Irak: Paralı Askerlerin Yeni Gelir Kapısı
"Özgürlük" operasyonundaki "vatansever" ABD ve İngiliz askerleri ile paralı askerleri birbirine karıştırmamak gerekiyordu; güvenlik şirketlerinin de ABD merkezli kuruluşlar olduğu saklı tutulmalıydı.
"Özel" savaş makinaları
Türkiye basınına, Irak'ta savaşan paralı askerlere ilişkin ABD ve İngiliz Özel Güvenlik Şirketlerinde çalışan Fiji ve Nepalli paralı asker bilgisi dışında resmi bir bilgi yansımadı.
ABD ve İngiliz kaynakları Irak'ta faaliyet gösteren özel anlaşmalı güvenlik görevlisi sayısını 10 ile 15 bin arasında gösteriyor (Peter Singer'ın www.islamonline.com'daki haberi); bahsedilen, ABD-İngiliz askerlerinden sonra Irak'taki en büyük askeri güç.
Brookings Enstitütüsü akademisyenlerinden Peter W. Singer'in geçtiğimiz yıl sonu Cornell Üniversitesi'nin yayımladığı "Corporate Warriors" kitabında belirttiğine göre, durum daha da vahim; kamuoyuna yansıdığı kadarı ile 15-20 bin arası paralı asker ve ABD'nin resmi "zayiat" raporlarına sayısal veri olarak geçmeyen çarpışmalarda ölen paralı askerler. Singer'in verdiği en çarpıcı örnek geçtiğimiz baharda Riyad'daki ABD üslerine yapılan intihar saldırısındaki asıl hedefin Vinnel Corp. ve Fairfax gibi özel güvenlik şirketlerinin çalışanları olması.
Halliburton (ABD eski Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in bir zamanlar başında olduğu şirket) veya Bechtel gibi Amerikan şirketleri Irak'taki petrol ve inşaat sektörleri yanında "güvenlik" işini de önemli bir potansiyel olarak görmüş olmalılar ki, Blackwater Security Consulting, Kellogg, Bwown and Root (KBR), MPRI, Vinnel, DynCorp, Global Risks gibi özel güvenlik şirketleri Irak'da yerlerini almış durumdalar.
Özel Güvenlik Şirketleri, eleman istihdamında da zorluk çekmiyorlar. Peter Singer'ın www.Salon.com adlı web sitesinde yayınlanan makalesine göre 500 Fiji ve 500 Nepal askeri de Amerikan Global Risk şirketi için çalışıyor.
Yugoslavya, Şili, Güney Afrika
Robert Fisk, 29 Mart 2004'de Independent'da yayınlanan makalesinde Bağdat'ta Güney Afrikalı birçok eski SAS komandosunun cirit attığını ve kendilerini bir Hollywood filmindeymiş gibi hissettiklerini belirtiyor. Fisk,güney Bağdat'taki bir İngiliz güvenlik timi liderinin "benim adamlarım silahların nasıl kullanılacağını bilir, onların hepsi SAS'dır" açıklamasına dikkat çekiyor.
Eski Yugoslavya için Uluslararası Savaş Suçları Soruşturması'nı (ICTY) yürüten Birleşmiş Milletlerin eski şef hukukçusu Richard Goldstone, paralı askerlerle ilgili açıklamasında Güney Afrikalı 'kiralık katillerin' Sırp Paralı Askerleri ve savaş suçluları ile birlikte Irak'ta kazançlı bir iş alanı keşfettiğini iddia ediyor. Goldstone "bu tarz kişilerin Amerikalılar adına çalışıyor olması korkunç bir düşünce" diyor.
The Guardian'dan Jonathan Franklin 5 mart 2004 tarihli makalesinde Irak'taki paralı askerlerin Latin Amerika'daki önemli bir kaynağına dikkat çekiyor:Şili.
Franklin'e göre ABD Irak'taki askerlerinin yerini alabilecek paralı askerleri temin edebilmek için Şili'de faaliyetler yürütüyor. Petrol kuyulularını koruyacak özel güvenlik elemanlarına aylık 4.000 USD vaat ediyorlar.
