Ürgüp'te yıkım devam ediyor: "Başka Kapadokya yok"

* Fotoğraflar: Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Haberin İngilizcesi için tıklayın

TMMOB’a bağlı Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na çağrı yaparak UNESCO Dünya Miras Listesinde olan Kapadokya bölgesindeki yıkımın durdurulmasını istedi.

Ürgüp’te şu anda belediyenin bir işhanı projesi, Sarıhıdır Mahallesi’nde otel inşaatı, Ürgüp Millet Bahçesi adı altında konut ticareti yapılaşması ve Kapadokya alan yönetiminin her işlemden alacağı ücret tarifesi başlıkları altında çeşitli yıkım projeleri bulunuyor.

Bu projeleri değerlendiren Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Kapadokya’da bir yandan tarihi ve doğal alanlar tahrip edildiğini bir yandan da yeni sermaye ilişkilerine olanak sağlanacak uygulamalar yapıldığını belirterek “Kapadokya Beyliği mi kuruldu” diye konuştu.

İşhanı projesi

Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Ürgüp Belediyesi’nin Temenni Tepesi* eteklerinde gerçekleştirilen tarihi mağaraları tahrip etmek suretiyle başlattığı işhanı projesine karşı 13 Aralık 2021’de, 2863 sayılı Koruma Kanuna aykırı işlemler nedeniyle, görevini kötüye kullanmaktan Ürgüp Belediye Başkanı hakkında suç duyurusunda bulundu.

Suç duyurusunun ardındanÜrgüp Belediyesi işhanı projesi bir süre durdu ve ancak daha sonra yeniden inşaata başlandı.

Mimarlar, işhanı yapım ihalesinin iptal edilmesi ve inşaatın ivedilikle durdurulması, bugüne kadar yapılan inşa faaliyetlerin ise kaya formasyonuna yeni bir zarar vermesini önleyecek tekniklerle sökülerek alandan uzaklaştırılması gerektiğini söylüyor.

Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu 666 sayılı İlke Kararı: Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilen yapıların herhangi bir şekilde (yıkılmaları, yanmaları, koruma kurulundan izin alınmadan yıktırılmaları vb) yok olmalarına sebep olanlar hakkında ceza mahkemelerinde yasal soruşturma açılmasına karar verilir.

“Katliamı durdurun”

Karakuş-Candan’ın Kapadokya’daki yıkımın durdurulması talebiyle yaptığı çağrı şöyle:

“Çok kültürlülüğün simgesi olan Kapadokya bölgesi, bu zengin kültürel birlikteliğinin de yok edilmesinin ana mekanı haline gelmiştir. Kapadokya alan yönetimi ile sistematik şekilde devam eden arka arkaya gelen bu uygulamalar, hem Kapadokya bölgesine hem Ürgüp’te son günlerde yapılmaya çalışılan içlerinden hızlı tren geçen otel projesi, 2’şer katlı villalar ve ranta hizmet eden millet bahçesi ve proje üretim süreçlerinde ücretlerin talep edildiği işlemler tarifesi Kapadokya’da düzenin nereye gittiği konusunda tereddüt uyandırmaktadır.

“Başka Kapadokya yok, Mimarlar Odası Ankara Şubesi olarak hukuksal süreçlerimiz devam edecek. Kapadokya’da katliamı durdurun.”

Temenni Tepesi tarihi

Ürgüp’te Cumhuriyet Meydanı’nın hemen bitişiğinde, 60 metreden fazla yüksekliği olan kaya bloğu, Temenni Tepesi adıyla biliniyor. Tepeye dilemek, istemek anlamında “Temenni” adının verilmesi buranın eski dönemlerden itibaren adak yeri ve kutsal bir mekan olarak görülmesinden kaynaklanıyor. Temenni Tepesi’nin Hıristiyanlık döneminde olduğu kadar ondan öncesinde de kutsal bir mekan olarak algılandığı düşünülüyor.

1970’li yıllara kadar tepenin adak yeri olma özelliğini koruduğu ve üzerinde çok sayıda mezar bulunduğu biliniyor. İnsanların buraya gömülmek istemesinde tepenin kutsal olduğu yolundaki inanışın etken olduğu da biliniyor.

