Gözaltı Süresi Değiştirildi, Avukat Görüşüne Beş Günlük Kısıtlama Kalktı

Resmi Gazete’de bugün yayınlanan 684 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile gözaltı süresinde de değişikliğe gidildi.

OHAL kapsamında 30 güne kadar uzatılabilecek şekilde değiştirilen gözaltı süresi, bugünkü KHK ile en fazla yedi gün olarak belirlendi.

Yedi günlük süre, savcılık kararıyla yedi gün daha uzatılabiliyor.

Ancak bugünden önce Terörle Mücadele Kanunu (TMK), organize suç şüphesi veya Türk Ceza Kanunu’ndaki ilgili maddelerle ilgili halihazırda gözaltında tutulan şüphelileri kapsamıyor.

KHK’da belirtilen suçlarla ilgili bugünden önce gözaltına alınmış olanlar için azami süre 30 gün olarak uygulanacak.

Bugünkü KHK ile, gözaltındaki şüphelinin avukatıyla görüşmesine, beş güne kadar getirilebilen kısıtlama da kaldırıldı.

Öncesinde nasıldı?

Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun “gözaltı” başlıklı 91 maddesine göre, savcılık kararıyla gözaltına alınmasına karar verilen kişinin gözaltında tutulma süresi, “yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren” 24 saati geçemiyordu.

OHAL öncesinde bu süre, şu şekilde toplam beş güne kadar uzatılabiliyordu:

“Toplu olarak işlenen suçlarda, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle; Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin, her defasında bir günü geçmemek üzere, üç gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir.”

OHAL ve sıkıyönetimde nasıldı?

TIKLAYIN - 1980'DEN BU YANA GÖZALTI SÜRELERİ

Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) açıklamasına göre, 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası sıkıyönetim ve sonrasındaki olağanüstü hal koşullarında gözaltı süresi bir yıl boyunca 90 gün, sonrasında 45 gün olarak uygulandı.

OHAL gözaltı süreleri 1997’de 30 günden 10 güne düşürüldü.

30 Kasım 2002’de OHAL kaldırıldı.

Gözaltı süresi nasıl 30 güne çıktı?

OHAL’in 20 Temmuz 2016’daki ilanının ardından, 23 Temmuz tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 667 sayılı KHK’da, gözaltı süresi şöyle düzenlendi:

“26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından, olağanüstü halin devamı süresince;

“Gözaltı süresi, şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren otuz günü geçemez.”

30 gün gözaltı kanunlaştırıldı

Bu değişiklik, 29 Ekim 2016’da Resmi Gazete’de yayınlanan 6749 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun ile kanunlaştırıldı:

“MADDE 6- (1) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından, olağanüstü halin devamı süresince;

“Gözaltı süresi, şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren otuz günü geçemez.”

Bugün tekrar değiştirildi

Bugün (23 Ocak 2017) Resmi Gazete’de yayınlanan 684 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 10/a maddesi ile gözaltı süresi azami 14 gün olarak düzenlendi:

“Gözaltı süresi, şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren yedi günü geçemez.

“Delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle Cumhuriyet savcısı, gözaltı süresinin yedi gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir.”

Ancak eklenen geçici madde ile bugünden önce gözaltına alınmış kişiler düzenlemenin dışında tutuldu:

“GEÇİCİ MADDE 1 – Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımı tarihinden önce, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerinde tanımlanan suçlar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar nedeniyle gözaltına alınan kişiler hakkında gözaltı süresi en çok otuz gün olarak uygulanır.”

Avukat kısıtlaması kaldırıldı

TIKLAYIN - KHK İLE AVUKAT GÖRÜŞÜNE KISITLAMA GETİRİLDİ

Bugünkü KHK’nın 11 maddesi ile 6755 sayılı kanunda yer alan şu ibare kaldırıldı:

“Gözaltındaki şüphelinin müdafii ile görüşme hakkı Cumhuriyet savcısının kararıyla beş gün süreyle kısıtlanabilir. Bu zaman zarfında ifade alınamaz.”

Böylece, gözaltındaki kişinin avukatıyla görüşmeden beş gün gözaltına beklemesi düzenlemesi kaldırılmış oldu. (AS)