Şubat ayı içinde Amerikan Blackwater şirketinin 60 eski komandoyu Kuzey Crolina'daki yaklaşık 1000 hektarlık bir eğitim alanına götürdüğünü, sonra da Irak'a gönderdiğini belirten Franklin, bu eski askerlerin Augusto Pinoche diktatörlüğü döneminde eğitildiğine dikkat çekiyor.
Franklin makalesinde Blackwater şirketinin başkanı Gary Jackson'un açıklamasına da dikkat çekiyor:
"Profesyonel asker bulmak için tüm dünyayı tarıyoruz. Şilili komandolar çok profesyonel ve bizim sitemimize uyuyorlar. Tüm sözleşmelerimiz hükümet sözleşmesidir".
Franklin'e "Bir çok asker özel şirketlere katılma için ülke ordularını terk ediyorlar" diyen Jackson, bunun ABD ordusu için de geçerli olduğunu; özel sektörün deneyimli askerlere ordulardan daha fazla ücret ödediğini; ABD askerlerinin de "para nerdeyse oraya gittiklerini" belirtiyor.
Eski bir Şili askeri olan ve Irak'a giden Carlos Wamgnet, yerel La Tercera gazetesine yaptığı açıklamada "Biz sakiniz. Görevimiz bizim için yeni değil. Bu işin sonunda kariyerimizi geliştirmiş olacağız derken" diğer Şilili eski deniz komandosu yeni özel güvenlik şirketi paralı askeri John Rivas "Irak da çalışmak iyi gelir getiriyor, aileme destek oluyorum,kendimi paralı asker gibi hissetmiyorum" demecini veriyor.
Kendi savaşlarından "abilerin" savaşlarına
IPS Belgrad'dan Vesna Peric Zimonic 12 mayıs 2004 tarihli makalesinde "paralı askerlerin neden eski Yugoslavya topraklarından devşirildiğini" irdeliyor, tabi ki, en önemli bilgi kaynağı Bosna savaşı deneyimli savaş analizcileri.
Slobadan Kljakij, IPS'ye verdiği demeçte "Irak'ta paralı askerlere veya lejyonerlere olan talepteki artış su götürmez bir gerçek, etrafta anlatılanlara göre 500 ila 1000 arasında Sırp çoktan "güvenlik görevlisi veya bodyguardlık" sözleşmelerini imzalamış durumda" diyor.
Kljaic'e göre, Amerikan Güvenlik şirketleri işlerine uygun eleman tahsis için Sırp özel güvenlik şirketleri ile sözleşme imzalama arayışındalar deneyim dışındaki gerekçelerden biri ise Irak'ın Sırplara vize uygulamaması ve Sırpların Irak'a rahatça girebilmeleri.
Peter Singer'ın Irak'ta 800 milyon dolarlık anlaşması olduğunu iddia ettiği Amerikalı DynCorp şirketi güvenlik elemanlarının en önemli kısmını Bosna ve Sırbistan'dan temin ediyor.
Sırplar aynı kolaylık nedeni ile "paralı" askerliğin" dışında uluslararası şirketler tarafından diğer alanlarda da tercih ediliyor. Irakta çalışan sözleşmeli sivillerin rolü, martta Felluce'de ABD menşeli Blackwater Sözleşmeli, dört kişinin korkunç bir şekilde ölümüyle gün yüzüne çıktı. Ölenlerden birisi ABD vatandaşı olunca ön adını değiştiren Jerry Zovko isimli bir Hırvat'tı.
"Zovko mevzusu" üzerine araştırma yapan Hırvat Gazeteci Marina Seriç IPS'ye verdiği röportajda "Irak'ta bu işleri yapanların 'aleni bir sır' haline gelen yıllık kazançları 100 bin ile 200 bin USD arasında. Kimse Irakta güvenlik görevlisi olarak çalışanların tam sayısını veremez Fakat son söz olarak söylenebilir ki hepsi de paralı profesyonel asker olarak kullanılıyor. Yaşları 30-45 arası, deneyimlerine göre farklı işlerde istihdam ediliyorlar. Basit koruma işleri, lojistik, askeri eğitim..." diyor.
