Özelleştirme Arjantinin Cazibesini Yok Etti

İstanbul Üniversitesi (İÜ) İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Türkel Minibaş "Arjantin ile Türkiye arasında büyük benzerlikler görünmediğini" düşünüyor.

Şu sırada, Türkiye'nin Afganistan savaşı konjonktüründeki yerinin belirleyici olduğunu hatırlatan Minibaş, "Türkiye ile Arjantin arasındaki paralellik ya da farklar var mı" sorusunu yanıtlarken şu noktalara dikkat çekti:

* Türkiye'nin ufak kredi dilimlerine mahkum edilmesinin nedeni, Arjantin'e göre çok farklı.

* Bu mahkumiyetin asıl nedeni Türkiye'nin yapısal uyum politikalarını Meclis'ten geçirerek uygulamaya sokmasını sağlamak üzere bir tür tehdidin söz konusu olması.

Devalüasyon ve özelleştirme...

* Oysa, Arjantin'de hükümet devalüasyona zorlanarak düşük olan fiyatların daha da düşmesi hedefleniyor. Böylece Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başta olmak üzere bu ülkeden mal alanların dış ticareti daha ucuzlamış olacak.

* Özelleştirme cephesine gelince... Arjantin'in özelleştireceği bir şey kalmadı. Özelleştirmenin beter bir şey olduğu bir kez daha ortaya çıktı. Arjantin'de, Telekomünikasyondan suya ve karayollarına kadar her şey özelleştirildi.

* Örneğin suyun özelleştirilmesi... Su çok önemli. Uluslar arası Para Fonu (IMF), kirli içme suyu nedeniyle özellikle çocuk ve gençlik ölümlerinin yüksek olduğu 12 ülkeye, program önermek üzere önce suyun özelleştirilmesini şart koşmuştu.

* Arjantin'de özelleştirecek bir şeyi kalmayınca, bu ülkenin de uluslar arası sermaye açısından bir cazibesi de kalmadı.

Türkiye aynı çizgiye gelirse...

* Türkiye; özelleştirmeyi tamamlarsa, Arjantin'in bugünkü konumuna gelebilir.

* Arjantin programı, Türkiye'nin üç yıllık programında olduğu gibi, reel üretime dayalı ekonomik büyüme hedefi yerine, enflasyonu aşağı çekmeyi temel almıştı. Arjantin toplumu da, yüzde 4900 oranındaki enflasyondan kurtulmak için şu an Türkiye'de olduğu gibi - bizde enflasyon bu seviyelere gelmemekle birlikte- kamu harcamalarının kısılması, işten çıkarılmalar ve emekliye ayrılma formüllerini kabule zorlanmıştı.

Sosyalist sistem çöktüğü sırada...

* Arjantin modelinin bir başka ilginçliği ise programın, sosyalist sistemin çöktüğü 1989'da başlamasıydı. Kapitalist sistem, sosyalist sitemin çökmesiyle, yeni imkanlar buldu. Dolayısıyla, Arjantin'i her şeyi kabule zorladı, köşeye sıkıştırdı.

* Arjantin'in dünya ekonomisinde çok özel bir yeri yok. IMF açısından bakarsan, iflas etmiş bir ülkeye neden yardım edilsin ki?

Sokağa dökülme farkı

* Arjantin sokaklara döküldü. Türkiye'nin farklılıkları burada ortaya çıkıyor. Türkiye'de 2003 sonuna kadar kimsenin sokağa dökülmesi beklenmiyor.

* Arjantin kırsal nüfus ağırlıklı bir ülke. Türkiye giderek daha çok şehir ağırlıklı oluyor.

* Türkiye'de yaşanan da nitelikli iş gücünün işsiz kalması. Nitelikli işgücünün işsizliği ekonomiyi daha çok etkiliyor. Nitelikli bir işsiz sokakta selpak satamaz. Nitelikli işgücünün kırsalla bağlantısı kalmamış durumda.

* Bu durum, Türkiye'de ani infiallere neden olmuyor. Türkiye'de örgütlü bir muhalefet olmaması nedeniyle, sendikaların böyle bir patlamayı örgütlemesi ve yönlendirmesi de beklenmiyor.

* Türkiye'de toplumsal muhalefet, kitlelere cevap ve güven verecek bir programa da sahip değil. Ama, orta vadede, Türkiye'de milliyetçi ve dindar hareketlenmeler beklenebilir. (NM)