Bütçe TBMMde, Kadın Bütçenin Neresinde?
bianet konuyu, Şahin, Ağduk, Işık ve Güler'e sordu. Milletvekili Şahin, bu yılki bütçede kadının daha görünür hale geldiğini; Ağduk görece düzelmelerin Avrupa Birliği (AB) fonlarıyla
ilişkilendirilebileceğini; Gürel, TBMM'nin kadın-erkek eşitliği konusunda ilerleme sağlayamadığını; Işık, gelir kalemlerinin yanı sıra gider kalemlerinin de toplumsal cinsiyet odaklı hazırlanmadığını söyledi.
Toplumsal Cinsiyeti Gözeten Bütçe nedir?
Toplumsal Cinsiyeti Gözeten Bütçeleme, hükümetin bütçede ortaya çıkan önceliklerini ve bu önceliklerin kadınlarla erkekleri, yanı sıra belli kadın ve erkek gruplarını nasıl etkilediğini inceliyor.
Çocuk bakımı, barınma, asgari ücret ve vergilendirme, toplumsal cinsiyetle ilgili kritik konular; bu konulardaki kaynaklar doğrudan bütçeyle belirleniyor.
Örneğin, Avrupa Birliği ülkelerinde yapılan araştırmalar, kadınların aile, toplumsal yaşam ve iş için toplu ulaşımı daha çok kullandığını ortaya koyuyor. Dolayısıyla, toplu ulaşıma ayrılacak kamu harcamalarındaki bir azalma; kadınların yaşam kalitesinde bir olumsuzluğa yol açmanın yanı sıra, emek pazarına katılımlarını da etkiliyor.
Toplumsal cinsiyeti gözeten bütçelemenin nihai amacı, bütçeleri, toplumsal cinsiyet eşitliğine arka çıkacak biçime kavuşturmak.
Şahin: Pastanın içindeki payın artmasına gayret ediyoruz
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Gaziantep Milletvekili Fatma Şahin, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü'ne (KSGM) ayrılan payın yeterli olmadığı kabul etti, buna karşın Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı bütçelerinde kadına ilişkin payın gözetildiğini ve arttığını belirtti.
Bütçede kadınlara daha çok pay ayrılmasının, genel olarak kaynakların artmasıyla ilgili olduğuna işaret eden Şahin, "pastadaki pay artarsa kadınlar da bütçede daha geniş yer alacak" dedi.
AKP hükümeti döneminde pozitif ayrımcılığın yasalara girdiğini hatırlatan Şahin, buna karşın istihdamda kadının temsilinin halen yeterli olmadığını vurguladı. Şahin, çözümün pozitif ayrımcılık, kadın odaklı bütçe konularında ilerleme sağlamış ülke modellerine bakmak olduğunu söyledi.
Ağduk: Bakanlıkların bütçesini mercek altına almak gerekiyor
Birleşmiş Milletler (BM) Nüfus Fonu'ndan Ağduk, kadına bütçeden ayrılan pay denildiğinde, ilk olarak "kamuda kadınla uğraşan kim var" sorusunu sorulduğunu ve böylece KSGM'nin bütçesinin ön plana çıktığını söyledi.
Bu yıl, KSGM'ye 2,4 milyon bütçe ayrıldığını açıklayan Ağduk, bunun kadına ayrılan payın tamamı olmadığını, kadına ayrılan gerçek payın tüm bakanlıklara bakılarak çıkarılabileceğini kaydetti.
"Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler" genelgesinin tüm bakanlıkların bütçesinde kadına ayrılan payın artmasına olumlu etki sağladığına dikkat çeken Ağduk, ama "kadın odaklı bütçe anlayışı"n halen TBMM'nin gündemine girmediğini belirtti.
Bakanlıkların bütçe kalemlerinde kadınlarla ilgili öngörülen harcamaların ayrıca yazılmadığını dile getiren Ağduk, "bakanlıkların bütçesine mercek tutmak gerekiyor" dedi.
Ağduk, bakanlıkların bütçesinde kadınlara ilişkin payın artmasının nedenlerinden birinin de Avrupa Birliği fonlarıyla yürütülen projelerin başlaması olduğunu vurguladı.
Işık: Yerel yönetimleri göremiyoruz
Kadın hakları savunucusu Nazik Işık, kadın odaklı bütçenin gelirler açısından olduğu kadar, harcamalar açısından da açık olmadığını söyledi. Kadınlara ne kadar para harcandığının açıklanmadığını söyleyen Işık, bunun da önemli bir eksiklik olduğunu vurguladı.
KSGM'nin bütçesinin aile içi şiddeti önleme biriminde çalışan polislerin maaşından az olduğuna dikkat çeken Işık, göreli iyileşmelerin olduğunu söyledi, Ağduk gibi o da bunu AB fonlarına bağladı.
Kadın erkek eşitliğine ilişkin yol almanın bu bütçeyle zor olduğunu belirten Işık, bütçeye ilişkin eleştirilerini sıraladı:
* Devlet bütçesinden kadın erkek eşitliği sağlayan özel bir kaynak ayrılmıyor.
* Yabancı fonların nasıl harcandığı bilinmiyor.
* Başbakanlık genelgesinin nasıl hayata geçeceği, sivil toplum kuruluşlarına ne kadar pay ayrılacağı açıklanmıyor.
* Yerel yönetimlerin bütçelerinde kadınların payı konuşulmuyor.
KSGM'de kadın kuruluşlarına ilişkin bir bütçe kalemi olmamasını da eleştiren Işık, Kültür Bakanlığı'nı örnek gösterdi, bu Bakanlığın bütçesinde sivil toplum kuruluşlarına pay ayrıldığını hatırlattı.
Gürel: Kadın konusunda TBMM'de çok yetersiziz
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili Zeynep Damla Gürel, öncelikle KSGM'nin bütçesini eleştirdiğini belirtti, "on dokuz yaş üstündeki kadın nüfusun 20 milyon civarında olduğunu kabul eder ve öngörülen 2 milyon YTL. değerindeki bütçeye oranlarsak, kişi başına 10 kuruş düştüğünü göreceğiz" dedi.
Kadına yatırım yapılmadığını kaydeden Gürel, bütçelerin eşitlikçi anlayışa göre hazırlanması gerektiğini vurguladı. Kadın milletvekilleri arasında bir eşitlik grubu kurulması önerisinin gündeme geldiğini hatırlatan Gürel, başarılı olunamadığını açıkladı.
Böyle bir komisyona çok ihtiyaç olduğunu sözlerine ekleyen Gürel, bunun TBMM'de kadın erkek eşitliği bilinci oluşmasına yardımcı olacağının söyledi. Gürel, "bu bütçe planıyla töre ve namus cinayetleriyle mücadelede ilerleme sağlayabilir misiniz? Kadınlara karakollarda, savcılıklarda müracaat edebilecekleri birimleri kurabilir misiniz? Bir şiddet veri sistemi oluşturabilir misiniz? Kadın sığınma evlerinin sayısını arttırabilir misiniz?" sorularını yöneltti. (AÖ)