin ulusallaştırılması yeniden gündeme geldi.

Bu durum ayni zamanda gazın ulusallaştırılması hatta campesino hükümetinin kurulmasını öne süren MAS içerisindeki radikal gruplarla Evo Morales arasında tartışmalara neden oldu. 2003’e göre çatışmaların yeni aktörü olarak Santa Cruz kentinin temsilcileri ön plana geçiyor. Ayaklanma başladığı zaman Santa Cruz ve Tarija (zengin batı bölgeleri) otonomi talep etmiş,. German Antes ve işadamı Samuel Dario Medina (ABD’nin açıktan destek verdiği liberal milletvekili) önderliğindeki gruplar Santa Cruz’dan La Paz’a doğru yürüyüşe gecen Campesinolara saldırırken, ülke tarihine ilk defa “sivil faşist saldırı” kavramı girmişti.

Dahası 2003’teki çatışmaların adı “gaz savaşları”yken bu kavram bugün yerini “iç savaş·”a bırakmış durumda, Basta Morales olmak üzere parlamentodaki milletvekillerinin çoğu Santa Cruz’un otonomisinin tehlikeli bir süreci başlatacağını, ordunun bu soruna el koyması gerektiğini” söylerken, Diaz da Mesa hükümetinin mümkün olduğu kadar orduyu devreye sokmadan sivil arayışlar pesinde olduğunu vurguluyor.

Carlos Mesa 12 Ağustos’ta parlamentoda krize neden olan sorunların tartışılması için taraflara çağrı yaptı. Kilise ve yeni Papa, ulusal bütünlüğü gözeterek barışçı bir şekilde, bir çıkış yolu bulunması gerektiğini vurgularken, başlangıçta yüzde 82 olan popülaritesini hızla yitiren Mesa hükümeti zamanının dolacağı 2007’den önce de seçim olabileceğini belirtti.

Ayaklanma sürüyor

Bugün ayaklanmanın 22. günü. La Paz’ın yoksul Alto bölgesinden başkente giden yollar tutulmuş durumda, ülkenin sınırlarından iç bölgelere kadar Campesinoların yol kesme eylemleri devam ediyor. Bolivya içinde yolculuk yapmak da Bolivya’ya girmek de sorun. Buenos Aires’in nispeten rahat ortamında ise, Bolivya’ya ilişkin başka sesler yükseliyor. Bolivya konsolosluğuna doğru uzun bir yürüyüş yapan göçmenler gazın ulusallaştırılması taleplerini üç dilden (Quechua, Aymaca ve İspanyolca) haykırırken, salonda konuşmasını sürdüren gazeteci Diaz ise. “çıkış yolunun zor olduğunu,askeri darbe korkusunun muhalefeti terbiye ettiğini” vurguluyor., Alto bölgesinin kuşatılması ve Santa Cruz temsilcilerinin talepleri konusundaki hassasiyetlerin belirtilmesi ve de iki alt düzey subayın “çıkış yolu bulun” çağrısı dışında Bolivya ordusu şimdilik sessiz. Ama neredeyse her yıla bir askeri darbenin düştüğü ülkede ordunun da devreye gireceği konusunda kimsenin şüphesi yok. (NK/EK)

16 Mayıs- 6 Haziran eylem günlüğü

16 Mayıs. Başkan Masa yeni gaz yasasını açıkladı. Evo Morales tarafından Sánchez Losada hükümeti kararlarının devamı olduğu gerekçesiyle eleştirildi.Cochabamba’da Campesinolar yürüyüşe geçti.

17 Mayıs. El Alto’da yol kesme eylemi ve genel grev kararı

18 Mayıs.Federasyon Tupak Katari ve Kadın Örgütü (Bartolina Sisa) beş günlük açlık grevine başladı ve yayınladıkları deklarasyonda gazin ulusallaştırılması ve anayasal kurumların hayata geçirilmesini dile getirdiler.

19-23 Mayıs. liderliğini Felipe Quispe’nin yaptığı CSUTCB (Birleşik İsçiler Sendikası) Merkez İsçiler Sendikası COB La Paz’a doğru yürüyüşe geçti.

24 Mayıs. FEJUVE (Alto Taşımacılar Federasyonu) Meclis’i abluka altına aldı.

31 Mayıs. Campesinolar La Paz’a ulaştı Alto’daki çatışmada iki kişi yaralandı.

2 Haziran. Hükümetten çıkış yolu arayışı, Santa Cruz’un otonomisini isteyen sivil faşistlerin Campesinolara saldırısı.

3Haziran. Parlamento Başkanı Diez’den askerlere çağrı,

6 Haziran.Başkent La Paz’ın meydanında gösteri ve göstericilerden halk hükümeti kurulması çağrısı.