Özgür Düşüncenin Sesi Sabahattin Ali

Edremit Kültür ve Sanat Derneği'nin (EKÜSAD) düzenlediği "5. Sabahattin Ali'yi Anma Ekinliği"nde, yazarın yaşamı ve eserleriyle demokrat tavrın ve özgür düşüncüye inancın göstergesi olduğu vurgulandı.

Etkinlikte konuşan EKÜSAD Başkanı Mahmut Ceylan, Sabahattin Ali'yle hemşehri olmanın övüncünü yaşadıklarını, öğretmen, şair ve yazar kimliği ile toplumsal karşıtlıkları eserlerine yansıtan aydınlardan biri olan Ali'nin acıklı ölümünü hala sorguladıklarını söyledi.

Eserlerinde Edremit'i anlattı

Etkinlikte tiyatrocu Tuncel Kurtiz "Sabahattin Ali ve Sanat"ı anlatırken, yazar ve öğretmenlerce "Sabahattin Ali Eserlerinde Edremit", "Sabahattin Ali'nin Dünyası ve Bugünkü Türkiye" anlatıldı, Sabahattin Ali'nin türküleri seslendirildi.

Edremitliler yazarın Edremit'te yaşamış olmasının da etkisiyle, Hasanboğuldu, Pazarcı, Kuyucaklı Yusuf, Yanık Değirmen gibi önemli eserlerinde Edremit'i, yöre insanlarını ve yaşayış biçimlerini konu etmesinin kendileri açısında önemli olduğunu anlattılar.

Sabahattin Ali kimdir?

Öykücü, romancı ve şair olan Sabahattin Ali, Türk edebiyatında toplumsal gerçekçilik akımının ilk temsilcilerinden biridir.

Ali, 1907'de Gümülcine'de asker bir babanın çocuğu olarak dünyaya gelir. Balkan Savaşı sırasında babasının askerden ayrılmasıyla Edremit'e yerleşen Ali, 1. Dünya Savaşı'nın çıkması ve babasının yeniden askere alınmasıyla İstanbul'a yerleşir. İlkokulu önce Üsküdar'daki Füyuzat'ı Osmaniye'de, sonra Çanakkale İptidai Mektebi'nde okur. 1918'de babasının emekli oluşuyla İzmir'de bir süre tiyatro ve gazino işleten Ali, Yunanlıların İzmir'i işgal ettiği günlerde bu işi bırakmak zorunda kalır ve ailesiyle birlikte Edremit'e döner. Emekli maaşlarının ödenmemesi nedeniyle yoksulluk çeken ailede, baba ve oğlu çareyi işportacılık yapmakta bulurlar.

Ali pazarlarda, sergilerin başında dururken okuduğu kitaplarla edebiyatla tanışır. İlkokuldan sonra Edremit İdadisi'ni bitiren Sabahattin Ali, Balıkesir Öğretmen Okulu'na yazılır. Bu yıllarda, ilk öyküsü "Horoz Mehmet"i yazar. Irmak, Güneş, Çağlayan, Servet-i Fünun gibi dergilere öykü ve şiirler yazmaya başlar. Yozgat Cumhuriyet İlkokulu'nda göreve başladıktan sonra tatil için geldiği İstanbul'da sınava girerek Almanya'da yabancı dil eğitimini burslu okumaya hak kazanır. 1930'da yurda dönen genç sanatçı bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra okuduğu bir şiirde 'yıkıcı propaganda' yaptığı gerekçesiyle tutuklanır.

Hapisten çıktıktan kısa süre sonra 'Yeni Anadolu Gazetesi'ne yazılar yazdığı Konya'da, Atatürk'ü taşlayan bir şiir yazmak suçlamasıyla bir yıl hapis yatar. İlerde eserlerinde sıkça kullanacağı gözlemlerini edindiği cezaevi, mesleği hususunda kendisine pek şans getirmez: Memurlukla ilişiği kesilmiştir; ancak, Varlık Dergisi'nde Atatürk'ü övücü nitelikte bir şiirinin yayınlanması üzerine görevine tekrar döner.

1935 yılında evlenen, ertesi yıl da askere alınan Sabahattin Ali, Yeni Dünya ve La Turquie gazetelerine siyasal fıkralar yazar.

Marko Paşa ve Aziz Nesin

Dönemin iktidarının ve Tan Gazetesi'nin bu gazetelerden rahatsız olduğu günlerde, Hüseyin Cahit Yalçın'ın Tanin Gazetesi'nde çıkan bir yazısı sonucunda ayaklanan bir grup gazete binasını tahrip eder. Bu nedenle işsiz kalan Ali, Aziz Nesin'le birlikte çıkarttıkları Marko Paşa'yla siyasi mizah dergisi yayıncılığına başlar. Marko Paşa kapatıldıktan sonra O'nu, 'Malum Paşa', 'Merhum Paşa', 'Akbaba' dergileri ve bu dergilerin kapatılması izler. Sanatçı daha sonra Zincirli Hürriyet Gazetesinde çıkan bir yazısından dolayı kovuşturmaya uğrar, üzerindeki baskı ve tehditlere dayanamayarak yurt dışına çıkmaya karar verir. 41 yaşında nice umutlarla çıktığı yolda, sınıra kadar kendisine eşlik eden bir 'Türk milliyetçisi' tarafından ormanda öldürülür.

Birçok edebiyat türünde yapıtlar vermiş olan Sabahattin Ali, yazarlığa öykücülükle başlar. İlk eserlerinde, çevresiyle olan içgüdüsel çatışmasını romantik bir dille anlatan sanatçı, sonraki yıllarda bu çatışmayı egemen güçlerle olan politik bir savaşa taşır. Eserlerinde kırsal kesimi, işçileri ve cezaevlerini toplumsal gerçekçi bir dille işleyen Ali, özellikle, kullandığı sade ve dolambaçsız dille kitlelere ulaşmaya çalışır.

Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna adlı romanları; Değirmen, Sırça Köşk , Kağnı, Ses, Yeni Dünya adında öykü kitapları bulunan sanatçı, şiir ve oyun dallarında da yapıtlar vermiştir.

Kaynak: www.Evrensel.Net (ÖG)