Yayın Dünyasına Bitmeyen Gözaltı

Tutuklanan Cumhuriyet Kitap Eki Yayın Yönetmeni Turhan Günay, bir ay önce Kitap Eki'nde "Yayın Dünyasına Bitmeyen Gözaltı" başlığı ile Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde cezaevine giren, öldürülen yazar, yayıncı, çevirmen ve gazetecilerin tek tek isim listesini yayınlamıştı.

31 Ekim'de Cumhuriyet yönetici ve yazarlarına yönelik “FETÖ/PDY ve PKK/KCK propagandası” iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında gözaltına alınan Günay 5 Kasım'ın ilk saatlerinde tutuklandı.

30 yıla yakın Cumhuriyet'te çalışan Günay 25 yıldır gazetenin kitap ekinin yayın yönetmenliğini yapıyor.

Günay'ın hazırladığı listeyi paylaşıyoruz.

Yayın Dünyasına Bitmeyen Gözaltı

Yasaklar, gözaltılar, tutuklamalar, uzun hapislikler, idamlar, bunlarla yetinmeyip öldürmeler devleti yönetenlerin neredeyse genlerine işlemiş. Bu eğilim, içinde bulunduğumuz zaman diliminde ülkemizi yöneten kadroda yeniden hortlamış görünüyor. Askeri darbe dönemlerini geride bırakan bir ‘gayret’ ile yazar, yayıncı ve gazeteciler gözaltına alınıyor, tutuklanıyor, hapsediliyorlar. Görevden almalar, işsizliğe, açlığa mahkûm etmeler de bu anlayışın tuzu biberi. Düşünce, sanat ve kültür baskı altına alınmaya çalışılıyor.

Olağan ve olağanüstü durumlarda ilk dokunulanın yine yazar, yayıncı ve gazeteci olduğu gerçeği hiç değişmiyor. Aşağıda görüp okuyacağınız listede 19. yüzyılın ortalarından bu yana tutuklanmış, hapsedilmiş, öldürülmüş, sürgün edilmiş yazar, çevirmen, yayıncı, karikatürcü ve gazetecilerin bir dökümünü vermeye çalıştık. Listede, siyasi nedenlerle tutuklanmış ama yazar olan birçok insanın adına rastlayacaksınız. Biz onların yazar, yayıncı, gazeteci olduklarını biliyoruz ve listemizde o nedenle yer alıyorlar.

Liste alfabetik sıraya göre düzenlenmiştir. Bu listenin bir hayli eksik olduğunun da farkındayız. Nedeni, şimdilerde olduğu gibi önceki yıllarda da konuyla ilgili haber ve yazıların basında fazla yer bulmaması. Özellikle 1915 olayları sırasındaki tehcir ve öldürümler üzerine birkaçı dışında neredeyse hiç yayın yok. Bu konudaki tartışma ve araştırmaların sürdüğünü de biliyoruz. Tehcir sırasında yaşamlarını yitiren yazar, yayıncı ve gazetecilerin adlarını ‘öldürülenler’ bölümünde göreceksiniz. Dökümdeki eksikliklerin, katkılarınızla azaltılabileceğini düşünüyoruz. Bazı yazarlarımızın adını birkaç bölümde görmek şaşırtıcı olmasın. Çünkü hem tutuklanmış, hapsedilmiş hem de kimileyin öldürülmüşler.

Listeye, Gözaltı ve işten çıkarılmalarla (özellikle son aylarda işten çıkarılan öğretmen ve akadamisyenlerin içinde önemli yazarlar da var) 1971 ve 1980 darbelerinin öncesinde ve sonrasında kapatılmış, toplatılmış siyasi yayın organlarının ve yayıncılarının başına gelenlerin tamamını dahil etmedik. Bunun ayrı bir çalışmanın konusu olduğunu ve yapılması gerektiğini de biliyoruz ve yapacağız. Siyasal iktidarlar artık yazarları, yayıncıları gazetecileri cezalandırmanın hiçbir işe yaramadığını görmeliler.

