Rusya'da LGBTİ+’ların durumu nasıl bu noktaya geldi?
22 Mart 2024'te Rusya Federal Mali İzleme Servisi (Rosfinmonitoring) LGBTİ+ hareketini, "aşırılık yanlısı örgütler" ve "terör örgütleri" listesine ekledi. Bu hamle, ülkede LGBTİ+’ların haklarına yönelik on yılı aşkın süredir devam eden baskıların son basamağı oldu.
Bu durum, Kasım 2023'te ortaya atılan ve "uluslararası kamusal LGBTİ+ hareketini" (ki böyle bir hareket mevcut değil) aşırılık yanlısı bir grup olarak ilân eden Rusya'nın yeni LGBTİ+ karşıtı yasası kapsamında verilen ilk mahkûmiyet kararlarını yakından takip ediyor.
Her türlü LGBTİ+ aktivizmini etkin bir şekilde suç sayan yasa, Ocak 2024'te yürürlüğe girdi.
Karar şimdiden gözaltılara, queer gece kulüplerine polis baskınlarına ve LGBTİ+ hakları savunucusu bir dizi topluluğun kapatılmasına neden oldu. Peki Rusya'da LGBTİ+’ların durumu nasıl bu kadar kötü bir noktaya geldi?
TOPLUMSAL CİNSİYET KİMLİĞİ “SUÇ” OLDU
Putin yönetimi LGBTQI+’ları "terörizm" listesine aldı
Zaman çizelgesi
PinkNews, ülkedeki LGBTİ+’ların on yıldır yaşadığı hak gasplarının ayrıntılı bir zaman çizelgesini çıkardı.
2013 yılında, resmî adı "Çocukların Geleneksel Aile Değerlerinin Reddini Savunan Bilgilerden Korunması" olan bir yasa, heteronormatif olmayan davranış ve ilişkilerin kamuya açık bir şekilde temsil edilmesini yasaklayarak, bugüne kadar uzanan bir LGBTİ+ karşıtı sansür, gözaltı ve para cezası dalgasına neden oldu.
2017'de, araştırmacılar "eşcinsel karşıtı propaganda" yasasının yürürlüğe girmesinden bu yana LGBTİ+ topluluğuna karşı işlenen suçların iki katına çıktığını tespit etti. Reuters'in haberine göre yasa, ülke genelinde şiddet içeren saldırılarda keskin bir artışa neden oldu.
Ülkenin önde gelen LGBTİ+ hakları savunucularından Svetlana Zakharova’ya göre, LGBTİ+ topluluğuna karşı işlenen nefret suçları "asil eylemler" olarak görülüyor: "Faillere öyle geliyor ki, hükümet bir dereceye kadar eylemlerini destekliyor. Pek çok fail işledikleri suçlardan açıkça asil eylemler olarak bahsediyor.”
2018 yılında queer bir çift (Esenia ve Anastasia), yaşadıkları baskılardan dolayı Ukrayna'ya sığındı: “Rusya'da büyük bir dini rönesans yaşanıyor. Sanki din her şeyi geri almış ve 'Hayır, olmak istediğin gibi olamazsın' diyor. Önce insanların tutumu değişti. Ne zaman ilişkimizden bahsetsek, 'Bu bizi ilgilendirmez’ diyorlardı.”
SİNAN BİRDAL'LA SÖYLEŞİ
LGBTİ+ karşıtlığınızı hangi ülkeden alırdınız?
“Eşcinsel propaganda yasası”
Nisan 2020'de yeni bir anket, Rusya'da neredeyse her beş kişiden birinin tüm LGBTİ+ topluluğunun "tasfiye edilmesinden" veya "ortadan kaldırılmasından" yana olduğunu ortaya koydu. Yüzde 32'lik bir kesim ise LGBTİ+'ların toplumdan izole edilmesi gerektiğini belirtti.
- Rusya 2020 yılında transları yasal olarak silmeye çalıştı (ancak başarısız oldu). 2020 Anayasa referandumunun hemen ardından ise eşcinsel evliliği açıkça yasakladı.
