"Çocuğa Utanılacak Birşey Yapmadığını Anlatın"

Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği'nden psikolog Ceyda Yılmazçetin Eke'yle Fransa'da yaşayan beş yaşındaki Türkiyeli oğlan çocuğu uğradığı cinsel istismarın konuyu yeniden gündeme taşıması vesilesiyle çocuk ve cinsel istismarla ilgili bir söyleşi yaptık.

* Cinsel istismara uğrayan çocukta bu durum ne gibi olumsuz etkiler yaratır?

Cinsel olarak istismara uğrama psikolojik travmaya yol açar. Bu tür bir olay meydana geldiğinde sadece çocuk değil ailesi ve yakin çevresi de bu olaydan dolayı travmaya uğrarlar. Aynı yaşlarda çocukları olan aileler de sadece haberleri okuyarak bu olaydan etkilenebilir, hatta travmaya uğrayabilirler.

Cinsel istismarda fiziksel yaraların olması şart değil. Bu tür bir olaydan sonra zihinsel, duygusal, fiziksel, davranışsal ve sosyal boyutta değişik etkiler ortaya çıkar ve bunlar yaşa göre farklılaşma gösterebilir. Beş yaş ve altındaki çocuklar için en tipik tepki ailesinden ayrılma korkusudur.

* Travma sonucu ne gibi davranışlar gösterir çocuklar?

Ağlama, sızlanma, bağırma, hareketsizlik ya da amaçsız bir hareketlilik, titremeler, korkmuş yüz ifadesi ve aşırı bir şekilde aile üyelerinden birine yapışmak davranışlar görülebilir. Daha bebeksi davranışlar (alt ıslatma, parmak emme veya bebeksi konuşma) ortaya çıkabilir.

"Öfke patlamaları görülebilir" 

İçe kapanma veya yıkıcı  davranışlar, kabuslar, uyku problemleri, öfke patlamaları ve görülebilir. Medikal nedeni bulunmayan bedensel şikayetleri de olabilir (baş ağrıları, mide bulantısı kusma vb). Güvensizlik, huzursuzluk, daha önceden sevgisi olduğu şeylere karşı ilgi kaybı, duygularında ani değişiklikler, kaygı, korkular ve kızgınlık duyguları olabilir.

"Çocuk gibi aile de profesyonel destek almalı" 

Burada cinsel istismarın belirtilerini ve etkilerinin tümünü söylemenin mümkün olmadığı unutulmamalıdır. Ayrıca cinsel istismara maruz kalan çocuklar bu belirtilerin hepsini göstermeyebilir.

* Çocuk travmayla nasıl baş edebilir? Aileye ya da yakınlarına nasıl bir görev düşüyor?

Çocuğun profesyonel destek alması şart. Ancak ailenin çocuklarına sağlıklı bir yardım sağlaması için onlarında da mutlaka profesyonel destek alması gerekir. Sadece çocuğun uzmandan yardım alması sorunun çözülmesini sağlamaz, çünkü çocuk travmatik olayın etkilerini atlatırken ailenin kendi travmalarının hiç dokunulmadan kalması süreci olumsuz etkiler, aile içindeki dengeyi bozar.

Yaşadığı olayın onun suçu olmadığı, kendisinin utanılacak bir şey yapmadığı mesajları verilir. Yaşadığı olayla ilgili yaşına uygun bilgilendirme yapılarak yanlış inançların önüne geçilmeye çalışılır. Yaşadığı olumsuz duygularla başa çıkması için yardım edilir. Güçlü taraflarını fark etmesi ve bunları geliştirmesi sağlanır.

Aileye düşen...

* Çocuğun yaşamındaki düzeni yeniden kurmalı

* Yaşamlarını eskisi gibi sürdürebilmeleri için çocuğu yaşama dahil edecek sorumluluklar vermeli

* Çocuğun duygu ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat tanımalı

* Küçük çocukları oyunlarında veya resimlerinde kendisini ifade etmesi için desteklemeli

* Soru sorduğunda onun anlayacağı dilde ve sadece sorduğu soruya yönelik cevap verilmeli. (NZ)