Paradise Papers: Kraliçe'den Binali Yıldırım'ın Ailesine

Haberin İngilizcesi için tıklayın

50 ülkeden 120'den fazla politikacı ile çok sayıda iş insanının yurtdışındaki offshore hesaplarıyla ilgili Paradise Papers adı verilen toplam 13 milyon 400 bin belge dünya genelinde 96 basın-yayın kuruluşu tarafından incelenerek yayımlanmaya başladı.

Belgelerin içinden ABD Başkanı Donald Trump’ın milyarder ticaret sekreterinin Rusya ile olan bağları, Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun baş bağışçısının gizli ticari ilişkileri, İngiltere Kraliçesi ve farklı ülkelerden 120’den fazla politikacının offshore hesapları başta olmak üzere dünyanın dört bir yanından sırlar ortaya dökülüyor.

Belgelerle birlikte Türkiye’den ise Başbakan Binali Yıldırım’ın oğullarının 5, dayısının 2, yeğeninin yöneticisi olduğu 4 şirket bulunduğu ortaya çıktı.

19 ülke

Paradise Papers, dünyanın en büyük offshore hizmet sağlayıcıları olan Bermuda merkezli Appleby ve Singapur merkezli Asiaciti ile gizlilik politikası uygulayan 19 farklı vergi indirimi sağlayan yer ve yargı yetkisi alanındaki kayıtları içeriyor (Antigua & Barbuda, Aruba, Bahamas, Barbados, Bermuda, Cayman, Cook Islands, Dominica, Grenada, Labuan, Lebanon, Malta, Marshall, Islands, St. Kitts & Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent, Samoa, Trinidad & Tobago, Vanuatu).

Türkiye’den sadece Cumhuriyet’te

Geçen yılki Panama Belgeleri'nde olduğu gibi bu belgeler de Alman gazetesi Süddeutsche Zeitung tarafından elde edildi ve Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ile paylaşıldı.

Süddeutsche Zeitung, the Guardian, New York Times, Le Monde, El Confidencial, Columbia Journalism School ve BBC’nin aralarında olduğu dünyanın dört bir yanındaki 96 medya kuruluşundan 382 gazeteci bir yıl boyunca 13.4 milyonu aşkın belge üzerine çalıştı.

Türkiye'den sadece Cumhuriyet bu ekipte yer alıyor.

Haberler 67 ülkede aynı anda yayımlanıyor.

Sızdırılan belgeler 1.4 terabayt büyüklüğünde.

Başbakan Binali Yıldırım'ın ailesi

Habere göre, kendi ülkelerindeki vergilerden kaçınmak isteyenler arasında Başbakan Binali Yıldırım’ın oğulları, dayısı ve yeğeniyle bağlantılı olan toplam sekiz şirket bulunuyor.

Bunlar:

Hawke Bay Marine Co Ltd., Black Eagle Marine Co Ltd., South Seas Shipping N.V., Dertel Shipping Limited, Nova Warrior Limited, Nova Ponza Limited, Rory Malta Limited ve Tulip Maritime Limited.

Yakın arkadaş Salih Zeki Çakır

Bu şirketlerden ikisine Salih Zeki Çakır ortak. Ulaştırma Bakanlığı’ndan aldığı ihalelerle bilinen Çakır’ın ismi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Burak Erdoğan’a gemi satışında gündeme gelmişti. Binali Yıldırım'ın Ulaştırma Bakanı olmadan önceki iş ortağı Salih Zeki Çakır'dı.

Çakır, o dönem Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı olan Binali Yıldırım’a yakın olduğunu, Deniz Ticaret Odası seçimlerinde Yıldırım’ın desteğini aldığını ancak söz konusu geminin sahibi olmadığını açıklamıştı.

Çakır, Binali Yıldırım'ın oğlu Erkam Yıldırım ve Başbakanın dayısı Yılmaz Serence ile de iş bağlantısı var.

Yıldırım kardeşlerin şirketleri

Paradise Papers’a göre Başbakan Binali Yıldırım’ın oğulları Erkam Yıldırım ve Bülent Yıldırım beş şirketle Malta kayıtlarında yer alıyor. Erkam Yıldırım’ın söz konusu şirketlerde yönetici. Bu da Erkam Yıldırım’ın ana hissedar olabileceği anlamına geliyor.

* Black Eagle Marine Co Ltd 7 Ocak 2007’de kurulmuş. Malta, Valletta merkezli şirketin faaliyet konusu gemi, yat, bot ve her türlü deniz taşıtının alım satımı ve yönetimini gerçekleştirmek veya bu işlemler için üçüncü şahıslara kredi temin etmek olarak kaydedilmiş.

* Hawke Bay Marine Co Ltd. ise 1 Nisan 2004’de kurulmuş. Faaliyet konusu diğeriyle aynı olan Valletta merkezli şirketin Nisan 2007’ye kadar aktif olduğunu gösteren belgeler var.

Belgelere göre South Seas Shipping adlı şirkette de imza yetkilisi Erkam Yıldırım. Bu şirket, Nova Warrior Limited ve Dertel Shipping Limited adlı şirketlerin de hissedarı. Bu da Erkam Yıldırım’ın Black Eagle Marine Co Ltd ve Hawke Bay Marine Co Ltd dışında üç şirketle daha ilişkisi olduğunu gösteriyor.

Nova Warrior - Oras Denizcilik bağlantısı

Erkam Yıldırım’ın hissedarı olduğu Nova Warrior Limited adlı şirketin adresi International Maritime Organization (IMO) kayıtlarında, İstanbul merkezli Oras Denizcilik ve Ticaret Ltd Şti olarak görünüyor.