Çünkü kitapların ve yazıların üzerinden o imzaları silemezler. Düşünceler yayımlanmış, insanlara ulaşmıştır ve geleceğe kalacaklardır. O yazarlar ülkelerinin ve dünyanın onurudurlar artık. Ama geçmişte ve gelecekte onları cezalandıranları kimse hatırlamıyor ve hatırlamayacaktır. Nâmık Kemal ve Nâzım Hikmet devrin yöneticileri için vatan haini idiler. Sonrasında ise “Vatan Şairi” olarak yaşadılar ve yaşayacaklar. Tıpkı diğerlerinde olduğu ve olacağı gibi. Yazarlarımıza, yayıncılarımıza, gazetecilerimize dokunmaktan vazgeçin artık!..

Tutuklanmış Yazar ve Çevirmenler

Abdülkadir Billurcu, , Ahmet Angın, Ahmed Arif, Ahmet Şık, Ahmet Nesin, A. Dursun Yıldız, A. Kadir(Abdülkadir Meriçboyu), Ali Erol, Ali Sirmen, Ali Ünal, Ali Taygun, Alpay Kabacalı, Aram Pehlivanyan, Arif Damar, Asım Bezirci, Arslan Kaynardağ, Aslı Erdoğan, Ataol Behramoğlu, Atilla Tokatlı, Attilâ İlhan, Ayhan Kavak, Ayşe Berktay, Ayşegül Devecioğlu, Aziz Nesin, Aziz Tunç, Azra Erhat, Bayram Bozyel, Behice Boran, Burhan Sönmez, Büşra Ersanlı, Can Yücel, Cenap Karakaya, Cevat Şakir, Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı), Cihan Deniz Zarakolu, Davut Akgül, Demir Özlü, Doğan Avcıoğlu, Edip Yalçınkaya, Emirhan Oğuz, Enver Gökçe, Erdal Atabek, Erdal Öz, Erdoğan Aydın, Erdoğan Berktay, Erhan Bener, Ergün Poyraz, Erol Manisalı, Ertuğrul Mavioglu, Fakir Baykurt, Faik Bulut, Feridun Yazar, Fethi Naci, Feqî Hûsên, Sağnıç Gökçe Fırat, Gün Zileli, Günay Aslan, Hatip Dicle, Hulusi Dosdoğru, Hagop Sivaslıyan, Hasan İzzettin Dinamo, İhsan Akay, İlhan Selçuk, İrfan Babaoğlu, İsmail Beşikçi, Kemal Bekir, Kemal Burkay, Kemal Tahir, Kerim Korcan, Mehdi Zana, Mehmet Emin Bozarslan, Mehmet Güler, Mehmed Kemal, Mehmed Uzun, Mesut Kavak, Murat Belge, Musa Anter, Mustafa Yıldırım, Mümtaz Soysal, Murat Türk Nail, V. Çakırhan, Necmiye Alpay, Necip Fazıl Kısakürek, Nevzat Çelik, Neyzen Tevfik, Nihal Atsız, Nihat Behram, Nezihe Meriç, Oktay Akbal, Orhan Kemal, Osman Taş, Oya Baydar, Ömer Ağın, Özgür Amed, Özkan Mert, Ragıp Zarakolu, Rasih Nuri İleri, Refik Halid Karay, Remzi İnanç, Rıfat Ilgaz, Ruşen Aslan, Sabahattin Ali, Sabahattin Eyuboğlu, Sabiha Sertel, Sadık Aslan, Sadun Aren, Salim Şengil, Samet Ağaoğlu, Sami Özbil, Sevan Nişanyan, Sevgi Soysal, Seçkin Cılızoğlu, Şahin Alpay, Şevket Süreyya Aydemir, Şükran Kurdakul, Tacettin Karagöz, Tarık Ziya Ekinci, Tektaş Ağaoğlu, Turhan Dilligil, Vahap Erdoğdu, Vartan İhmalyan, Vasıf Öngören, Vedat Günyol, Vedat Nedim Tör, Vedat Türkali, Veli Ozan, Veli Yılmaz, Vüs’at O. Bener, Yalçın Haftçı, Yalçın Küçük, Yaşar Kemal, Yılmaz Çamlıbel, Yılmaz Güney, Yılmaz Odabaşı, Zaven Biberyan, Zeki Bayhan, Ziya Gökalp, Tutuklanmış Yayıncılar, Abdullah Nefes, Ayşe Nur Zarakolu, Enver Aytekin, Faruk Muhsinoğlu, Fikret Onbaş, Gündoğan Görsev, Hikmet Koçak, Hovhannes Kılıçyan, İlhan Erdost, Mehmet Ali Ermiş, Muzaffer Erdost, Mehmet Bayrak, Nabi Baret, Oğuz Akkan, Recep Maraşlı, Saffet Rüştü, Tekin Selim Okçuoğlu, Semra Çaralan, Süleyman Ege, Sırrı Öztürk, Zeynel Abidin Kızılyaprak, Ünsal Öztürk

