Mimarlar Odası: Mekansal İzler Bir Öncekini Yok Etmeden Oluşturulmalı

15 Temmuz darbe girişimin ardından Ankara'daki Kızılay Meydanı'nın adı ''15 Temmuz Kızılay Demokrasi Meydanı'' olarak değiştirildi.

Karar, Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından alındı. Ankara’nın merkezi olarak bilinen Kızılay Meydanı, adını 1929 yılında yaptırılan ancak bugün mevcut olmayan Kızılay Genel Merkez Binası'ndan alıyor.

Genelkurmay Başkanlığı ve TBMM'nin de bulunduğu kavşağın adı ise “15 Temmuz Şehitler Meydanı” olarak değiştirildi.

TMMOB’a bağlı Mimarlar Odası Ankara Şubesi yaptığı açıklamada “Bugün yapılması gereken,15 Temmuzda ne yapılırsa yapılsın hafızlarımızdan silinemeyecek darbe girişimi ve karşı duruşların, özenle yarışma yoluyla, bir öncekini yok etmeden yeni mekânsal izlerinin oluşmasını sağlamaktır. Toplumsal hafızanın reddettiği, anlamını ve karşılığını bulamayacak olan Meydan isimlerin değiştirilmesi değildir” dedi.

"Tandoğan, 7.cadde hala yerini koruyor"

Oda açıklamasında, darbe girişiminin ve yaşattığı acıların, kayıpların unutulmaması ve gelecek kuşaklara aktarılması için hatırlatma mekânlarının olmasının vazgeçilmez olduğuna dikkat çekilerek Şili örneğini verdi:

“Ancak bu mekansal izlerin oluşması sürecinde akıl ve bilim hakim olmaz ve mekanın değerini ve izlerini silme üzerine şekillenir, ben yaptım oldu yaklaşımı ile uygulanır ise toplum hafızası bunu reddeder. Ankara’da Bahçelievler’ deki 7.Cadde’nin isminin değiştirilmesinin üzerinden yıllar geçmiş olmasına rağmen hala 7.Cadde olarak hafızlardaki yerini koruması bundandır. Tandoğan Meydanı’nın, hafıza mekânı olarak değiştirilen ismine rağmen geçmişini koruması bundandır.

"Kızılay Meydanı kentsel hafıza mekanı"

"Kızılay Meydanı adını, 1929 yılında yapılan, depremlerde, savaşta, afetlerde yurtiçinde ve yurtdışında halkın yardımına koşan ve bugün yitirdiğimiz Kızılay Genel Merkezi Binasından alır. Kızılay Meydanı adını aldığı bu mekânsallıkla birlikte kentin en önemli karşılaşma dayanışma ve buluşma alanı olarak, demokrasinin, özgürlüklerin emeğin, her türlü zorbalığa, hukuksuzluğa karşı direnişin hafıza mekânı olmuştur. Adının değiştirilmesi kentsel kimliğin ve hafızanın yok edilmesi anlamına geleceği için asla kabul edilemez.

"Şili'den örnek alınabilir"

"Türkiye’nin darbeler ve insan hakları ihlallerini gelecek kuşaklara taşıyan bir hafıza ve insan hakları müzesi, anıtlar gibi mekânsal izleri yoktur. Bugün yapılması gereken var olan mekânsal izlerin adlarını değiştirme kolaylığına kaçmadan, deneyimlerden yararlanmaktır. Şili’de darbe dönemlerini gelecek kuşakların belleğinden silemeyecek şekilde mekânsal izler bırakılmış ve bu mekânlar halkın ve öğrencilerin demokrasi ve insan haklarını öğrendikleri eğitim alanları haline gelmiştir. Uluslararası yarışmayla elde edilen Şili “Hafıza ve İnsan Hakları Müzesi” ve “Paine Hafıza Anıtı” örnekleri darbeler ve insanlık tarihinin hafıza mekânları olarak yol göstericidir." (NV)