- Şubat 2021'de Rus polisi, tutuklu muhalif Aleksey Navalny için protesto düzenleyen bir aktivisti, ülkenin 'eşcinsel propaganda yasasını’ ihlal etmekle suçladı.
- Temmuz ayında bir matbaa, K-pop temalı bir kafe için BTS tebrik kartları ve afişleri basmayı "eşcinsel propagandası" olduğu gerekçesiyle reddetti.
- Ağustos 2021'de, LGBTİ+ ebeveynleri olan çocuklar hakkındaki bir çocuk kitabı, "18+" etiketiyle yayımlandı. Yine ağustos ayında, LGBTİ+ karşıtı Rus milletvekili Vitaly Milonov, eşcinsellerin "kısırlaştırılması" ve kediler gibi barınaklarda tutulması çağrısında bulundu.
- Kasım ayında Moskova'da bir mahkeme Rus bir müzik kanalına bir ödül töreninde elbise giyen bir erkeği ve törene birlikte gelen iki erkeği yayınlamasının ardından 1 milyon ruble para cezası verildi. Yine kasım ayında, Rus yetkililer Netflix hakkında soruşturma başlattı.
- Temmuz 2022'de Rus milletvekilleri, ülkenin mevcut "eşcinsel propaganda yasası”nın sadece "çocukları korumaya" odaklanmak yerine her yaştan insanı kapsayacak şekilde genişletilmesini önerdi. Önerilen değişiklikler Kasım 2022'de Vladimir Putin tarafından imzalandı.
Güncellenen yasa, “geleneksel olmayan değerleri, eşcinselliği, feminizmi ve geleneksel cinsel değerlerin çarpıtılmış bir temsilini teşvik eden" tüm materyallerin dağıtımını yasakladı.
Rusya LGBTİ+ topluluğunu baskı altına almak için dava açtı
Okuldan atılmalar, gözaltılar
Aralık 2022'de Rusya Federal Bilgi Teknolojileri ve Kitle İletişim Denetleme Kurumu'na (Roskomnadzor) LGBTİ+’lar ve queer kimlikler hakkında bilgi içeren web sitelerini engelleme izni verildi.
Temmuz 2023'te Moskova, en az bir eşin beden uyum süreci deneyimi olduğu evlilikleri geçersiz kılan ve transların evlat edinmesini veya koruyucu aile olmasını yasa dışı hale getiren bir yasayı onayladı. Yine 2023 yılında, LGBTİ+ bir üniversite öğrencisi makyajlı videolarını internette yayınladıktan sonra okuldan atıldı ve LGBTİ+ bir YouTuber partneriyle birlikte videolarını yükledikten sonra gözaltına alındı.
Tüm bunların üzerine, 2023'ün sonunda Rusya'nın yüksek mahkemesi tüm LGBTİ+ aktivizmini yasa dışı ilân ederek topluma yönelik devam eden baskıların doruk noktasını oluşturdu.
Artık "aşırılık yanlısı bir örgüte" katılmaktan veya onu finanse etmekten suçlu bulunan herkes 12 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir. “Aşırılık yanlısı” grup sembollerini sergilemekten suçlu bulunanlar -ki bu karar artık Onur Bayrağını da içeriyor- 15 güne kadar gözaltı ve tekrar “suç işlediklerinde” dört yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilirler.
Rusya’da LGBTİ+ karakterler içeren yapımlar yasaklanıyor
Cezalar
Şubat 2024'te İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Rus mahkemelerinin ilk aşırıcılık mahkûmiyet kararlarını verdiğini bildirdi. Son mahkûmiyet kararları arasında gökkuşağı renginde küpeler taktığı için beş gün gözaltında tutulan bir kadın ve sosyal medya sayfalarında gökkuşağı bayrağı paylaştıkları için para cezasına çarptırılan iki kişi de yer aldı.
Mart 2024'te, Orenburg kentindeki queer mekân Pose'un çalışanları, internette yayınlanan ve insanların polis memurları tarafından gözaltına alındığını gösteren görüntülerin ardından bir polis baskınında tutuklandı.
İkili 18 Mayıs 2024’e kadar cezaevinde tutulacak ve suçlu bulunmaları halinde 10 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalabilecekler. (TY)