Hanuka Bayramı'nın İlk Mumu Yandı

Türkiye Yahudi Toplumunun Hahambaşısı Rav İsak Haleva, Hanuka Bayramı için bir mesaj yayınladı. Hanuka’nın birinci mumu dün akşam yani 2 Aralık’ta yakıldı.

"Işıklar Bayramı" olarak da nitelendirilen Hanuka Bayramı İbrani takvimine göre bu yıl 2 Aralık – 10 Aralık 2018 tarihleri arasında sekiz gün ve sekiz gece boyunca devam edecek.

Hanuka sözcüğü İbranice "adanma, ithaf etmek" anlamlarına geliyor.

Ayrıca "Işık Bayramı" ya da "Yeniden Adanma Bayramı" olarak da anılıyor.

Haleva yayınladığı mesajda Hanuka kandillerinin 22 asır önce gerçekleşen “Makabi Direnişinin zaferle sonuçlanmasına ilişkin mucizeyi çağrıştırır” dedi ve şöyle devam etti.

“Tarihte ‘Haşmonai Ayaklanması’ olarak da bilinen bu olay, inançlarını yaşamaları yasaklanan atalarımızın buna karşı gösterdikleri direnç ve soylu mücadelenin yıldönümüdür.

“Günümüzde ‘Işıklar Bayramı/Hanuka’ süresince her gün birer artırarak yaktığımız kandiller, ‘barış, esenlik, kardeşlik ve aydınlık’ özlemlerimizle bu özlemlerimizin gerçekleşeceğine ilişkin umutlarımızı simgelemektedir.

“Umudum, özlemim ve dileğim ‘Hanuka’ kandillerinin öncelikle ruhlarımızı ve evlerimizden başlamak üzere çevremizle ülkemizi ve dünyamızı aydınlatması, barış, esenlik ve kardeşlik duygularımızın giderek yayılmasıdır.”

Makabi Direnişi

Büyük İskender’in fethettiği Suriye ve Filistin topraklarında Makedonya Krallığı Helenizm’i yerleştirme politikası uyguluyordu. İskender'in ölümünün ardından imparatorluğu parçalandı. Yuhudilerin kutsal şehri Kudüs Suriye-Yunan Kralı Antiohus'un hakimiyeti altında kaldı. Kudüs’teki Kutsal Tapınak’a Zeus heykelinin konması Yahudilerin ayaklanmasına yol açtı. MÖ 163’te Makabi ailesinin önderliğinde başlatıldığı için Makabi isyanı ya da direnişi olarak adlandırılan ayaklanma Yunan ordusu tarafından bastırıldı. Makedon krallığı Kudüs’ü ele geçirdi. Ancak direniş sürünce Kudüs’ün bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.

Hanuka töreni

Şalom gazetesinden Nazlı Doenyas Hanuka törenini şöyle anlatıyor.

"Hanuka Bayramı’nın temel uygulaması olan Hanuka mumlarının yakılma töreni, her gün yıldızlar çıktıktan sonra  (sadece cuma, gün batmadan), bütün ev halkının, dokuz kollu Hanukiya’nın etrafına toplanması ile neşe içinde gerçekleşir.

"Her gece, önce yakana göre en soldaki mum yakılır. Bu, yeni günün mumudur. Bet Amikdaş kurtarılıp temizlendikten sonra bulunan yağ, sadece bir gün yetecek miktardaydı. Yağın yanmaya devam ettiği her yeni gün, yeni bir mucize idi. Mumlar yakılırken de, her gece; önce o gün olan yeni mucize kutlanılır,  bu yüzden ‘önce’ o geceye ait olan mum yakılır. Daha sonra, o mumun sağına doğru ilerleyerek önceki gecelerin mumları yakılır.

"Şabat - cuma akşamüstü, önce Hanukiya yakılır. Bu yıl 30 Aralık Cuma günü Hanuka mumları en son 17.10’da ve Şabat mumları da en son saat 17.30’da yakılır. Hanukiya mumlarının veya yağının, akşam olduktan sonra yarım saat daha yanacak şekilde ayarlanması gerekir."

Hanuka'da neler yapılır

Hanuka’da geleneksel olarak, Tapınak’ta gerçekleşen yağ mucizesinin anısına yağda kızarmış patates gözlemeleri latke, bir çeşit ponçik olan sufganiya, peynir ve şarap yedikten sonra sızan kumandanın kafasını keserek zaferi mümkün kılan Yeudit’in anısına peynirli yiyecekler yenilir.

Çocuklara başkalarını da düşünmeye, tsedaka vermeye teşvik edecek Hanuka parası gelt, verilir ve o günlerin zor şartlarında Tora öğrenimine devam eden kahraman çocukların anısına topaç çevrilir.

Geleneksel Hanuka yemekleri

Bir günlük yağın mucize eseri sekiz gün yanmasını hatırlamak için, Hanuka'da çoğunlukla yağda kızarmış yemekler tercih edilir.

Latke: Rendelenmiş patates, yumurta, soğan ve un karışımıyla yapılan bu patates gözlemeleri sıcak olarak, yanında elma sosu veya krema ile servis edilir.

Sufganiya: Kızgın yağda kızartılır, bunlar daha sonra pudra şeker ve/veya tarçına batırılarak servis edilir. Sufganiya, özellikle İsrail'de çok popüler olup, Hanuka başlamadan bir ay öncesinden itibaren sokaklarda satılmaya başlanır.

Sütlü yiyecekler ve peynir: Haşmonailerden dul Yeudit, komutan Holofernes'e kendi yaptığı peynirden hatırı sayılır bir miktarda yedirip, susamasını sağlamış, susuzluğunu da bol bol şarapla gidermişti. Holofernes o kadar peynir ve şarap sonucu sızıp kalınca Yeudit de Komutanın kılıcını alıp onu öldürmüştü. Komutanın kafasını da kumaşlara sarıp yanında götürmüştü. Komutanları olmayınca şaşkına dönen Suriye-Yunan (Makedon) orduları bu şekilde kolayca bozguna uğratılıp ülkelerine kaçmışlardı. Bu kahraman Yahudi kadınının hatırasına Hanuka'da sütlü tatlılar ve özellikle peynir yenir. (HK)