Ticaret Sicil Gazetesi’ne göre Oras Denizcilik’in hissedarları Temmuz 2006’ya kadar Salih Zeki Çakır ve Ahmet Said Atasoy’du. Şu anki hissedarları ise Çağrı Cihan Çakır ve Nihan Nur Çakır olarak görünüyor.

Resmi kayıtlara göre Oras Denizcilik ile Erkam ve Bülent Yıldırım’ın bir bağlantısı yok. Ama Malta kayıtları Oras Denizcilik ile Erkam Yıldırım’ın ortak çalıştığını gösteriyor.

IMO kayıtlarına göre halen aktif görünen Nova Warrior Limited’e kayıtlı bir gemi bulunuyor. Veriler Hawke Bay Marine’nin de gemi sahibi ya da yöneticisi olduğunu gösteriyor.

Başbakanın yeğeniyle ve dayısı

Nova Warrior Limited’in direktörü ise Başbakan Binali Yıldırım’ın yeğeni Süleyman Varol.

Süleyman Varol’un direktör olarak göründüğü üç şirket daha var. Bu şirketlerin isimleri Nova Ponza Limited, Rory Malta Limited ve Dertel Shipping Limited.

Rory Malta Limited’in imza yetkilisi Başbakan Yıldırım’ın dayısı Yılmaz Erence. International Maritime Organization kayıtlarına göre Rory Malta Limited üzerinde kayıtlı bir gemi de bulunuyor.

Binali Yıldırım’ın dayısı Yılmaz Erence’nin Salih Zeki Çakır ile ortak olduğu bir offshore şirket de bulunuyor. Tulip Maritime Limited isimli şirketin diğer ortağı ise eski hakim Abbas Gökçe.

ABD Ticaret Bakanı Ross

Paradise Papers’ta ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross'un Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in damadı ve Kremlin'e yakın iş insanlarına yakınlığıyla bilinen bir firmadan yarar sağladığı iddia edildi.

Ross'un, önemli müşterilerinin arasında Rus enerji şirketi Sibur'un da bulunduğu bir gemicilik şirketinde hissesi olduğu iddia edildi. Söz konusu şirketin 2014 yılından bu yana Sibur'la 68 milyon dolar ticaret yaptığı belirtildi.

Ross'un bu ticaret ağında ne kadar aktif olduğu konusu ise belirsiz.

İngiltere Kraliçesi

Belgelerde İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in offshore yatırımlarına da yer verildi.

Kayıtlar, 2007 yılından itibaren Kraliçenin kişisel mülkü olan the Duchy of Lancaster’ın bir Cayman Adaları fonuna yatırım yaptığını ve bu fonun da Brighthouse adlı tartışmalı bir şirketi kontrol eden bir özel sermaye şirketine yatırım yaptığını gösteriyor.

BrightHouse, nakit sıkıntısı çeken İngilizlere yüzde 99.9’a kadar çıkan yüksek faiz oranları uyguladığı için tüketici gözlemcileri ve Parlamento üyeleri tarafından eleştirilen bir İngiliz kiralama firması.

Kraliçe 2. Elizabeth’in sözcüsü, ICIJ ortağı The Guardian’a yaptığı açıklamada, Duchy’nin Cayman Adaları fonu için devam eden bir yatırıma sahip olduğunu, Brighthouse’daki yatırımın ise farkında olmadığını söyledi. Sözcü, Kraliçenin, gönüllü olarak yatırımlarından vergi ödediğini belirtti.

Offshore banka nedir?

Offshore banka "kıyı bankası" olarak da adlandırılıyor. Mevduat sahibinin yerleşik olduğu ülke dışında bir yerde kurulu olan bankadır. Offshore bankalar "vergi cennetleri" denilen ülkelerde 1960'lı yıllarda ortaya çıktı.

Offshore bankacılık nedir?

Bu bankaların kurulduğu yerlerde başka yerlerde kurulu bankalara kıyasla yürüttüğü avantajlı işlemlere offshore bankacılık deniyor. Offshore banka kurulduğu yerler genellikle vergi yükünün çok düşük, bürokratik işlemlerin kolay olduğu ya da denetimin az ya da hiç olmadığı ülkeler oluyor. Offshore bankalar bulundukları ülkelerin sağladığı avantajları mevduat sahiplerine yansıtıyor.

Karaparayı çekiyor

Kıyı bankacılığı, vergi avantajları, denetim muaflıkları ve bunların sonucunda daha yüksek faiz kazancı sağlamanın yanı sıra bazı hallerde karapara için de bir çeşit sığınma imkânı sağlıyor.

Neden offshore bankalarda hesap açıyorlar?

Bu sorunun yanıtını ekonomi alanındaki yazılarıyla tanınan Mahfi Eğilmez şöyle yanıtlıyor:

1- Kişi ve kurumların varlıklarının karşı karşıya olduğu siyasal riskin derecesini düşürmek.

2- Kişi ve kurumların kazanç veya servetlerine gizlilik sağlamak. İki tür gizlilik söz konusu olabilir: İlk olarak varlığın devletten saklanması, ikinci olarak da aileden veya akrabalardan saklanması.

3- Davalara karşı kazanç ve serveti koruma arzusu. Herhangi bir nedenle kişinin aleyhinde açılabilecek tazminat davası gibi davalarda kıyı bankalarında tutulan kazanç ve servetler bilinmeyeceği için davaya konu olmaz.

Kaynak: Deutsche Welle Türkçe, Cumhuriyet, BBC

(EKN/EA)