Sovyetler Birliği, Sanal Dünyada Yaşıyor
Ruslar ise Sovyetler Birliği'ni İnternet'te yaşatmak istiyorlar. Rusya'da İnternet adreslerini kaydeden Ru-Center , su (Soviet Union-sovyetler Birliği) uzantılı alan adlarını satışa sunuyor.
Berlin Duvarı'nın, Perestroyka'nın yıkılmasından, Doğu Bloku'nun çözülmesinin ardından Sovyetler Birliği de tarih oldu. 1990 yılında, RosNIIROS tarafından yönetilen İnternet Assigned Number Authority (IANA), İnternet alan adresi uzantısı (Top-Level-Domain/TLD) olarak Sovyetler Birliği için su'yu kayıtlara geçirdi. 1991 sonunda ise Sovyetler Birliği resmen sona erdi. Sovyetler Birliği'ni oluşturan cumhuriyetler, bağımsızlıklarını ilan ettiler ve kendi İnternet alan adresi uzantılarını edindiler.
Çekoslovakya devletler sahnesinden yok olduğunda cs uzantısı da İnternet dünyasından buharlaştı. Yugoslavya, bugün küçüle küçüle Sırbistan ve Karadağ ile Kosova ve Voyvodina özerk bölgelerinden oluşan bir federal devlet haline geldi. Ancak yu uzantılı İnternet adresleri varlığını koruyor.
Ru geldi, ama su kaldı
Su uzantısının başına aynı akıbet gelmedi. Bu domain, Rusya ru uzantısını edinmesine karşın varlığını korudu. Geçtiğimiz yıl su uzantısına sahip, ancak artık ICANN'ın "İSO 3166" standart listesinde yer almayan, yaklaşık 28 bin internet adresi vardı. Hala su uzantılı adresler edinmek mümkün. Ancak ICANN, 2003 yılı içinde su uzantısının tamamen kaldırılacağını duyurdu. ICANN buna karşılık eu (Europe-Avrupa) uzantısına onay verdi. Elbette, Sovyetler Birliği diye bir ülke yokken, Avrupa Birliği'nin devletleşme yolunda olduğu, bir karşılaştırma yapılmak istenirse rahatlıkla söylenebilir.
Rusya ru alan adı uzantısını edindiğinde, su uzantısını bir süre daha devam ettirme kararı alındı. Geçtiğimiz yıl ise Rusya İletişim Bakanlığı Ru-Center'e su uzantısıyla yapılan kayıtların tamamen durdurulması talimatını verdi.
Su uzantısını kurtaran anket
İşte bu aşamada ticari amaç gütmeyen bir kuruluş niteliği taşıyan FID (Fund for Internet Development- İnternetin Geliştirilmesi Fonu) devreye girdi.FİD, Rus internet kullanıcılarının su uzantısının varlığını sürdürmesinden yana olduklarını ortaya koyan bir online anket gerçekleştirdi. Anket sonuçları Rus hükümetinde de etkili oldu. FİD, 2001 yılı başında Rus Public Networks Enstitüsü ile Sovyetler Birliği'nin kapsadığı tüm cumhuriyetlerde geçerli olmak üzere, su uzantısıyla İnternet adresleri alınabilmesi için girişimlerde bulunması için anlaştı. Uzmanlarla gerçekleştirilen bir dizi toplantıdan da benzer bir karar çıktı.
Yalnızca firmalara ve markalara izin
Su uzantılı yeni bir İnternet adresinin kayıt işlemi için önce, ilk 3 ay için 15 bin ABD doları ücret talep edilmesi düşünülüyordu. Ücretin yüksek tutulmasında amaç, domain adresi avcılarını (cybersquatter) uzak tutmaktı. Moscow Times'ın haberine göre ru uzantılı İnternet adreslerini edinmek hala çoğu zaman "uğraştırdığından" su uzantılı adresler hala cazip. Rusya İletişim Bakanlığı Aralık 2002'de su uzantısıyla adres kaydını yeniden serbest bıraktı. Bakanlık, yalnızca firmaların marka adlarıyla kaydolmalarına izin veriyor. Buna karşılık yıllık ücret 100 ABD dolarına indirildi (ru uzantılı adresler yalnızca 20 ABD doları).
Adres uzantılarında ölçüt nedir?
ICANN'ın ilkelerine göre su uzantısının kaldırılması gerekir, çünkü bu uzantı İSO listesinde yer almıyor. Avrupa ya da eu'yu da elbette bu listede bulmak mümkün değil. Sözkonusu listede Büyük Britanya (Kuzey İrlanda, İskoçya, Galler ve İngiltere) GB (Great Britain-Büyük Britanya) olarak kayıtlı. Ancak ICANN, uk (United Kingdom-Birleşik Krallık) uzantılı adreslerin kullanımına izin veriyor. Listede Filistin Devleti de PS (Palastinian State) olarak ifade ediliyor. Ki bu, ICANN'ın ps uzantısıyla internet adresleri kaydedilmesine izin vermesini sağlıyor. İşte bu nokta insanın aklına hangi "ülkenin" kendi İnternet adresi uzantısını kullanmaya hakkı var, sorusu ortaya çıkıyor.
İnternet adresleri ABD'nin keyfiyetinde mi?
Yukarda sıraladıklarımız, aslında pek çok kararın siyasi olaylar doğrultusunda alındığını ve bir keyfiyet söz konusu olduğunu ortaya koyuyor. Kim G. Von Arx ve Gregory R. Hagen adlı kişiler, bu keyfiyete karşı çıkıp bir bildirge yayınladılar. İnternet Adresi Uzantılarının Dış Güçlerden Bağımsızlığı Bildirgesi (Declaration of Independence of ccTLDs from Foreign Control), uzantıların, ICANN ve dolayısıyla ABD hükümetlerinin inisiyatifine değil, her ülkenin kendi tercihine bırakılmasını talep ediyor. Ancak böyle bir değişim, İnternet Adresi Sistemi'nin (DNS-Domain Name System) yeniden yapılandırılmasını gerektirecek.
Su uzantılı adreslerin kullanıcılar tarafından ne kadar ilgi göreceği belirsiz. Buna karşılık ru uzantılı adreslerde bir patlama yaşanıyor: Geçtiğimiz yıl yüzde 66'lık bir büyümeyle 156 bin kayıtlı İnternet adresine ulaşıldı. Elbette Avrupa ile kıyaslandığında bu rakam henüz çok düşük: Yalnızca Almanya'da 6 milyon de uzantılı adres kaydedilmiş durumda.
Cybersquatter: ABD'de network (ağ) çalışanlarının jargonundan bir kelime. Squatter, kelime anlamı olarak ev işgalcisi demektir. Sanal işgalciler de ünlü kişi ve kuruluşların internet adreslerini kendi üzerlerine kaydettikten sonra bu kişi ve kurumlardan para talebinde bulunurlar.(NH)
* Türkçe'ye aktaran: Nihat Halıcı