Komisyondan Geçen Yeni RTÜK Tasarısı
Değişiklikler
Tasarı, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Yasa'nın yanı sıra, Basın Yasası, Gelir Vergisi Yasası ile Kurumlar Vergisi Yasası'nda değişiklik yapılmasını öngörüyor. Tasarı radyo, televizyon ve veri yayınlarında uyulacak esasları yeniden düzenliyor.
Yeni yasa tasarısı şöyle:
* Tasarı ile özel radyo ve televizyonlarda yüzde 10'dan fazla payı olanların kamuda taahhüt işine girme yasağı kaldırılıyor.
* Üst Kurul'un gelirleri, TV kanal ve radyo frekansı yıllık kira bedelleri ile radyo ve televizyon kuruluşlarının yıllık brüt reklam gelirlerinden alınacak yüzde 5 paylardan oluşacak. Gerektiğinde TBMM Başkanlığı bütçesinin transfer tertibinde üst kurul için ödenek yer alacak. Özel radyo ve televizyon kuruluşlarından alınacak yayın izin ve lisans ücretleri Hazine'ye gelir kaydedilecek.
* Türkiye'de ulusal, bölgesel ve yerel çapta TV kanal ve radyo frekans planları ile radyo ve televizyon yayınlarına esas olan frekans bantları ile ilgili çalışmalar yapma yetkisi Telekomünikasyon Kurumu'na ait olacak.
* Radyo ve televizyon kurma izni anonim şirketlere verilecek.Özel radyo ve televizyon kuruluşlarının hisseleri nama yazılacak. Yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 25'i geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda gerçek veya tüzel bir kişinin veya sermaye grubunun payı yüzde 50'yi geçemeyecek. Bu oranı geçtiği takdirde hisseleri halka arz ederek yüzde 50'nin altına indirecek. Hisselerin halka arzında Üst Kurul'un da onayı alınacak.
* Üst Kurul, öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve bu yasada belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan radyo ve televizyon kuruluşlarını uyaracak ve aynı yayın kuşağında açıkça özür dilenmesini isteyecek.
* Üst Kurul'un bu talebine uyulmaması veya aykırılığın tekrarı halinde ihlale konu olan programın yayını bir ila 12 kez durdurulacak. Bu süre içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu hiçbir ad altında başka program yapamayacak.
* Aykırılığın tekrarı durumunda ise ulusal düzeyde yayın yapan kuruluşlara 250 milyar lira, yerel ve bölgesel yayın yapan kuruluşlara 25 ila 125 milyar lira arasında idari para cezası uygulanacak. Bu ceza radyo yayınları için bu miktarların yarısı kadar olacak.
* İhlalin bir takvim yılı içinde tekrarı halinde cezalar yüzde 50 oranında artırılacak, aynı yıl içinde üçüncü kez ihlali halinde ise ihlalin ağırlığına göre izin uygulaması bir yıla kadar geçici olarak durdurulacak.
* Bilgi iletişim telefonları yoluyla yarışma ve benzeri yöntemlere başvurulamayacak, bunların sonucunda dinleyici ve seyircilere ikramiye verilemeyecek, ikramiye verilmesine aracılık edilemeyecek.
RTÜK üyelerinin belirlenmesi
* Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, en az 4 yıllık yükseköğretim görmüş, meslekleriyle ilgili konularda kamu veya özel kuruluşlarda en az 10 yıl görev yapmış, mesleki açıdan yeterli bilgi, deneyim ve devlet memuru olma niteliğine sahip, 30 yaşını doldurmuş kişiler arasından seçilecek. Üst Kurul üyelerinden beşi, siyasi parti gruplarınca, TBMM Genel Kurulu'nca seçilecek.
* Üyelerden ikisi, YÖK Genel Kurulu'nun, Kurul üyesi olmayan, elektrik-elektronik, iletişim, kültür ve basın-yayın dallarından göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek.
