Meğer Kurtarılmamış, Satın Alınmış

Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi'nin 1937 yılı Mart/Nisan bülteninden alınan bilgilere göre, Zonguldak'ın temel ekonomik çatısını oluşturan bir dizi tesisin, (daha kısa anlatımla Zonguldak kentinin) Fransız kömür şirketinden 3 milyon 500 bin liraya satın alındığı gerçeği ortaya çıktı.

Fiili işgal altında değildi

Zonguldak'ta yayınlanan Susma Gazetesi'nin haberine göre; hiçbir zaman fiili olarak düşman işgali yaşamamış olan Zonguldak, kömür madenleri işletilmeye başladıktan sonra, Fransız sermayesinin etki alanına girmişti.

Ege'de, Aydın'da, yurdun daha bir çok yöresinde görülen çarpışmalar hiçbir zaman Zonguldak topraklarında olmadı. Sadece bir kez, Fransızlar kendi iş sahalarının güvenliği için çoğu Cezayir'den devşirilmiş askerleri kente getirdiler.

Susma Gazetesi, içinde Zonguldak'ın kurtuluşu masalının da yer aldığı Zonguldak Festivali'nin hemen ardından tarihsel bir belgeyi gün yüzüne çıkardı.

İşte belge

Kanun tarihi: 31 Mart 1937

Resmi gazetede ilan edildiği: 30 Nisan 1937

Resmi Gazete ( 1937 Mart/ Nisan 1937) sayı: 3593

Bazı pasajları aynen aktarıyoruz. Parantez içindeki açıklamalar ve siyah yazılar susma Gazetesi'ne aittir :

(Sf: 480-481):

"Hükümetle Ereğli şirketi (Bu "Zonguldak" demek) arasında akdedilen satın alma mukavelesi.

Bir taraftan mukavele metninde kısaca "Hükümet" diye gösterilen ve İktisat Vekili ve İzmir Mebusu Celal Bayar tarafından temsil olunan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti,

Diğer taraftan mukavele metninde kısaca "şirket" diye gösterilen ve idare meclisinin 7 ve 19 Mayıs ve 9 Temmuz ve 3 Ağustos 1936 tarihli kararları ile kendisine verilen selahiyetlere istinaden hareket eden murahhas aza Gustave Boissiére tarafından temsil olunan Ereğli şirketi arasında aşağıda yazılı hususlar kararlaştırılmıştır.

(.........)

(sf: 485-486@):

"MADDE-11

İşbu mukavele tasrih olunup şirket tarafından Hükümete devrü teslim edilecek hukuk ve menfai ile bilûmum mevcudatın bedeli: 3.500.000 T.L .(Üç milyon beş yüz bin Türk lirası)olarak tesbit edilmiştir. İşbu bedele aşağıdaki miktar ilâve olunacaktır:

a- Hükümet , bu mukavelenin mer'iyet mevkiine girdiği tarihte şirketin depo ve mağzalarında mevcut yeni ve demode olmamış yedek alâtı ile malzemeyi iki taraf murahhaslarının müştereken takdir edecekleri kıymet üzerinden satın alacak ve şu kadarki kullanamayacağı yedek alât ve malzemeyi mübayaa etmemekte serbest olacaktır. Hükümet bundan başka, şirketin mağazalarda veya stokta mevcut malzeme müstehlikesini ve maden direkleri ile inşaat kerestesini piyasa fiyatı üzerinden satın alacaktır. Ancak bu malzeme ile direk ve kerestelerin avarya olmamış bulunması ve fennen kabili istimal olması şarttır.

b-şirketin stokunda bulunan kömürün satış bürosunun son aylık rölövesindeki fob vasatî satış fiyatı üzerinden ve iç ve dış piyasalara satış nisbeti esası dahilinde ve stok mahalli ile fob arasındaki rüsum ve masraflar tenzil edilmek şartı ile mübayaasını Hükümet kabul eder.(...)"

* Fransız kömür şirketinin elinde bulunan ve TC Hükümeti'ne 3.5 milyon lira karşılığı devredilen (1937) Zonguldak'taki kalemleri Resmi Gazete'nin 481. sayfasından özetleyelim;

Zonguldak'ı bilenler bu sahayı gözlerinin önüne getireceklerdir:

1- Zonguldak limanının 1893'de kendilerine verilmiş olan imtiyazı .

2- Zonguldak ve Çatalağzı Şimendiferleri ve bunlara ait hatlar .

3- Kömür çıkardığı Zonguldak kömür havzasındaki tüm ruhsatlar . Bu ruhsatların geçerli olduğu topraklar.

4- Liman işletmesine ait bütün yan tesisler .

5- Demiryolları işletmelerine ait yan tesisler ve anbarlar.

6- Maden işletilmesinde , direk depolanmasında kullanılan tüm alanlar.

(Yukarıdaki maddelerde adı geçen iş sahası ve eklentilerine bugün Zonguldak deniliyor.)"

-----------

NOT: Zonguldak kentinin kurtuluşu 21 Haziran'da kutlanıyor.

(YÖ/NU)