İnternette Tekzip
14 maddeden ibaret bu kanunun 'Bilgilendirme yükümlülüğü' başlıklı 3. maddesi ve 'Erişimin Engellenmesi Kararı ve Yerine Getirilmesi' başlıklı 8. maddesi yayımı tarihinden 6 ay sonra yürürlüğe girecektir.
Yani, bu kanun 23.05.2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlandığına göre, Kanunun 3. ve 8. maddeleri 23 Kasım 2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Kanunun diğer maddeleri ise; yayımı tarihinde yani 23 Mayıs 2007 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. (Kanunun 13. Yürürlük Maddesi).
Kanunun 'Amaç ve Kapsam' başlıklı 1. maddesine göre, 'Bu Kanunun amaç ve kapsamı; içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usûlleri düzenlemektir.'
Bu kanunda 'tekzip' müessesesi düzenlenmiştir
Bilindiği üzere; cevap ve düzeltme hakkı Anayasal bir haktır. Anayasanın 32. maddesinde yer alan 'Düzeltme ve Cevap Hakkı' kişilerin haysiyet ve şereflerine dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeğe aykırı yayınlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir. Düzeltme ve cevap yayınlanmazsa, yayımlanmasının gerekip gerekmediğine hakim tarafından ilgilinin müracaat tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde karar verilir.
Gazete ve dergiler için, yani yazılı basında, 5187 sayılı Basın Kanunu'nun 14. maddesinde 'Düzeltme ve cevap' hakkı düzenlenmiştir. Gazete, dergi gibi süreli yayınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde, bundan zarar gören kişinin yayım tarihinden itibaren iki ay içinde göndereceği suç unsuru içermeyen, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan düzeltme ve cevap yazısını sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diğer süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren üç günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır.
Tekzip eğer yayınlanmazsa yargıya başvurma süreci maddenin devamında gösterilmiştir. Düzeltme ve cevabın yayınlanmaması durumunda Sulh Ceza ve Asliye Ceza yargıcı yayımlanıp yayınmaması konusunda karar vermektedir.
3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun'un 'Düzeltme ve Cevap Hakkı' ile ilgili 28. maddesine göre, gerçek ve tüzelkişilerin kişilik haklarına saldırı teşkil eden yayınlar ile gerçeğe aykırı olduğu iddia edilen yayınlara karşı cevap ve düzeltme hakkı tanınması için ilgililer yayının yapıldığı tarihten itibaren on gün içinde yargı yoluna başvurabilirler.
Başvuru üzerine yargı bu talebi yerinde görülürse düzeltme ve cevap metni; saldırı teşkil eden veya gerçeğe aykırı yayının yapıldığı aynı saatte, aynı program içinde yayınlanır. Yayın süresi ve şeklini halin icabına ve delillere göre hâkim takdir eder. Kararlara itiraz yolu açıktır.
2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun (TRT) 27. maddesinde 'Düzeltme ve cevap hakkı' yer almıştır. Eğer TRT yayınlarında bir kişinin haysiyet ve şerefine dokunulması veya kendisi ile ilgili olarak gerçeğe aykırı hususlar bulunması halinde, TRT o kişinin yayın tarihinden başlayarak yedi gün içinde göndereceği düzeltme ve cevap metnini, Genel Müdürlükçe alınmasından başlayarak üç gün içinde yayınlamakla yükümlüdür. Genel Müdürlük koşulları oluşmamışsa yayınlamakla yükümlü olduğu tarihten itibaren iki gün içinde ilgiliye talebi reddettiğini bildirir. Bunun üzerine talepte bulunan tarafından yargı süreci başlatılabilir.
İnternet ortamında yapılan yayınlarla ilgili tekzip hakkı nasıl kullanılacaktır?
Kanun 'cevap ve düzeltme' hakkını, 'içeriğin yayından çıkarılması' ve 'cevap hakkı' olarak düzenlemiştir. Kanunun gerekçesine göre; İnternet yayınındaki 'içerik' nedeniyle hakları ihlale uğrayanlar için iki aşamalı bir başvuru yöntemi öngörülmüştür. Birinci aşamada, önce hukuka aykırı 'içeriğin yayından çıkarılması' ve 'yayındaki kapsamından fazla olmamak üzere hazırlanan cevabi yazının bir hafta süreyle İnternet ortamında yayınlanması' için içerik sağlayıcıya veya yer sağlayıcıya öncelikle başvuru usulüdür.
İkinci aşama ise; yargıya başvuru yöntemidir. Eğer birinci aşamada yapılan başvuru üzerine, içerik yayından çıkarılmaz ve tekzip metni yayınlanmazsa; cevap hakkı isteyen başvurucunun tekzip talebi reddedilmiş sayılacaktır. Başvurunun sonuçsuz kalması nedeniyle yargı yoluyla 'içeriğin yayından çıkarılması' ve tekzibin 'yayınlanması' hakimden talep edilecektir.
Kanundaki düzenlemeye göre; cevap hakkını kullanmak isteyen kişi içerik sağlayıcıya, eğer ona ulaşamazsa yer sağlayıcıya başvuracaktır. Kanunun 9. maddesinin birinci fıkrasına göre 'İçerik nedeniyle hakları ihlâl edildiğini iddia eden kişi, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına başvurarak kendisine ilişkin içeriğin yayından çıkarılmasını ve yayındaki kapsamından fazla olmamak üzere hazırladığı cevabı bir hafta süreyle İnternet ortamında yayımlanmasını isteyebilir. İçerik veya yer sağlayıcı kendisine ulaştığı tarihten itibaren iki gün içinde, talebi yerine getirir. Bu süre zarfında talep yerine getirilmediği takdirde reddedilmiş sayılır.'
Talebin reddedilmiş sayılması halinde, kişi 15 gün içinde yerleşim yeri sulh ceza mahkemesine başvurarak, içeriğin yayından çıkarılmasına ve yayındaki kapsamından fazla olmamak üzere hazırladığı cevabın bir hafta süreyle İnternet ortamında yayımlanmasına karar verilmesini isteyebilir. Sulh ceza hâkimi bu talebi üç gün içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Sulh ceza hâkiminin kararına karşı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre 7 gün içinde itiraz yoluna gidilebilir.
Sulh ceza hâkiminin kesinleşen kararının, birinci fıkraya göre yapılan başvuruyu yerine getirmeyen içerik veya yer sağlayıcısına tebliğinden itibaren iki gün içinde içerik yayından çıkarılarak hazırlanan cevabın yayımlanmasına başlanır. Sulh ceza hâkiminin kararını Kanunun bu maddesinde belirtilen şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen sorumlu kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İçerik veya yer sağlayıcının tüzel kişi olması halinde, bu fıkra hükmü yayın sorumlusu hakkında uygulanır. [Madde 9/(2)-(3)-(4)] (Fİ/EÜ)