Okul Araç Gereçleri Alınırken Nelere Dikkat Edilmeli?
2018-2019 Eğitim Öğretim dönemi 17 Eylül 2018 Pazartesi başlayacak.
Kırtasiye malzemeleri, beslenme çantaları okul araç gereçlerindeki ana kalemlerden biri. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın 2017'de denetlediği 43 bin 151 kırtasiye ürününden 666'sının standartlara aykırı olduğu tespit edilmişti.
Türk Standartları Enstitüsü ve Kimya Mühendisleri Odası’nın açıklamalarından hareketle okul araç gereçleri alınırken dikkat edilmesi gereken hususları hatırlatıyoruz.
TSE-CE- EN işaretleri
* Tercih edilecek ürün üzerinde TSE (Türk Standartları Enstitüsü) ve CE işaretlerinden en az birinin veya Avrupa Birliği tarafından güvenlik göstergesi olarak kabul edilmiş ‘EN 71-1, EN 71-2, EN 71-3 ve EN 71-9‘ normlarına uygun olmasına dikkat edilmeli.
TSE Markası: 1964 yılından bu yana ürün belgelendirme hizmetleri kapsamında verilen ve ürünün standartlarda öngörülen güvenlik şartlarıyla birlikte performans ve kalite kriterlerine uygunluğunu gösteren işaret. Bir ürünün üzerinde TSE Markası bulunması, bu ürünün üretim yerinde tetkikler yapıldığını, ürünün TSE laboratuvarlarında test ve muayenelerden geçtiğini gösterir. Tüm tetkikler sonunda standarda uygunluğu tespit edilen ürünler TSE Markası kullanmaya hak kazanır. TSE Markası, hem ürünlerin ilgili standarda uygunluğunun, hem de sağlıklı, güvenli ve kaliteli olduğunun tescili anlamına gelir.
CE İşareti: CE İşareti; üzerine iliştirildiği ürünün insan, hayvan ve çevre açısından sağlıklı ve güvenli olduğunu gösteren ve Avrupa Birliği ülkelerinde serbest dolaşımı sağlayabilmek adına belirli mallarda bulunması zorunlu olan bir işaret. CE işareti aynı zamanda tüm üreticilerin hesap verilebilir aynı kurallara uyumunu zorunlu kılarak adil rekabet koşullarını ifade eder.
EN71-1: Ürünün mekanik ve fiziksel özelliklerinin standartlara uygunluğunu gösterir.
EN71-2: Yanmazlık özelliğine ilişkin standartlara uygunluğunu gösterir.
EN71-3: ağır metallerin belirlenen sınırlar dahilinde kullanıldığını gösterir.
Dikkat edilmesi gereken maddeler
Fitalat: Plastiğin sert ve kırılgan özelliğini yumuşatmak ve bazı malzemelerde kullanılan boya ve kokuların uzun süre dayanmasını sağlamak amacıyla kullanılan toksik kimyasallar. Tükürük ve ter yolu ile vücuda geçerek hormonal sisteme (üreme sistemi), endokronik sisteme ve karaciğere zarar verir.
Azo boyar maddeler: Doğal, rejenere ve sentetik elyafların boyanmasında ve renklendirilmesinde kullanılır. İki binden fazla çeşidi var. Azo boyar madde ile işlem görmüş malzemelerin uzun süreli ve vücut ile temas hali sonrasında insanlarda bazı kanser türlerine ve karaciğer hastalıklarına yol açtığı ve mutajenik etkiler yaratığı biliniyor.
Ağır metaller: Antimon, arsenik, baryum, kadmiyum, nikel, krom, kurşun, civa ve selenyum gibi ağır metaller de değişik amaçlarla okul malzemelerinde kullanılıyor. Biyoduyarlılık sınır değerlerinde verilen limitlerin aşılması durumunda ter ve tükürük yolu ile vücuda taşınan bu maddeler vücutta birikiyor ve vücuttaki yararlı minerallerle yer değiştiriyor. Bu durum da insanlarda bazı kanser türlerinin görülmesinde ve bazı nörolojik sorunların ortaya çıkmasında önemli bir rol oynuyor.
