Faşist Kimdir?

*Görsel:paratic.com

“Faşizmi tarihte kalmış ‘antika’ bir olay olarak görmek bir uçtaysa, her otoriter ve baskıcı rejimi faşistlikle itham etmek de öteki uçtur. İlk uç, genellikle sağın meylettiği, ikinci uçsa genellikle solun kapılabildiği bir eğilim. İki uç da, faşizm karşısındaki duyarlılığı köreltme riski taşıyor.

"Faşizmi nevi şahsına münhasır, geçmiş gitmiş bir tarihsel olay saymak, onun bire bir tekerrürüne değilse bile, benzeri sonuçlara yol açabilecek olan hareketler ve ideolojik öğeler karşısında insanları duyarsız ve atıl kılabilir. Ayrıca faşizmden ilhamla geliştirilip rafineleştirilmiş iktidar tekniklerini kanıksamaya, hatta bunların farkına bile varmamaya yol açabilir.

"Her nevi otoriter, totaliter, baskıcı, ırkçı, antisemitist, anti-entelektüalist, şiddeti yücelten vb. vakaya 'faşist' ithamını yapıştırmaksa, kavramı sulandırırken, yalancı çoban meselindeki gibi, bu vahim ikazın artık bir skandal ve alarm etkisi yaratmaz hale gelmesiyle sonuçlanabilir. “

Tanıl Bora  “Türkiye’de faşist Sıfatının Serencamı” başlıklı Ösöz'e böyle başlıyor. Neyin “önsözü?” sorusunun cevabı: Emilio Gentile’den Faşist Kimdir?

Kitabın hikayesi

Bora  33 sayfalık (s.7-40) önsözüyle Gentile’nin 167 sayfalık kitabını  yerelleştiriyor. “Faşist Kimdir”deki iki sayfalık Yazar’ın Notu’nda kitabın, -ki Gentile kendisi “söyleşi” diyor- nasıl ortaya çıktığı anlatılıyor.

“Bu Söyleşi, birkaç nesil kapsayan öğrenci ve okurların yıllardır bana yönelttikleri ve faşizmin geri dönüşüne dair polemiklerle daha da sıklaşan faşizmle ilgili yinelenen sorular nedeniyle hazırlandı.  Söyleşide sorunları biçimsel olarak düzenlemeyi ve yanıtları da söyleşi formunda vermeyi uygun buldum.

 “Bunu yaparken üniversite amfilerinde, yazışmalarda, okuldaki ve konferanslardaki karşılaşmalarda şüpheleri ve gözlemleriyle  faşizmin tarihsel açıdan ne olduğunu bilmek ve anlamak üzere beni yüreklendirerek katkıda bulunanlara da bir gönül borcu ödemek istiyorum.”

Başlıklar 

"Ebedi Döngü: Faşizm" başlıklı Giriş'i "Faşizm Hiç Var Olmadı", “Faşist Kime”, “Anti Faşist Faşist”, “20. Yüzyılın Faşisti ya da Sahte Yüzüncü Yıl”,  “Totaliter Faşist”, “Ya Faşist Değilse?” başlıklı bölümler izliyor.

Kitap, “Faşizm Nedir: Tarihsel bir Harita” ile sonlanıyor. 

“Faşizme Dair Kaynakça” ise  yazarın söyleşi sırasında ele alınan konu ve sorunları yeterli argüman ve belgelemeyle ele aldığı  çalışmaları içeriyor.  Ne yazık ki, en azından henüz bu çalışmalar İtalyanca.

Sonsöz’den

Gentile, Sonsöz’e şöyle başlıyor:

“Faşizmin tanımı onun tarihidir. Faşizmin tarihi, öncülü olamayan gelecekte, tekrarları da olmayacak nevi şahsına münhasır bir 20 yüzyıl fenomeni olarak onu ele alıp,özgül ve özgün yanlarını betimleyen kavramsal bir haritayla özetlenerek temsil edilebilir.”

Harita üç bölümlü, 10 maddeden oluşuyor:  “Örgütsel boyut", "kültürel boyut", "kurumsal boyut"

Emilio Gentile

Tarihçi, Roma La Sapianza Üniversitesi’nde modern tarih profesörü. Aralarında Le religioni della politica, Fra democrazie e totalitarismi (2001), Renzo De Felice. Lo storico e il personaggio (2003), E fu subito regime. Il fascismo e la marcia su Roma (2012), Il capo e la folla’nın (2016) da olduğu olduğu, İtalyan faşizminin ideolojisi ve kültürü, totalitarizm ve siyasal din kavramı üzerine pek çok çalışması yayımlandı. Demokrasilerde Halk Her Zaman Egemendir! (Yalan!) Volkan Çandar'ın çevirisiyle 2017’de İletişim Yayınları’ndan çıktı. 1946’da İtalya’da doğdu. (APK)

* Emilio Gentile, Faşist Kimdir? (Chi E Fascista), Tanıl Bora’nın önsözüyle, çeviren: Betül Parlak, editör: Ahmet İnsel,  kapak: Suat Aysu, uygulama: Hüsnü Abbas, düzelti: Nebiye Çavuş,  dizin: Berkay Üzüm, Faşizm İncelemeleri,  İletişim Yayınları,  İstanbul, Nisan 2021, İstanbul