Tutuklanmış Gazeteciler

Abdullah Kılıç, Abdullah Özyurt, Abdullah Turan, Abdurrahman Dilipak, Abidin Nesimi, Ahmet Cevat, Ahmet Emin Yalman, Ahmet Hamdi Diler, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Şükrü Esmer, Ahmet Turan, Alkan Ali Akkuş, Ali Bulaç, Ali İhsan Özgür, Ali Konar, Arafat Dayan, Aydın Engin, Aydın Şenesen, Aytekin Gezici, Aziz Ziya, Baha Bey, Barış Pehlivan, Barış Terkoğlu, Bayram Kaya, Bedii Faik, Beyhan Cenkci, Bünyamin Köseli, Can Dündar, Cebrail Parıltı, Cemal Azmi Kalyoncu, Cemal Yıldırım, Cemalettin Ünlü, Cemil Sait Barlas, Cihan Acar, Cuma Ulus, Cüneyt Arcayürek, Çetin Altan, Doğan Koloğlu, Doğan Yurdakul, Doğu Perinçek, Ebüzziya Tevfik, Emil Galip Sandalcı, Emin Arslan, Emin Demir, Emre Sonlan, Erdal Süsem, Erol Zavar, Erdem Gül, Ergin Doğru, Erol Önderoğlu, Eşref Edip, Fehmi Yazıcı, Ferhat Çiftçi, Fevzi Lütfü Karaosmanoğlu, Feyyaz Irmak, Gurbet Çakar, Halil İbrahim Mert, Habib Güler, Hamit Dilbahar, Hanım Büşra Erdal, Haşim Söylemez, Hatice Duman, Hayri Muhiddin Bey, Hidayet Karaca, Hülya Karakaya, Hüseyin Aydın, Hüseyin Cahit Yalçın, Işık Yurtçu, İbrahim Balta, İlhami Soysal, İhsan Adalı, İsmail Müştak Mayakon, Kamuran Sunbat, Kayhan Sağlamer, Kurtul Altuğ, Lalezar Karaibrahimoğlu, Lütfi Bey, Mazlum Dolan, Mehmet Ali Aybar, Mehmet Altan, Mehmet Arslan, Mehmet Baransu, Mehmet Emin Arslan, Meltem Oktay, Metin Toker, Metin Göktepe, Mete Dural, Mikail Barut, Mihri Belli, Muhammed Doğru, Mustafa Balbay, Mustafa Ekmekçi, Mustafa Erkan Acar, Mustafa Nuri Bey, Mustafa Ünal, Mümtazer Türköne, Nadir Gündüz, Nail Ataer, Naim Tirali, Namık Kemal, Nazlı Ilıcak, Nedim Şener, Nedim Türfent, Nuri Durna, Nuri Yeşil, Nuriye Ural (Akman), Oktay Verel, Oral Çalışlar, Osman Saffet Arolat, Ömer İzzettin, Özgür Amed, Sabiha Sertel, Sadri Edhem Ertem, Sami Tunca, Samim Akay, Sefa Kaplan, Selami Akpınar, Suphi Nuri İleri, Şadi Alkılıç, Şahin Alpay, Serkan Aydemir, Seyit Kılıç, Seyithan Akyüz, Soner Yalçın, Şahabettin Demir, Şerife Oruç, Şermin Soydan, Şiar Yalçın, Tamer Kayaş, Tuncay Özkan, Turhan Dilligil, Ufuk Şanlı, Velid Ebüzziya, Yakup Çetin, Yaşar Uçar, Yılmaz Kahraman, Yusuf Ziya Ademhan, Zehra Doğan, Zekeriya Sertel, Zeki Kılıç, Zeynel Abidin Bulut, Ziya Ataman, Olgun Matur, Eda Şanlı, Özkan Mayda, Tuncer Çetinkaya, Kenan Baş, Cihat Ünal, Osman Yakut, Serhat Şeftali, Abdurrahim Ersöz, Ömer Özdemir