Rumlar döneminde Aslangazi Mahallesi adı ile Rumların oturduğu Temenni Tepesi ve çevresi, kaya yıkılmaları nedeniyle 1885 yılında boşaltılmıştı. Rumlardan sonra mahalleye bir süre Ruslar tarafından sürgün edilen Çerkezlerin yerleştiği biliniyor.

Günümüzde Temenni Tepesi, Ürgüp’ü kuş bakışı seyretmek isteyenlerin ilk durağı...

Mimarlar uyarmıştı

Tüm bu yapılaşma projelerinin önünü açan Kapadokya Alan Yönetmeliği’nin yayınlanması sürecinde, bu yönetmeliğin sorunlu bir yönetmelik olduğunu belirten Mimarlar Odası Ankara Şubesi, işgallerin ve usulsüz tüm yapılaşma süreçlerinin Kapadokya Alan yönetimi tekelinde olacağını, denetim sorunu yaşanacağını, bölgede rant eliyle paylaşım savaşlarının olacağını, işyerlerinin ve otellerin tarihi katledeceğini savunmuştu.

Kapadokya Alan Yönetmeliği hakkında

Kapadokya alan planları

* Kapadokya alan planları, Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı, Kapadokya Alan Yönetim Planı, Kapadokya Alanı Nazım İmar Planları ve Kapadokya Alanı Uygulama İmar Planlarından oluşacak. Kapadokya alanında yapılacak uygulamalar meri planlar ile geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarına göre yürütülecek.

* Kapadokya alan planları, plan kademelenmesine uygun hazırlanacak ve her plan yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olacak.

* Yapılacak her ölçekteki Kapadokya alan planlarında peribacalarının, rezerv peribacası alanlarının ve yer altı şehirlerinin koruma-kullanma dengesi gözetilerek tadilatı, tamiratı ve esaslı onarımları ile iyileştirilmesine yönelik kararlar üretilecek.

* Planlarda, yer altı şehirlerinin tespit edilebilen kısımları, peribacaları ve rezerv peribacası alanları kayıt altına alınacak, sayısal ortamda uygun ölçekli hali hazır haritalar üzerine işlenecek.

Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları

* Kapadokya alanı içerisinde meri tüm planların uygulaması, geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları belirlenene kadar devam edecek. Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarının belirlenmesiyle meri planların uygulanması durdurulacak. Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planının hazırlanması sürecinde uygulanması durdurulmuş olan mevcut planlar Kapadokya Alan Başkanlığınca incelenerek yeniden yürürlüğe konulabilecek.

* Kapadokya alanı uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesiyle geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları ayrıca bir karar almaya gerek kalmadan ortadan kalkacak.

* Kapadokya alan planlarının yargı kararıyla iptal edilmesi durumunda geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları en geç 30 gün içinde yeniden belirlenecek. Planlarda kısmi iptal olması halinde iptal edilen kısma ilişkin geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları aynı süre içerisinde belirlenecek.

* Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarının yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıl içinde Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı hazırlanacak. Bu sürede zorunlu nedenlerle plan yapılamadığı takdirde Kapadokya Alan Komisyonu kararıyla gerekçeli olarak bu süre uzatılabilecek. Uzatılan sürede geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları uygulanacak.

* Geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları hiçbir koşulda Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı hükümlerine aykırı olmayacak. Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı yürürlüğe girmeden önce hazırlanmış olan geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları yürürlükteki Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planına göre revize edilecek.

* Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planı, 1/100.000 veya 1/50.000 ölçekte planlama gösterimine uygun olacak şekilde plan paftası ve planlama raporu ile bütün olarak hazırlanacak.

Nazım ve uygulama imar planları yapım esasları

* Alan bütününe yönelik hazırlanacak Üst Ölçekli Kapadokya Alan Planının onaylanmasının ardından Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları üst ölçekli planlara uygun olarak hazırlanacak. İlgili yerel idarelerce de Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları hazırlanarak Başkanlığa teklif edilebilecek.

* Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları jeolojik-jeoteknik veya mikrobölgeleme etüt raporlarına uygun olarak hazırlanacak. Ancak kesin yapı yasağı getirilen alanlarda yapılan planlarda jeolojik-jeoteknik rapor hazırlanma şartı aranmayacak.

*Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları eş zamanlı hazırlanacak.

* Kapadokya alanında mülkiyet dokusu ve fiziksel özellikleri, mevcut sosyal ve teknik altyapı tesisleri, koruma-kullanma dengesi, planlanan alanın şartları ile ihtiyaçları gözetilerek kentsel, sosyal ve teknik altyapı alan standartları, yaya ve taşıt yolları genişlikleri nazım ve uygulama imar planı kararlarıyla belirlenecek.

* Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları ile alandaki yapı stokunun deprem, sel, taşkın, heyelan, yangın, kaya düşmesi ve benzeri afetlere karşı daha dayanıklı ve güvenli hale getirileceğine ilişkin hedefler, stratejiler ve uygulama esasları getirilecek.

* Planlarda, engelliler gibi kamu ortak mekanlarını kullanmakta zorluk çeken kişilerin kentsel kullanımlara, sosyal donatı ve teknik altyapı alanlarına erişimini ve kullanımını sağlayıcı ve kolaylaştırıcı tedbirlerin alınması amacıyla tasarım ilkeleri geliştirilerek mekansal düzenlemeler yapılacak ve her türlü mevzuat ile Türk Standartları Enstitüsü standartları dikkate alınacak.

*Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planlarında, kıyı alanlarına rastlayan paftalarda, kıyı kenar çizgisinin onayına ilişkin bilgi olacak.

* Cumhurbaşkanı kararı ile yapı yasağı getirilen alanlar içerisinde Başkanlıkça tespit edilecek alanı kapsayacak şekilde yapı yasağına ilişkin Kapadokya alanı nazım ve uygulama imar planları yapılabilecek.

Kapadokya alan planları değişikliği, revizyonu ve ilaveler

* Kapadokya alan planlarında yapılacak değişiklikler, revizyon ve ilave işlemler Başkanlıkça yürütülecek ve yönetmelikteki plan yapımı usullerine tabi olacak.

* Mevcut planların yürütülmesinin mümkün olmadığı veya yeni ihtiyaç ve sorunların tespiti halinde planın tamamını veya plan ana kararlarını etkileyecek büyük bir kısmının yenilenmesi amacıyla revizyon yapılabilecek.

* Alan planlarında, planlama alanının bütününü olumsuz etkileyecek, mevcut korunması gerekli değerleri bozacak ya da yok edecek, geleneksel alan doku özelliklerini olumsuz yönde değiştirecek yeni işlev ve dönüşümlerine ilişkin plan değişikliği yapılamayacak.

* Plan değişikliği yapılmasının gerekli olduğu durumlarda ise değişiklikler plan bütünlüğü, ana kararları, sürekliliği bozmayacak nitelikte, teknik ve nesnel gerekçelere dayalı olacak.

* Değişiklikler, alanın ana kaynak değerini oluşturan peribacaları ile diğer jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların siluetini, doğal ve görsel peyzaj değerleri ile yörenin yerleşim özelliklerini, geleneksel dokusunu ve kimliğini olumsuz yönde etkilemeyecek.

*Planlarda, Kapadokya alanının bütününü etkilemeyecek değişiklikler, emsal ve kat adedi artırımı ile alan kullanım kararı dışında kalan parsel ölçeğindeki değişiklikler ve maddi hataların düzeltilmesine yönelik değişikliklerde, plan müellifi dışında planlama ekibinin tamamının bulunması şartı aranmayacak.

* Kapadokya alanında, Başkanlıkça gerek görülen alanlarda alt ölçekli uygulama projeleri yapılacak ya da yaptırılacak. İlgili yerel idarece bu projeler hazırlanarak Başkanlığa teklif edilebilecek.

* Yönetmelikte, Kapadokya Alan Planları müelliflerinin görev, yetki ve nitelikleri, plan müellifinde aranacak asgari nitelikler ve planlama ekibinde aranacak nitelikler ile plan müellifine ait sınırlamalar da yer aldı.

(TP)

MİMARLAR ODASI ANKARA ŞUBESİ