İki Yönetici "Engelliye Eğitim Desteği" Uygulamasını Tartışıyor

Haberin İngilizcesi ve Kürtçesi için tıklayın

Türkiye genelinde sayısı 2 binin üzerinde olan özel rehabilitasyon ve eğitim merkezinde 333 bin 280 engelli birey eğitim görüyor. Özel rehabilitasyon ve eğitim merkezlerinde eğitim gören engellilerin büyük bir bölümü öğrenci. Bu merkezlerde öğrencilere engel durumları ve eksik oldukları alanlara yönelik eğitim veriliyor.

Türkiye genelinde tartışma konusu olan ve engellilerin de dile getirdiği sorunlar bazı özel rehabilitasyon merkezlerinin de gündeminde. Çoğu merkez, denetimlerin sıklaştırılmasını, suiistimallerin engellenmesini, eğitim amaçlı ile ticari amaçlı açılan okulların ayrıştırılmasını istiyor.

Özel rehabilitasyon ve eğitim merkezlerinde uygulanan eğitim, eğitim programı, kimlerin eğitim gördüğünü ve yaşanan sıkıntıları Bingöl'de faaliyet gösteren dört özel merkezin ikisinden, Özel Ayışığım Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürü Doğan Bukan ve Bir Umut Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürü Mehmet Çapak’la konuştuk.

Bukan pratikte öne çıkan sorunları paylaştı, çözüm önerileirne değindi. Çapak da Avrupa Birliği ülkelerindeki uygulamayı paylaştı.

Müdür Doğan Bukan anlatıyor

Özel Ayışığım Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi 2013'te kuruldu, sekiz öğretmen ve bir psikolog 135 kayıtlı öğrenciye hizmet veriyor. Merkez müdürü Doğan Bukan, hizmetin "destek eğitimi" olduğunun özellikle altını çizerek izlenen/ izlenmesi beklenen süreci anlatıyor.

* Asgari yüzde 20 engelli raporu olan öğrenci, velisi ile birlikte önce Rehberlik Araştırma Merkezi'ne (RAM) başvuruyor.

* Milli Eğitim bünyesinde oluşturulan kurul, çocuğun/öğrencinin ihtiyacı doğrultusunda bir yıllık eğitim programı belirliyor.

* Veli, bu programla en faydalı olacağını düşündüğü merkezi seçiyor.

Program kapsamında haftada iki saat olmak üzere ayda sekiz saat bireysel, ayda dört saat grup eğitimi veriliyor.

Eğitimde uyum ve farklılıklar

Programları farklı olabildiği için rehabilitasyon merkezleri başvuran öğrencinin programı kendi programlarıyla uyumluysa kayıt yapıyor.

Bukan yöneticiliğini yaptığı Özel Ayışığım Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde zihinsel engelli ve öğrenme güçlüğü çeken öğrencilere yönelik olmak üzere iki kategoride eğitim verdiklerini söylüyor.

"Öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler kaynaştırma programı kapsamında olanlardır. Bu öğrencilere matematik ve Türkçe dersleri veriliyor. Özel rehabilitasyon ve eğitim merkezlerinde uygulanan ders programı çocuğun eğitim gördüğü okul ve RAM ile koordineli yürütülüyor.

"Bizim merkezdeki öğrencilerimiz normal okullarında eğitimlerini sürdürüyor. RAM’ın verdiği ve Milli Eğitim'in onayladığı plan çerçevesinde eğitim veriyoruz. Bu eğitim öğrencinin durumuna göre farklılık gösterebiliyor.

"Öğrencileri iki ayrı grup olarak derse alıyoruz. İki kardeş öğrencimiz var. Biri kaynaştırma programında öğrenci. Engel durumu hafif. Diğer kardeşin durumu biraz daha ağır. Engel durumu hafif olan kardeşin olumsuz etkilenmemesi için ayrı ayrı evden alıyoruz. Her gün iki defa servis gönderiyoruz. Bu konuda hassas yaklaşmak zorundayız.”

Servis sorunu

Özel öğrenme güçlüğü çekenler, ağır zihinsel engelliler, fiziksel engellilerle yaşları büyük ya da küçük olanların aynı serviste olması sorunlu bulunuyor. Müdür Bukan bu birliktelikten olumsuz etkilendiğini söylüyor.

Bukan, toplumun bakışının önemine dikkat çekiyor, bazı rehebilitasyon merkezlerinin "Deli okulu" diye tanımlandığını aktarıyor.

“Bu gibi tanımlamalardan çocuklar da, aileleri de etkileniyor. Biz servislerimize özellikle amblem veya merkez ismi yazdırmıyoruz.”