Tutuklanmış Karikatürcüler

Ahmet Erkanlı, Asaf Koçak, Doğan Güzel, Ertan Aydın, Halim Büyükbulut, Mehmet Sönmez, Mim Uykusuz, Ratip Tahir Burak, Teodor Kasap, Ömer Özdemir

Öldürülen Yazar, Yayıncı ve Gazeteciler

Abdi İpekçi, Abdullah Doğan, Ahmet Samim, Ahmet Taner Kışlalı, Ali İhsan Özgür, Ali Kemal, Ahmet Samim, Ali Şükrü Bey, Andon Şahen, Ardeşes Ferahyan, Arisdakes Kasparyan, Armen Doryan, Asaf Koçak, Asım Bezirci, Aysel Malkaç, Ayşe Sağlam, Bahri Işık, Bahriye Üçok, Behçet Aysan, Bülent Ülkü, Cavit Orhan Tütengil, Cengiz Altun, Cengiz Polatkan, Cevdet Kılıçlar, Cihan Hayırsevener, Çetin Ababay, Çetin Emeç, Dikran Çöğüryan, Dikran Odyan (Aso), Diran Kelegyan, E. Agnuni (Khaçadur Malumyan), Engin Çeber, Ercan Gürel, Erdal Ayrancı, Erol Akgün, Ersin Yıldız, Ethem Nejad, Ferhat Tepe, Gündüz Etil, Gani Bozarslan, Gagik Ozanyan, Garabed Paşayan Khan, Haçik İdareciyan, Hafız Akdemir, Hagop Terziyan (Hagter), Hasan Fehmi, Hasan Tahsin, Hatip Kapçak, Halit Güngen, Hampartsum Hampartsumyan, Harutyun Şahrigyan, Hasret Gültekin, Hayrabet Honca, Hrant Dink, Hikmet Şevket, Hovhannes Kazancıyan, Hüseyin Deniz, Hüseyin Hilmi (İştirakçı Hilmi), Hüseyin Kami, Hüseyin Şen, İlhan Darendelioğlu, İlhan Erdost, İhsan Uygur, İsdepan S. Kürkçüyan, İsmail Ağay, İsmail Cihan Hayırsevener, İsmail Gerçeksöz, İzzet Kezer, Jirayr (Partog Zoryan), Kamil Başaran, Kamil Koşapınar, Karakin Gozigyan (Yesalem), Keğam Parseğyan, Kemal Kılıç, Kevork Ferid, K. Khajag (Karekin Çakalyan), Krikor Torosyan, Krikor Zohrab, Kutlu Adalı, Mardiros H. Kundakçıyan, Mecit Akgün, Mehmet Atay, Mehmet İhsan Karakuş, Mehmet Sait Ertem, Mehmet Topaloğlu, Melkon Gürcüyan, Metin Alataş, Metin Altıok, Metin Göktepe, Mevlüt Işıt, Mihran Tabakyan, Muammer Aksoy, Mehmet Ali Yalçın, Musa Anter, Mustafa Suphi, Muzaffer Akkuş, Muzaffer Fevzioğlu, Namık Tarancı, Nazım Babaoğlu, Nerses Papazyan, Nerses Zakaryan, Nuh Köklü, Onat Kutlar, Onnig Jirayr, Orhan Karaağar, Önder Babat, Parseğ Şahbaz, Recai Ünal, Reşat Aydın, Rıza Güneşer, Rohat Aktaş, Ruhi Can, Rupen Sevag (Çilingiryan), Rupen Zartaryan, Sabahattin Ali, Sami Başaran, Sarkis Minasyan, Sarkis Suin (Süngücüyan), Selahattin Turgay Daloğlu, Seracettin Müftüoğlu, Seyfettin Tepe, Siamanto (Adom Yarcanyan), Silahçı Tahsin, Simpad Pürad, Süleyman Yeter, Şavarş Krisyan, Taniel Varujan, Tılgadintzi (Hovannes Hanıtyunyan), Turan Dursun, Uğur Kaynar, Uğur Mumcu, Ümit Kaftancıoğlu, Ünal Mesuloğlu, Vıramyan (Onnig Tertsagyan), Yahya Orhan, Yaşar Aktay, Yaşar Parlak, Yemliha Kaya, Yervant Sırmakeşhanlıyan (Yerukhan), Zeki Bey, Zeki Erginbay (EA)