Türkiye ve Ermenistan liderlerinden 13 yılın ardından ilk görüşme
* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı (AA)
Bu yıl ilki düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) zirvesi için Çekya'nın başkenti Prag'a giden 27 Avrupa Birliği (AB) ve 16 Avrupa ülkesinin liderleri zirve kapsamında ikili ve heyetlerarası görüşmeler yaptı.
Bu görüşmelerden biri de Cumhurbaşkanı ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasındaydı. Bu görüşme, 2009 yılından bu yana iki ülke arasında liderler düzeyinde ilk görüşme olma özelliği taşıyor.
İkili görüşme ile ilgili resmi sosyal medya hesabından bir fotoğraf ve mesaj yayınlayan Cumhurbaşkanlığı, "Cumhurbaşkanı Erdoğan, Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısı için bulunduğu Çekya'nın başkenti Prag'da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı kabul etti" dedi.
Agos gazetesinin haberine göre, görüşmeye iki ülkenin dışişleri bakanları ve normalleşme sürecindeki özel temsilcileri de katıldı.
Heyetler arasındaki görüşme, basına kapalı gerçekleşirken görüşmenin gündeminde Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci ve Ermenistan-Azerbaycan arasında süren barış anlaşması süreci vardı.
Cumhurbaşkanı @RTErdogan, Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısı için bulunduğu Çekya'nın başkenti Prag'da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı kabul etti. pic.twitter.com/IBHReGXkJl
— T.C. Cumhurbaşkanlığı (@tcbestepe) October 6, 2022
Deutsche Welle (DW) Türkçe'nin aktardığına göre, Türkiye ve Ermenistan arasındaki en son lider seviyesindeki görüşme, 2008 ve 2009 yıllarında oynanan Türkiye-Ermenistan futbol maçları çerçevesinde gerçekleşmişti.
O dönemde, dönemin cumhurbaşkanı Abdullah Gül Erivan'a ve bir yıl sonra da Gül'ün Ermenistanlı mevkidaşı Serj Sarkisyan Bursa'ya gitmişti.
TIKLAYIN - Erdoğan, Azerbaycan ve Ermenistan liderleriyle görüştü
Erdoğan, Paşinyan ile dünkü görüşmesinin ardından basına yaptığı açıklamada, "Bölgemizde iyi komşuluk ilişkileri temelinde tam normalleşme hedefimize ulaşabileceğimize samimiyetle inanıyorum" dedi:
"Bazı talepler söz konusu oldu. Dışişleri Bakanlarımız, özel temsilcilerimiz görüşecek ve çıkan neticeye göre adımlarımızı atacağız.
"Türkiye-Ermenistan-Azerbaycan arasındaki ilişkileri bir an önce ısıtalım ve bu işi çözelim istiyoruz. Ermenistan ile normalleşme sürecinde ön şartımız yok, Azerbaycan ile barış olduğu anda aramızda pürüz kalmaz."
AB-Fransa-Azerbaycan-Ermenistan görüşmesi
Erdoğan-Paşinyan görüşmesinin öncesinde ise, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de AST zirvesi kapsamında dörtlü bir görüşme yaptı.
Yaklaşık bir saat süren toplantıdan sonra basına ortak bir açıklama yapılmazken, Azerbaycan lideri Aliyev, görüşme sonrası yaptığı açıklamada "yavaş yavaş barışa yaklaştıklarını ümit ettiğini" söyledi.
AB Konseyi Başkanı Michel'in bu alandaki çalışmalarını takdir ettiğini de kaydeden Aliyev, Brüksel'de birkaç kez üçlü görüşme gerçekleştirdiklerini ve her seferinde barışa biraz daha yaklaştıklarını belirtti:
"Dörtlü görüşmede de önemli konular konuşuldu ve bu görüşmenin de barış anlaşmasına varılması açısından önemli olacağını düşünüyorum.
"Temaslar halen devam etmektedir. Yemekten sonra tekrar buluşmak üzere sözleştik. Artık barış süreci hızlandırıldı."
Azerbaycan ve Ermenistan dışişleri bakanlarının ilk toplantılarını yaptığını ve toplantıların kesintiye uğramaması gerektiğini söyleyen Aliyev, "Bakanlar yakında ikinci kez bir araya gelecek. Biz, iki ülkenin çalışma gruplarının bir araya gelmesini ve birkaç gün barış anlaşması metninin hazırlanması üzerinde çalışmalarını önerdik. Bizim niyetimiz böyle" dedi.
"Barış anlaşmasının önündeki en büyük engel..."
Söz konusu dörtlü görüşme, 2020 yılında 2. Karabağ Savaşı'nın ardından Ermenistan ve Azerbaycan arasında varılan ateşkesin 13 Eylül 2022 gecesi bozulmasının ardından yapılmış oldu.
Bu bağlamda Ermenistan-Azerbaycan ilişkileri ve iki ülke arasında kalıcı bir barış ihtimali ile ilgili bianet'in sorularını yanıtlayan gazeteci Pakrat Estukyan, ateşkesten bu yana geçen süreci şöyle özetlemişti:
"2020'deki ateşkesten sonra mütemadiyen Azerbaycan tarafından Ermenistan'a yönelik sınır ihlalleri yaşandı.
"Ateşkeste bağıtlanan şey, taraftarın o anda bulundukları yerleri korumaları, o anda bulundukları yerlerde kalmalarıydı ama bu ihlal edildi ve Ermenistan bu ihlale direnç gösteremedi. Yani, Ermenistan bir anlamda bazı bölgelerin kaybını da sineye çekmek zorunda kaldı.
"Şu anda Ermenistan'ın üzerinde bir barış anlaşması imzalanmasına yönelik hem Türkiye hem Azerbaycan tarafından yoğun bir baskı var. Bu barış anlaşmasının önündeki en büyük engel, Karabağ'ın statüsü.
"Şu anda Karabağ'da o de facto (fiili) devlet halen varlığını sürdürüyor. Yani, Birleşmiş Milletler'in (BM) tanımayı reddettiği, dünyada hiçbir ülke tarafından tanınmayan, ama kendi içerisinde bir devlet yapılanması oluşturmuş olan Karabağ Özerk Cumhuriyeti'nin statüsü netleşmedi.
"Bu statü müzakerelere bırakılmıştı. Ama Azerbaycan bu konuda asla bir müzakereye yanaşmıyor ve bu meseleyi Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü olarak tanımlıyor. Ermenistan'a da ülkesinin toprak bütünlüğünü tanıması yönünde baskı yapıyor.
"Ermenistan, Azerbaycan'dan herhangi bir toprak talebi olmadığı halde salt Karabağ'ın statüsü anlamında bunu tanımaya ayak diriyor."
(SD)