Öğretmen, uzman personel yetersiz

Bukan, özel rehabilitasyon merkezlerinde yaşanan ihmallerin sorunun sadece bir parçası olduğunu söylüyor.

“Bu öğrenciler normal okullarda eğitim görüyor. Bu öğrencinin seviyesini bilen, gelişimini takip eden öğretmendir. Bu öğretmen alanında uzman mı? Kaç uzman personel var?

"Alanı engellilere yönelik eğitim olan kaç öğretmenin ataması yapıldı? Yapılmıyor. Sürekli sözleşmeli öğretmenler alınıyor, ama atamalar yapılmıyor. Eğitim alanında, öğretmeni kendi alanına göre atamayıp sözleşmeli öğretmen uygulamasına gidilirse sorun daha da derinleşir.”

Mehmet Çapak: AB uygulamaları örnektir

Bir Umut Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürü Mehmet Çapak Türkiye genelinde rehabilitasyon merkezlerinde yaşanan sorun ve suiistimallerin Bingöl’de yaşanmadığı görüşünde.

Çapak, denetimlerle sorunların çözümlenebileceğini, asıl sorunun sistemde olduğunu düşünüyor, Milli Eğitim Bakanlığı'nın eğitim süresini arttırması gerektiğini savunuyor. Örnek olarak da Avrupa Birliği ülkelerini işaret ediyor.

Çapak, Avrupa’da yaygın olan kaynaştırma sisteminin ne yazık ki Türkiye'de tüm okullarda hayata geçmediği söylüyor, "Bu sisteminin yaygınlaşmaması kadro eksikliği ve binaların yetersizliğini dayandırılıyor".

Yönetmelikten

18 Mayıs 2012 tarihli, 28296 sayılı resmi gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğinde, özel rehabilitasyon ve eğitim merkezlerinde uygulanan toplam 12 saatlik eğitim programı, “destek eğitimi” olarak tanımlanıyor.

Bireylerin engel grupları ve derecelerine göre belirlenen eğitim programı ile, engelli bireyin engellilik hâlinin ortadan kaldırılması, ya da etkilerinin en az seviyeye indirilerek yeteneklerinin en üst seviyeye çıkarılması ve topluma uyumlarının sağlanması, temel öz bakım becerilerinin ve bağımsız yaşam becerilerinin geliştirilmesi hedefleniyor.

Engellilere yönelik eğitim programı, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra uygulanıyor.

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği bu konuda şöyle diyor: "Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, eğitimlerini öncelikle yetersizliği olmayan akranları ile birlikte aynı kurumda kaynaştırma yoluyla sürdürmeleri sağlanır. Bu bireyler için ortaöğretim ve yaygın eğitim kurumları bünyesinde özel eğitim sınıfları ve destek eğitim odaları millî eğitim müdürlükleri tarafından açılır. Okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise çağındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylerden eğitim ve öğretim kurumlarından doğrudan yararlanamayacak durumda olanlara ise evde eğitim hizmeti verilir.

AB uygulaması

* Avrupa Birliği üye ülkelerinde engelli bireylere yönelik eğitim okul öncesinden başlıyor.

* İtalya, Fransa, Portekiz, İspanya ve İngiltere gibi ülkelerde engelli öğrenciler, kaynaştırma imkânlarından yararlanıyor. Bu ülkelerde normal okullarda kaynaştırma sistemi yasalarla zorunlu tutuluyor.

* Almanya, Hollanda ve Finlandiya gibi ülkelerde özel gereksinimli bireyler genellikle gereksinimlerine yönelik özel okullarda eğitim hizmetlerinden yararlanıyor.

* Üye ülkelerin büyük bir kısmında ise, hem özel okullarda hem de normal okullarda özel gereksinimli bireylere eğitim hizmetleri sağlanıyor. (RB-LA/NU/HK)

Fotoğraflar: Leyla Ayaz

***

İŞSİZ GAZETECİLER HABERİNİN PEŞİNDE

1- Yeni "İşlerinde" Konuşuyorlarsa da Onlar Gazeteci

2- OHAL'de Gazetecilik Yasak

3- Almanya: Yeni Nesil Diaspora/Kopuntu

4- Almanya: Bunaltı Göçü

5- Arap Kızı Camdan Bakıyor'la Gelen Örgüt ve "Araplık"tan Kurtuluş

6- Nasıl Çalışıyor/Çalışamıyorlar; Kalıpyargıları Esnetmek

7- Ayrımcılıktan Kurtulmak İçin Beyazlarla Evleniyorlar

8- Özel Rehabilitasyon Merkezleri ve Sorunlar: Bingöl Örneği

9- İki Yönetici "Engelliye Eğitim Desteği" Uygulamasını Tartışıyor