Yaşamın Yeraltı Haritaları Dergiler

Gündelik hayat her alanda dergilerde hayat buluyor. 16 Kasım'da açılan 14 Aralık gününe kadar sürecek "Dünden Bugüne Türkiye'nin Dergileri" sergisinde dergilerin renkli renksiz, resimli resimsiz kapakları bizlere bakmayı sürdürüyor.

Beyoğlu'ndaki Yapı Kredi Kültür Merkezi, Sermet Çifter Kütüphanesi'nde açılan "Dünden Bugüne Türkiye'nin Dergileri" sergisinde Osmanlı İmparatorluğu'nun son yılları, Cumhuriyet dönemi ve günümüz dergilerinden seçilmiş 101 dergi var.

Koleksiyonculara teşekkürler

Kültür Merkezi'nden Mine Haydaroğlu ve Münevver Eminoğlu'nin girişimiyle düzenlenen sergideki 101 dergi, Turgut Çeviker, Emin Nedret İşli, Sermet Çifter Kütüphanesi, Sahaf Dağarcık , Ömer Faruk Şerifoğlu ve Burak Şuşut'un koleksiyonlarından katkılarla bir araya gelmiş.

Türkiye'de dergiciliğin panoramik bir görüntüsünü sunmayı amaçlayan sergi için bugüne kadar yayınlanan 5000 derginin 1000'i içinden bir eleme yapılmış. Sonunda dönemlerini en iyi yansıtan 101 dergi seçilmiş.

Dergi-Sergi

Dergiler sergide öyle bir düzenlenmiş ki, bir anda kendinizi kocaman bir derginin içinde buluyorsunuz. Bir dergiyi elinize aldığınızda yaptığınız gibi, dergi-sergi'ye adım attığınızda önce "içindekiler"e bakıyorsunuz.

Dergiler konularına göre sınıflandırılıp kapakları ve künyeleriyle duvarlara asılmış.

Konu başlıkları şöyle:

* Binikiyüzlerden Bindokuzyüzlere Osmanlı'da dergiler,

* Modern Zamanlar:Cumhuriyet dönemi dergileri,

* Kiosk: Günün nabzını tutan kitlesel dergiler,

* İzdüşümler: Edebiyat ve şiir dergileri,

* Elmanın yarısı: Çeviri üzerine dergiler,

* 4. Boyut: Sanat, mimari, sinema , tiyatro ve müzik dergileri,

* İdea: Siyasi arenadan farklı sesler,

* Tuz-Biber: Mizah dergileri,

* Zamane Çocukları: Bir zamanların çocukları bunları okuyordu.,

* XX Hedef Kitlesi: Kadınlar,

* Fanzin: Bağımsız ve Anarşist, tanım istemeyenlerin dergisi,

* Gönderen Anadolu: Postada dergiler ve İnternet dergisi.

Yaşama, fikriyata, dile dair ipuçları

Serginin ya da derginin sonunda son sözü duvardaki yazıda Cemal Süreya söylüyor: Dergiler edebiyatın yeraltı haritalarıdır.

Sergideki dergilerin kapakları dönemin yaşayış tarzı, fikirleri ve dilini anlamak için iyi ipuçları taşıyor.

Osmanlı döneminde dergiler basit çizimlerle çıkarken, Cumhuriyet dönemi dergilerinin kapaklarında ise modern görünüşlü gülen kadınlar var.

Konular ise çeşitli: Hicri takvime göre 1326'da çıkan Genç Kalemler dergisi kendini "edebi ilmi mecmua" olarak tanımlıyor.

Akbaba "milliyetperver mizah gazetesi", Resimli Mecmua ise "şarkın en büyük en faydalı aile ve mektepliler mecmuası" .

Veto adlı "tarafsız milliyetçi" derginin kapağındaki renkli resimde kızıl yıldız şapkalı komünistler kadınlara sarılmaya çalışıyor. Altında Kızıl Medeniyet Avrupa'da böyle yayılıyor yazıyor. 1967'de çıkan Kim dergisi de kendini ortanın solu dergisi olarak tanımlamış.

Marko Paşa, Öküz Mehmet Paşa...

Nazım Hikmet'in serbest bırakılması kampanyası için yayımlanan "Nazım Hikmet" dergisi ise "Nazım'ın uğradığı haksızlıklarla mücadele için çıkan fikir ve politika dergisi".

Her kapatıldığında yeni isimlerle çıkan Marko Paşa dergisinin 6 farklı şekli tek bir çerçevede bir araya getirilmiş. Aziz Nesin'in Marko Paşa'sı en sonunda Yedi- Sekiz Paşa olmuş. Öküz Mehmet Paşa'nın başyazısı dergiyi özetliyor.

"Yaz be koçum ne olur sanki, biz iktidar partisi değiliz ki dünyaya kazık çakalım. İşte geldik, işte gidiyoruz, şen olsun gönüller"

Dergi çıksın heyecanı

Sergiyi gezen Prof. Dr. Oktay Yenal, 14 yaşındayken aldığı "Görüşler" dergisini ve Marko Paşa'nın tüm sayılarını görünce çok sevindiğini ve heyecanlandığını söylüyor.

" Sabiha ve Zekeriya Sertel'in Görüşler dergisini görünce anılarıma döndüm. Tan gazetesinin yakılmasına bahane olan dergi tek sayı çıkmıştı. Gazete yakıldıktan sonra Talebeler Birliği olarak matbaaya yürüyüp olayı protesto etmiştik. Eskiden bu dergileri yeni sayıları çıksın diye heyecanla beklerdik. Varlık gibi sanat ve edebiyat dergilerini sürekli takip ediyorduk. Şimdi daha çok akademik dergileri takip ediyorum."

Münevviri İştirak, Yurt ve Dünya, Ant, Sokak

Dergilerin neredeyse hepsi, insanda hemen okuma isteği yaratıyor. İşte bazıları: Yedikule Ermeni Hastanesi Dergisi, Türk İdman Mecmuası, Sosyalizmin Efkarının Menevviri İştirak dergisi, Rıfat Ilgaz'ın Yürüyüş, Behice Boran'ın Yurt ve Dünya dergisi, Fethi Naci ve Yaşar Kemal'ın çıkardığı Ant dergisi, Edebi Hanım Mecmuası Firuze, Salah Birsel'in Yenilikler > Dergisi, ve gazetecilerin bir araya gelerek, çıkardıkları, bağımsız patronsuz Sokak Dergisi, .

Serginin düzenleyicileri, Türkiye'nin kültürel tarihi ve yaşamı hakkında 101 dergi üzerinden fikir vermeyi ve serginin araştırmalar için başlangıç noktası olmasını amaçlamışlar. 101 dergiden daha fazlasını görmek isteyenlerin yolu sahaflara düşecek. (ÖG/NM)