Özel Güvenlik Uzmanı Misha Misic, Belgrad basınına verdiği söyleşilerde "Irak'a para kazanmak için giden bir maceracı olduğunu" iddia ediyor.
Balkanlarda yaşananlar sonrasında Sırp gençleri yeni bir "kahramanlık hikayesi" bulmuş gibi gözüküyor; petrol kuyularının güvenliğini sağlamak için aldıkları günlük 500 USD de cabası. Singer'e göre ise bu eski "yeşil berelilerin" günlük kazancı asgari 1000 USD.
Dış Politika Yorumcusu Predrad Simic Irak Savası ve Eski Yugoslavya'dan giden paralı askerleri değerlendirirken "Her gün bir ülke Irak'tan askerlerini (İspanya, Dominik Cumhuriyeti, vb) çekerken ABD modern savaşa başlangıç yapacak; daha fazla paralı asker düzenli silahlı kuvvetlerin içinde yer alacak. Bu durum Irak'a asker gönderen ülkelerin kamuoyunda bir avuntu olarak algılanacak gibi gözüküyor çünkü paralı askerlerin tabutları evlerine bayraksız ve veya askeri bandosuz gönderiliyor" kestiriminde bulunuyor.
İnternetten paralı askerler
IPS'den Vesna Peric Zimonic, Irak'a giden Paralı Sırp askerlerin hikayelerine ulaşmanın zor olduğunu, zaman zaman Sırp gazetelerinde "deneyimli güvenlik personeli aranıyor" ilanlarına rastlandığını, aynı ilanların Bosna-Hersek gazetelerinde de yer aldığını, ilanlarda verilen telefon numaralarının yerel numaralar olmadığını belirtiyor.
Zimonic, Sırbistan'da 3 bin özel güvenlik şirketinin faaliyette bulunduğunu, bu şirketlerde yaklaşık 30 bin eski polis veya deneyimli savaş askerinin istihdam edildiğini, şirket yöneticileri ile yapılan görüşmelerde, Irak bahsi geçince bir "sessizlik duvarı" ile karşılaştıklarını ifade ediyor.
Bu alanda faaliyet gösteren en önemli iki şirket olarak tanımlanan "Fitep" ve "Ptotecta"nın sahiplerinin "paralı askerler" hakkında konuşmayı reddettikleri ve ""insanlar istediklerini yapma özgürlüklerine sahiptirler" dedikleri kaydediliyor.
Uluslararası Bodyguardlar ve Güvenlik Görevlileri Birliği Başkan yardımcısı Marko Nicovic, IPS'ye, bu şirketlerin lisanslarının veya resmi kayıtlarının olmadığını belirtirken organizasyonun boyutunu da belirtiyor: "Çoğu şirketin hem suç örgütleri hem de polis ile yakın ilişkileri var. Üzerlerinde mutlak bir denetim yok, tam anlamıyla bir kaos yaşanıyor".
Nicovic Irak'a gidişin aracılarını da işaret ediyor. İnternet bu şirketler için daha güvenilir bir alan.
Yukarıda belirtilen veriler ışığında Yugoslavya'da savaş sonrası paralı asker olarak istihdam edilen kişilerin Irak'ta ve dünyanın diğer bölgelerinde hangi faaliyetlerde bulundukları, özel güvenlik şirketleri ve ABD hükümeti ile ilişkileri, "sürekli savaşma ruh halinde" olunması konuları, araştırmaya değer.
İlgiyi hak eden diğer bir konu da, Balkanlardaki ve Kafkasya'daki iç savaşlara "resmi" veya "gayri resmi" müdahil olmayı becermiş Türkiye'nin silah şirketlerinin; dünyada kayda değer bir yere sahip Türkiyeli "insan kaçakçılığı" organizasyonlarının Balkanlar-Bağdat trafiği başta olmak üzere Irak'taki paralı askerlik yapılanmasında ki işlevleri...(EÜ/BB)