Tarihte Bir Nokta: 11 Eylül Salı Günü

Zifiri karanlık… Kulaklarınızdaki uğultu, anlamını yitirmiş mırıltılara dönüşüyor giderek… Sesin tınısı yükseliyor… Perdede anlık bir pırıltı, İkiz Kulelerden atlayanların görüntüleri… Ve, yeniden karanlık…

“Paramparça Aşklar ve Köpekler”in Meksikalı yönetmeni Alejandro Gonzalez Inarritu, İkiz Kulelerin yıkılmaya başladığı anı, facianın sadece seslerini dinleterek “izlettiriyor”. Rahatsızlığınıza rağmen dikkat kesilip oturuyorsunuz koltuklarınızda… Bir kez daha 11 Eylül’ün zorunlu tanıklığını yapıyor ve ölmekte olanların yakınlarına bıraktığı telefon mesajlarını dinlerken “sesin sahibi”ni, sevdiklerinizi düşünüyorsunuz…

Ekranda New Yorklular acıları var

Sonra gözleriniz Kudüs’e yöneliyor… İsrail halkının her an kurbanı olma tehlikesiyle yaşadığı bir intihar saldırısının üstünden sadece saniyeler geçmiş… İnsanlar korku, panik ve endişe içinde… Bir televizyon muhabiri, tanıklık ettiği olayları canlı yayından duyurmaya çalışıyor… Ancak bu mümkün değil, çünkü ekranlarda New Yorkluların acıları var…

İsrailli yönetmen Amos Gitai, diğer dünya halklarının da yaşadığı, ancak dışarıya yansımayan benzeri acıların varlığını hatırlatıyor…

Her ülkenin 11 Eylül’ü kendine

11 Eylül 2001’de New York’daki Dünya Ticaret Merkezi’ne iki uçağın intihar saldırısı düzenlemesiyle gelişen olaylara dünyanın farklı ülkelerinden 11 ayrı yönetmenin, farklı açılardan bakışlarının filmi, “11’09”01-11 Eylül”. Fransız yapımcı Alan Brigand’ın, farklı kültürlerden gelen, politik duruşlarıyla dikkat çeken 11 yönetmenden 11 Eylül olaylarına dair bir film çekmelerini istemesiyle ortaya çıkmış.

Brigand’ın yönetmenlere getirdiği tek kısıtlama; filmlerin 11 dakika, 09 saniye ve 1 kare uzunluğunda olmasıymış.

Yönetmenler, sinemasal bütünlük gözetmeden ortaya koydukları eserler ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı George Bush’un “terörist devletler” tanımlamasına yol açan, müttefik kuvvetlerin Afganistan ve İran’a saldırmasına gerekçe gösterilen olaya, 11 ayrı ayna tutuyor. Yansımaların amacı ortak: İnsanları 11 Eylül üzerine düşünmeye sevk etmek…

Bu ortak amaca giden yollar ise, birbirlerinden oldukça farklı. Yönetmenler, kendilerini saldırının kendisi ile sınırlandırmak yerine, olayları bu noktaya getiren ABD politikalarını sorguluyorlar. Dünyanın dört bir yanında, her gün haksız yere öldürülen insanlar olduğu gerçeğini hatırlatan filmler, insan hayatına karşı duyarlılık çağrısı yapan bir bütünlük oluşturuyorlar.

“11’09”01”de özellikle beş film dikkat çekiyor… İngiliz Ken Loach’un, İsrailli Amos Gitai’nin, Hintli Mira Nair’in, Meksikalı Alejandra Gonzales Inarritu’nun ve ABD’li Sean Penn’in filmleri…

“11 Eylül Salı günü”

Ken Loach, Londra’da oturan bir Şililinin 11 Eylül kurbanlarının ailelerine yazdığı mektupta, bir başka 11 Eylül’ü anımsatıyor.

11 Eylül 1973’de Şili’de seçimle işbaşına gelmiş Allende hükümetinin, ABD menşeli bir askeri darbeyle yakılışını; işkenceci general Pinochet’in yaptıklarını, işkencelere ve ölüm odalarına götürülenleri, kaybedilenleri ve geride kalanları anlatıyor Loach filminde… Sade, yalın ve gerçekçi üslubu; filmi unutulmaz kılıyor…

İkiz Kuleler’in kurbanı ABD’liler

ABD’li yönetmen Sean Penn ise, İkiz Kulelerin ABD’deki kurbanlarına ve ABD’lilerin gerçeklerle yüzleşmez tavırlarına çeviriyor bakışını.

Pencereden ışık girmeyen odasında “karanlık” yüzünden bir türlü canlanmayan çiçekleri, ölmüş karısının giysileri ve derin yoksulluğu ile yaşayan yaşlı bir adamın; İkiz Kuleler’in yıkışı ile ışığa kavuşmasını anlatıyor. İkiz Kuleler yıkılıyor, çiçeklerin üstüne ışık vuruyor ve yaşlı adam nihayet gerçeklerle yüzleşiyor…

Kaybolan hoşgörü ve kayıplar

New York’ta bir camide, yaşlı gözlerle dualar okuyor Pakistan asıllı, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) vatandaşı bir kadın… Üniversitede öğretim üyesi olan, 11 Eylül sabahından beri haber alamadığı oğlunun yerini öğrenmek için duaları. Oysa Amerikalı komşular, güvenlik güçleri ve medya, kayıp gencin terörist olduğuna çoktan karar vermişler bile… Merak ve endişe dolu günlerden sonra; Pakistanlı gencin, İkiz Kulelerdekilerin yardımına koşan ve enkaz altında kalan bir kahraman olduğu açıklanıyor.

Hindistanlı yönetmen Mira Nair’in gerçek bir olaydan yola çıkarak hazırladığı film, 11 Eylül’den sonra dinler arası hoşgörünün kaybolmasını, şüphe, ayrımcılık ve korkunun yükselişini anlatıyor. Aynı zamanda bir “yargısız infaz” ve “kayıp” filmi…

Filmin künyesi

Senaryolar: Youssef Chahine, Sabrina Dhawan, Amos Gitai, Alejandro Gonzalez İnarritu, Paul Laverty, Claude Lelouch, Ken Loach, Samira Makhmalbaf, Idrissa Ouedraogo, Sean Penn, Marie-Jose Sanselme, Danis Tanovic, Daisuke Tengan, Pierre Uytterhoeven, Vlaidimir Vega.

Yönetmenler: Samira Makhmalbaf (İran), Claude Lelouch (Fransa), Youssef Chahine (Mısır), Danis Tanovic (Bosna Hersek), Idrissa Quedraogo (Burkina Faso), Ken Loach (İngiltere), Alejandro Gonzalez İnarritu (Meksika), Amos Gitai (İsrail), Mira Nair (Hindistan), Sean Penn (ABD), Shohei Imamura (Japonya).

Yapım yılı ve süresi: 2002, İngiltere/Fransa

Süresi: 128 dakika (BB)