Yapıştırıcı malzemeleri: Sanayide boya inceltmek amacıyla kullanılan ve çok çabuk buharlaşabilen (uçucu) toluen, xylol, aseton, benzen, trikloretan, perkloretilen, halojenli hidrokarbonlar ve benzeri maddeler yapıştırıcı malzemeler Sağlık Bakanlığının “Uçucu Maddelerin Zararlarından İnsan Sağlığının Korunması Hakkında Yönetmelik” gereğince yasaklamasına rağmen kullanılabiliyor.
Üretici
* Üreticisi bilinmeyen hiçbir ürün satın alınmamalı. Ürünlerin üzerinde ya da ambalajlarında mutlaka üretici ya da ithalatçıya ait ulaşılabilir adres ve telefonların bulunması gerekir.
Yaş grubuna uygunluk
* Yaş grubuna uygun ürünler tercih edilmeli.
* Kokulu ürünler tercih edilmemelidir.
Oyuncaklar
* Oyuncaklarda, ağır metallerin belirlenen sınırlar dahilinde kullanıldığını gösteren EN71-3 işareti aranmalı.
* Yumuşatılmış oyuncaklarda fitalat gibi sağlığa zararlı maddeler limitlerin üzerinde olmamalı.
Boyalar
* Yüz boyası, dövme kalemi gibi deri üzerine uygulanan kozmetik ürünlerde dermatolojik testlerden de geçmiş, güvenilir markalar tercih edilmeli. Parmak boyası ve oyun hamuru gibi daha küçük yaş gruplarının kullandığı, ağıza götürülme olasılığı yüksek ürünlerde de güvenilir markalar seçilmeli.
* Pastel boya, suluboya, oyun hamuru, silgi ve diğer boyalar: Bu ürünlerde kanserojen olduğu için yasaklanan azo boyarmaddeler ve plastik ürün, baskı ve boyalarda yumuşatıcı olarak katılan fitalatlar kullanılabiliyor.
Ayrıca astım ve üreme bozukluğuna da neden olabilen bu kimyasal, pastel boyalarda da bulunabiliyor. Çocuklarda sinir, bağışıklık sistemini tahrip eden ağır metaller de boyalar içerisinde tespit ediliyor. Kanserojen boyarmaddeler ise deri ile temas sonucu deri tarafından direkt emilerek kana karışıyor.
Beslenme çantası, matara, kalem kutusu
* Markasız boyalı ve plastik baskılı okul ve beslenme çantaları, mataralar tercih edilmemeli. Özellikle yoğun boya kokusu içeren, plastik baskılı beslenme çantası ve matara alınmamalı.
* Ürünlerin üzerinde sağlığa zararlı olmadığını belirten ibareler aranmalı.
* Solvent içermeyen yapıştırıcılar tercih edilmelidir.
* Kanserojen oldukları için yasaklanan poliaromatik hidrokarbonlar (PAH) ve tekstilde buruşmazlık, çekmezlik apresi, boya ve baskının korunmasında kullanılan formaldehit, çantaların önemli risklerinden.
* Alerji, tahriş, egzama ve akciğer kanserine neden olan bu kimyasal; önlük, pantolon ve çorap gibi tekstil ürünlerinde de bulunabilir.
* Beslenme çantası ve su matarası gibi direkt gıda ile temas edecek ürünlerin, Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı’ndan izin almaları ve bu iznin tarih ve numarasını ürünlerinde belirtmeleri yasal zorunluluk olmasına karşılık, firmaların buna uymadığı gözleniyor. Bu konuda dikkatli olunmalı.
Makas, kalemtıraş, zımba
* Öğrencilerin hemen her gün kullandığı bu ürünlerde, ağır metaller ve fitalatlar kullanılabiliyor.
* Nikel, alaşım numunelerin kaplamasında, korozyona karşı direncinin artırılmasında ve sertliklerinin artırılmasında kullanılan bir madde olarak karşımıza çıkıyor.
* Uzun süre nikel içeren aksesuarlarla temas halinde olmak ciltte tahrişe ve alerjiye neden oluyor. (BK)