Emirle Gizlice Dinleme
Anayasanın 22. maddesine göre; millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması nedenlerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş yargıç kararı yoksa haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz.
Yine Anayasada sayılan bu nedenlere bağlı olarak ve "gecikmesinde sakınca bulunan hallerde" yasayla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz.
Yetkili merciin kararı yirmi dört saat içinde görevli yargıcın onayına sunulur. Yargıç kararını kırk sekiz saat içinde açıklar.
Aksi halde, karar kendiliğinden kalkar. İstisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuruluşları ise yasayla gösterilir.
Yeni 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununa göre "iletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması" 135 inci maddede düzenlenmiştir.
Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmalarda, suç işlendiğine ilişkin kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmaması durumunda, hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimi tespit edilebilir, dinlenebilir ve kayda alınabilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda ise Cumhuriyet savcısının kararı ile "gizli dinleme" ve "tespit" yapılabilecek.
Cumhuriyet savcısı kararını derhâl hâkimin onayına sunacaktır. Hâkim, kararını en geç yirmi dört saat içinde verir. Sürenin dolması veya hâkim tarafından aksine karar verilmesi halinde tedbir Cumhuriyet savcısı tarafından derhâl kaldırılır.
Yeni bir yasa yasama döneminin son günü kabul edildi. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 3 Temmuz 2005 tarihinde kabul edilen 5397 sayılı "Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"u onayladı. Yasa 23 Temmuz 2005 günlü Resmi Gazetede yayınlandı ve yürürlüğe girdi.
Ancak Sayın Cumhurbaşkanı, Yasa'nın 1, 2 ve 3. maddelerinin kimi kurallarının iptali ve yürürlüklerinin durdurulması için Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açacağını da duyurdu.
Bu yasanın iptalinde meydana gelecek gecikmelerde sakınca var. Bu yasa 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Millî İstihbarat Teşkilatı Kanununda değişiklikler yapıyor.
Kabul edilen yeni yasaya göre; casusluk suçları hariç olmak yeni CMK'nun 250 inci maddesinde sayılan Türk Ceza Kanunundaki örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde cebir ve tehdit uygulanarak işlenen suçlar ile TCK'nin İkinci kitabında yer alan Devletin Güvenliğine, Anayasal düzene ve işleyişine, -bazı istisnaları ile- Milli savunmaya ve Devlet sırlarına karşı suçların "işlenmesinin önlenmesi" amacıyla hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Emniyet Genel Müdürü veya İstihbarat Dairesi Başkanının ya da Jandarma Genel Komutanı veya istihbarat başkanının yazılı emriyle, telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişim tespit edilebilir, dinlenebilir, sinyal bilgileri değerlendirilebilir, kayda alınabilir.
MİT ise kendi yasasında sayılan görevlerin yerine getirilmesi amacıyla Anayasanın 2 nci maddesinde belirtilen temel niteliklere ve demokratik hukuk devletine yönelik ciddi bir tehlikenin varlığı halinde Devlet güvenliğinin sağlanması, casusluk faaliyetlerinin ortaya çıkarılması, Devlet sırrının ifşasının tespiti ve terörist faaliyetlerin önlenmesine ilişkin olarak, hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde MİT Müsteşarı veya yardımcısının yazılı emriyle telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişim tespit edilebilir, dinlenebilir, sinyal bilgileri değerlendirilebilir, kayda alınabilir.
Verilen yazılı emirler yine yirmi dört saat içinde hâkimin onayına sunulacak. Hâkim, kararını en geç yirmi dört saat içinde verecek ve sürenin dolması veya hâkim tarafından aksine karar verilmesi halinde tedbir derhal kalkacak.
Gizli dinlemeler Telekomünikasyon Kurumu başkanına doğrudan bağlı "Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı" adıyla kurulan tek bir merkezden yürütülecek. Yasanın geçici maddesine göre de bu Başkanlığın en geç altı ay içinde kurulması gerekiyor.
Başkanlık bir başkan ile teknik, hukuk ve idari olmak üzere üç uzmandan oluşuyor ve bu Başkanlıkta Millî İstihbarat Teşkilatı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığının ilgili birimlerinden birer temsilci bulunacak. Telekomünikasyon İletişim Başkanı, Telekomünikasyon Kurumu Başkanının teklifi üzerine Başbakan tarafından atanacak.
Emniyet Genel Müdürü veya İstihbarat Daire Başkanı, Jandarma Genel Komutanı veya İstihbarat Başkanı ile MİT Müsteşarı veya Yardımcısı artık savcı gibi gizli dinleme ve kayıt için "yazılı emir" verebilecek.
Demek ki artık verilecek "gizli dinleme" emirlerinden sonra "yargıç denetimi" gelecek ve bizde hangi hallerin "gecikmesinde sakıncalı haller" olduğunu tartışacağız... Basına yansımış ve geçmiş bazı olaylarda gördük.
Yasası olmadığı halde, gizli dinlemeler çeşitli nedenlerle verilen yazılı emirlerle gerçekleştirilmiş.
Şimdi fiili durum gecikmeye rağmen "yasaya" kavuşturuldu. Demek ki bu tür geçmişteki gizli dinlemelerin yasası yoktu. Şimdi var. Var ama bu kez de Anayasaya aykırı... (Fİ/BA)