Mahpusların Hapishane Fotoğraflarına “Propaganda” Yasağı

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kadın Meclisi Twitter hesabından, halen tutuklu bulunan HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ, eski Milletvekili Ayla Akat Ata ve Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Gültan Kışanak'ın hapishanedeki fotoğraflarını paylaşmıştı.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, hapishanelerde mahpusların, görüşe gelen yakınlarıyla fotoğraf çektirmesinin kısıtlanabileceğine dair genelgeyi Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğüne gönderdi.

Kapatılan Özgürlükçü Hukukçular Derneği’nden (ÖHD) avukat İlknur Alcan bianet’e yaptığı açıklamada, “bu kısıtlamanın tecridi daha ağır hale getirmek anlamına geldiğini” söyledi.

Genelgede uygulamanın gerekçesi, “örgütsel amaç, iletişim ve propagandaya imkan verilmemesi, devam eden soruşturmaların aksamaması” olarak açıklandı.

“Toplumla iletişimi kısıtlanıyor”

Avukat Alcan, “Mahpusların, hem aileleriyle hem de toplumla olan iletişimini kontrol altında tutmak ve kısıtlamak amaçlı yapılan bir uygulama” diye konuştu.

“Ayrıca bu değişiklikle ‘terör örgütü propagandası’ adı altında yapılan kısıtlamalar meşrulaştırılmaya çalışılıyor. Mahpusların hapishane fotoğrafları bile ‘propaganda’ olarak adlandırılıyor.”

“Türkiye’de eğer gözaltına alınmışsanız ya da tutuklanmışsanız hakkınızda henüz bir yargı kararı olmadan ‘mahkum’ algısına maruz kalıyorsunuz.”

Alcan, Adalet Bakanlığının genelgede neden böyle bir değişiklik yaptığına dair geçerli ve anlamlı bir neden bulunamayacağını da ekledi.

Genelgede ne değişiklik yapıldı?

Adalet Bakanı Bozdağ imzalı, 20 Aralık 2016 tarihli ve 45/2 numaralı, 45/1 No.lu Genelgede Değişiklik Yapılmasına Dair Genelge ile “Ceza İnfaz kurumlarının Tahsisi, Nakil İşlemleri ve Diğer Hükümler” konulu genelgeye ekleme yapıldı.  

45/1 No.lu Genelge’de tutuklu ve hükümlülerin ziyaretçileriyle fotoğraf çektirmesiyle ilgili madde şöyleydi:

“(8) a) Hükümlü ve tutuklular; kendi oda ve koğuşunda beraber kaldıkları arkadaşlarıyla veya açık görüş günlerinde ziyarete gelen yakınlarıyla; idarece belirlenen yerlerde ve bedelleri kendileri tarafından karşılanmak koşuluyla fotoğraf çektirebilecektir. Fotoğraf çekimi, müdürü ve fotoğrafçılık işkolu bulunan ceza infaz kurumlarında sadece fotoğrafçılık işkolunca yerine getirilecek, dışarıdan fotoğrafçı temini yoluna gidilmeyecektir. Müdürü bulunmayan kurumlardaki fotoğraf çekimleri dışarıdan temin edilen fotoğrafçı tarafında gerçekleştirilecektir.”

Değişiklik ile genelgenin aynı maddesine (b) fıkrası eklendi:

“b) Ancak, kurum düzeni, kişi ve kurum güvenliği, örgütsel amaç, iletişim ve propagandaya imkan verilmemesi, devam eden soruşturmaların aksamaması (bu çerçevede adli soruşturmaları yürüten Cumhuriyet savcılarından görüş alınabileceği) birkaçının olduğuna dair İdare ve Gözlem Kurulu üyelerinde bir kanaatin oluşması durumunda, tüm kurumda veya bazı örgütler ve kişiler yönünden fotoğraf çekimi kısıtlanabilir.”

Hapishanelerde OHAL uygulamaları

Olağanüstü Hal (OHAL) ilanının ardından, hapishanelerdeki bazı uygulamalar değiştirilmişti:

* 23 Temmuz 2016’da Resmi Gazete’de yayınlanan 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de yer alan hükümlerle tutukluların ziyaret ve telefon hakları kısıtlandı.

* Tutukluların haftada 1 gün ve 10 dakika olan telefon ile haberleşme hakları 2 haftada 1 gün ve 10 dakika olarak sınırlandırıldı.

* Tutukluların ziyaret edilme hakkı, ziyaret edebilecek kişiler yönünden, “eşi, ikinci dereceye kadar kan ve birinci derece kayın hısımları” ile sınırlandırıldı.

OHAL öncesinde, mahpuslarla görüşebilecek kişiler yönetmelikte şöyle sıralanıyordu:

“Hükümlü ve tutuklular; eşi, anne, babası, büyükanne ve büyükbabası, çocuğu, torunu, kardeşi, gelini, damadı, kayınbiraderi, baldızı, yengesi, eniştesi, görümcesi, kayınvalidesi, kayınpederi, kayınvalidesinin annesi ve babası, kayınpederinin anne ve babası, eşinin çocuğu, büyükanne ve büyük babasının anne ve babaları, torun çocuğu, kardeş çocuğu, eşi, amcası, halası, dayısı, teyzesi ve bunların eşleri ile vasisi ve kayyımıyla görüşebilir.”

* KHK ile “arkadaş görüşçüsü” olarak ifade edilen aile dışı üç görüşçü hakkı da kaldırıldı.

* 18 Ağustos 2016’da Resmi Gazete’de yayınlanan Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik’te Adalet Bakanlığının yaptığı değişiklikle de şu suçlardan hapishanede olanların, açık görüş hakkı ayda birden iki aya bire indirildi:

“26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan, hükümlü ve tutuklular.” (DS/AS)