Bushun Cinliği
Bir tehdide karşı nasıl mücadele edilir? Yeni bir kurum oluşturulur. En azından ABD Başkanı Bush bu yolu deniyor. Bush, işte böyle bir anlayış kapsamında geçtiğimiz günlerde güvenlik için yeni bir süper bakanlık geliştirdi. Bush, "Ulus'a Sesleniş "te, mevcut istihbarat örgütlerinin yanı sıra bir "süper gizli servis" tesis etme arzusunu altını çizerek dile getirdi. Bu süper servisin örgüt merkezi Beyaz Saray'da olacak ve öyle görünüyor ki ABD Başkanı'nın bir anlamda kişisel kullanımına yönelik olacak.
199 milyar dolarlık bütçe açığı
Bush iki cephede birden savaşıyor: Dışarıda terörizme, içeride ise güvenlik, vergi ve ekonomik sorunlardan oluşan bir sıkıntı cephesine karşı mücadele veriyor. Bu arada ABD'nin bütçe açığı da giderek büyüyor: Kongre Bütçe Ofisi'ne göre açık 199 milyar ABD Dolarına ulaştı. Üstelik bu rakama olası Irak Savaşı ve vergi kesintileri dolayısıyla oluşacak masraflar dahil değil. Anlaşıldığı kadarıyla Bush bu sorunlu yapıya dönük reform yapmaktan değil, yapının üstüne yeni kurumlar eklemekten yana.
Hiyerarşi ve yeni personel... "Anayurt savunması" (Homeland Security) için tesis edilen süper bakanlık, aslında bütçede açılmış yeni bir kara delik. Bush, bu adımıyla şişkin kadrolara sahip güvenlik ve istihbarat örgütlerinin reforma duyduğu gereksinime gözlerini kapatıyor. Peki ama bu yeni bakanlık ne işe yarıyor? Öncelikle Başkan'ın laf değil iş ürettiğini sergileme amacı taşıyor. Aynı zamanda Bush'un ABD tarihine kaydedilmesini hedefliyor. Oysa ABD açısından gereksinim duyulan yeni bir bakanlık değil, 11 Eylül saldırısını haber almak konusunda aciz kalan gizli servislerin eksikliklerini kapatmaktı.
Bush'a yetmiyor!
Yeni bir bakanlığın kurulması, silahlanmanın tam gaz sürmesi, yeni yasalar ve yeni silahlanma ve dinleme teknolojilerinin geliştirilmesi Bush'a yetmiyor. ABD Başkanı bütün bu çalışmaları aşacak bir çaba içerisinde: Bush, Beyaz Saray merkezli yeni bir gizli servis kuracak. ABD içinde ve dışında faaliyet gösteren diğer tüm gizli servisler, Anayurt Savunması Bakanlığı (Homeland Security) ve diğer güvenlik örgütlerinin üzerinde yer alacak bu yeni örgüte toplanan istihbarat akacak. Bush tarafından adının "Terörist Tehlikesine Karşı Entegrasyon Merkezi (TTIC-Terrorist Threat Integration Center) olacağı duyurulan örgüt, Merkezi Haberalma Örgütü (CİA) Başkanı'na bağlı çalışacak.
TTIC, devasa bir veri bankası olarak tasarlanıyor. Veri bankasında polisin ve gizli servislerin topladığı veriler yer alacak. "Bilinen ve muhtemel teröristler"e ilişkin veri bankası da bu projeye dahil edilecek. Aslında TTIC, bir Pentagon imalatı olan TIA projesiyle çok fazla benzerlikler içeriyor. ABD kamuoyunda büyük tepki toplayan bu proje, halen Kongre tarafından inceleniyor.
"Doğru kişi, doğru yerde olacak"
Bush, "Ulusa Sesleniş"te TTIC ile ilgili şunları söylemişti: "Hükümetimiz en iyi şekilde enformasyonla donatılmış olmalı. Tüm yurttaşlarımızı korumak için, zamanı geldiğinde doğru kişiler doğru yerde olacak mı? İşte toplanacak olan bilgileri bu amaçla kullanacağız."
TTIC hakkında Beyaz Saray'ın yayımlamış olduğu bilgi notu dışında fazla bir şey yok. Kişisel Elektronik Enformasyon Merkezi (Electronic Privacy Information Center- EPIC ) adlı yurttaşlık hakları örgütü yöneticilerinden David Sobel, eleştirilerini şöyle özetliyor: "TTIC, ABD yurttaşları hakkında ne kadar bilgiyi kapsayacak? Bu fikirle ilgili şimdiye dek doğru dürüst bilgi verilmedi."
TTIC ne yapacak?
ABD Adalet Bakanlığı'nın bir yöneticisi TTIC'in John Pointdexter tarafından geliştirilen TIA Projesi'nin bir devamı olmadığını açıkladı. Bakanlık yöneticisine göre, "TIA, terörle mücadele amacıyla kurulan kurumları bir araya getiriyor." Adalet Bakanı John D. Ashcroft ise biraz daha somut konuşuyor:
"TTIC şunu yapacak: Terörist tehlikeye ilişkin tüm enformasyonlar toplanarak analiz edilecek. Ardından bunlar, bu bilgilere en çok gereksinim duyan devlet kurumlarına dağıtılacak. Enformasyonları analiz etme, mümkün olduğu kadar bütün ayrıntıları kapsayacak tehlike senaryoları oluşturma ve terörist eylemleri önlem konusunda tasarılar geliştirme... Tüm bu etkinliklerimizi en iyi düzeye çıkarma olanağına kavuşacağız."
Başkan'a özel süper servis
Elektronik Öncü Vakfı'ndan (Electronic Frontier Foundation- EFF )Lee Tien ise şunları söylüyor:"TTIC veri madenciliği programlarını yeniden geliştirme olanağı sunacak. Bunun Poindexter ile ilgisi yok. Poindexter'in tartışmalı kişiliği TİA programı için engel oluşturdu."
Senatör Russ Feingold'un Kongre'ye verdiği yeni yasa önerisi (a bill to regulate Data Mining) de teorik olarak ancak TTIC'e uygulanabilir. Beyaz Saray'da oluşturulan kurumların Kongre denetimi dışında olduğu göz önünde tutulacak olursa, Bush'un her türlü bilginin aktığı "Başkan'a özel, süper gizli servis" fikri peşinde olduğu netleşiyor. (NH/NK)
* Türkçe'ye aktaran: Nihat Halıcı