* Bir üye, en çok sarı basın kartı sahibi üyesi bulunan iki gazeteciler cemiyeti ile Basın Konseyi'nin ortaklaşa göstereceği iki aday arasından Bakanlar Kurulu'nca seçilecek. Üyelerden biri de MGK Genel Sekreterliği'nin göstereceği basın-yayın konusunda uzman iki aday arasından Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek. Üst Kurul üyeleri 4 yıl süreyle görev yapacak.
* Siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler,
vakıflar, mahalli idareler ile bunlar tarafından kurulan veya bunların ortak oldukları şirketler, iş ortakları, birlikler ile üretim, yatırım, ihracat, ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarına radyo ve televizyon yayın izni verilmeyecek.
Hapis cezası geliyor
* Üst Kurul'dan izin almadan radyo ve televizyon yayını yapan ya da izni Üst Kurul tarafından geçici ya da sürekli iptal edilmesine rağmen yayın yapan kişi ve kuruluşların sahip ve yöneticilerine, fiilleri bir başka suç oluştursa bile, fiilin ağırlığına göre 6 aydan iki yıla kadar hapis cezası ile bir milyar liradan yüz milyar liraya kadar para cezası verilecek.
* Tasarıda bir geçici madde ile yapılan düzenlemeye göre, görevde bulunan Üst Kurul üyeleri, bu yasaya göre seçilen yeni Üst Kurul üyelerinin seçim sonucunun Resmi Gazetede yayımına kadar görevlerine devam edecekler.
* 3984 Sayılı Yasa'ya göre Üst Kurul tarafından yaptırılan ulusal radyo ve televizyon frekans planları, bir hafta içinde Telekomünikasyon Kurumu'na devredilecek. Telekomünikasyon Kurumu, gerekirse planları değiştirebilecek ve dört ay içinde Haberleşme Yüksek Kurulu'na sunacak.
* Yayını yapmayan veya karara uygun şekilde yapmayan veya geciktiren kuruluşun yayınlarından sorumlu en üst yöneticisi ile kuruluşun sahibi şirketin yönetim kurulu başkanına 30 milyardan 90 milyar liraya kadar ağır para cezası verilecek. Bu cezalar ertelenemeyecek.
* ithalat, pazarlama ve finans kurum ve kuruluşlarına radyo ve televizyon yayın izni verilmeyecek. Bu kuruluşlar, radyo ve televizyon yayın izni almış kuruluşlara ortak olamayacak. Radyo ve televizyon kurma izni anonim şirketlere verilecek.
Suçların kapsamı genişletildi
* TBMM Anayasa Komisyonu'nda, Radyo ve Televizyon Yasası'nda değişiklik yapan tasarıya yeni 8 madde eklenerek basın yoluyla işlenen suçların kapsamı genişletilirken verilecek para cezaları da en az bin kat arttırıldı.
Yayın sahibi de sorumlu
* Buna göre, süreli yayınlarla işlenen suçlarda, suçu meydana getiren yazıyı ve haberi yazan, resmi veya karikatürü yapan kişi ve sorumlu müdürün yanı sıra yayının sahibi ile şirket yönetim kurulu başkanı ya da en üst yöneticisi de sorumlu olacak. Ancak sorumlu müdürler için verilen hapis cezası, sürelerine bakılmaksızın para cezasına çevrilecek ve bu cezalar ertelenemeyecek.
Tekzibe uymayana 3-150 milyar
* Cevap ve düzeltme hakkına uymayan sorumlulara verilen para cezası 3-5 milyar liraya çıkartıldı. Hakim kararına karşın yayından kaçınılması durumunda 10-20 milyar liraya ikncisinde ise 50-150 milyar lira para cezasına çarptırılacak.
Para cezası bin kat arttı
* Yeni düzenleme ile basın yoluyla işlenen suçlarda uygulanacak en düşük para cezası 10 milyar lira, en yüksek para cezası da 100 milyar lira olarak belirlendi. Böylece cezalar en az bin kat oranında arttırıldı.
İnternet suçları
* Komisyonda tasarıya eklenen bir madde ile sanal ortamda işlenen suçlar ilk kez yaptırıma bağlandı. Yasada basın suçları için öngörülen cezalar internet için de uygulanacak. (YÖ)