Tek Tip Giymeyen Tutuklu, Mahkemeye Çıkarılmayacak mı?

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği / Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi (CİSST/TCPS), mahpuslara tek tip kıyafet uygulamasıyla ilgili açıklama yaptı.

Açıklamada, tek tip kıyafet düzenlemesi ve kabul etmeyen mahpuslara yönelik yaptırımlar ile uygulamanın ihlal ettiği haklar anlatıldı.

24 Aralık 2017’de Resmi Gazete’de yayınlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 103. maddesi ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a “tek tip kıyafeti” düzenleyen şu ek madde eklenmişti:

“3713 sayılı Kanun kapsamına giren suçlar nedeniyle tutuklu veya hükümlü bulunanlar, duruşmaya sevk nedeniyle ceza infaz kurumu dışına çıkarılmaları durumunda, ceza infaz kurumu idaresince verilen giysileri giymek zorundadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 309 ila 312’nci maddelerinde düzenlenen suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar badem kurusu; bu maddede belirtilen diğer suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar ise gri renginde göğüs ve pantolon bölümü bitişik (tulum) giysiler giyer. Ancak kadın tutuklu ve hükümlülerin giysileri bitişik şekilde (tulum) olmayabilir. Bu madde hükümleri çocuklar ile hamile kadınlar hakkında uygulanmaz. Kadın tutuklu ve hükümlülerin giysileri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.”

Maddenin ikinci fıkrası ise tek tip elbiseyi düzenleyen yönetmeliğin bir ay içerisinde yürürlüğe konulacağını ve tek tip elbisenin de bu tarihten itibaren uygulamaya gireceğini karar altına alıyor.

Tek tip giymeyene ziyaret yasağı ve hücre cezası

Pazar günü yayınlanan toplam 144 maddelik iki KHK’daki üç maddenin, hapishaneler ve mahpuslarla ilgili olduğunu açıklayan dernek, bu maddelerden biriyle tek tip giymeyen mahpuslara yaptırımın da düzenlendiğini altını çizdi:

“KHK’nın 101. ve 103.’üncü maddeleri siyasi mahpusların tek tip elbise giymesini, giymeyi kabul etmemeleri halinde kendilerine disiplin cezası verilmesini öngörüyor. 101. madde, mahpusların tek tip elbise giymeyi reddetmeleri halinde ‘ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma’ cezası verilmesini karar altına alıyor.

“Tek tip elbise giymeyi kabul etmeyen mahpusların bir aydan üç aya kadar ailesiyle görüş yapabilmesi engellenecek ve ilgili yasa gereği mahpus tek tip elbise giymeyi kabul etmediği sürece aile görüşü yapması mümkün olmayacak.

“Ziyaret yasağına ek olarak 20 güne kadar hücreye koyma cezası verilebilecek.

“Mahpuslar tek tip elbise giymeyi kabul etmediklerinde üst üste disiplin cezaları verilecek ve ‘infaz yakma’ durumuyla, bir başka deyişle koşullu salıverilme haklarını kaybetme ile karşı karşıya kalacaklardır.

“Tek tip elbise giymeyi kabul etmeyen mahpuslar mahkemeye çıkarılmayabilecek, yargı süreçleri işlemeyecek, insanlar mahkemeye çıkmadan haklarında hüküm verilmesi gündeme gelebilecek.”

Yaklaşık 60 bin mahpusa tek tip kıyafet

Açıklamada, yaklaşık 60 bin mahpusa tek tip kıyafet giydirilmek istendiği ifade edildi.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, 1 Kasım 2017’de, KHK’da bahsedilen TMK ve TCK’nın ilgili maddelerinden yargılanan mahpusların sayısını 62 bin 669 olarak açıklamıştı. CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi de 27 Kasım 2017’deki açıklamasında, bu mahpusların yaklaşık 50 bininin “Fethullahçı Terör Örgütü [FETÖ]” iddiasıyla tutuklu olduklarını ve yargılama süreçlerinin devam ettiğini söylemişti. Bu rakamlar gösteriyor ki, yaklaşık 60 bin mahpusa tek tip elbise giydirilmesi planlanıyor.”

CİSST/TCPS, tek tip kıyafetin bir insan hakkı ihlali olduğunu, mahpusları haklara sahip birer özne olmaktan çıkarıp suçlu olarak damgalanmış nesneler haline dönüştürdüğünü, masumiyet karinesini ihlal ederek henüz yargılama aşamasındaki insanları suçlu ilan ettiğini açıkladı. (AS)

* Çizim: Banksy