Yerel Seçimlerde 21 Kritik İl
Yüksek Seçim Kurulu’nun hazırladığı seçim takvimine göre 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri süreci 1 Ocak’ta başladı
Basına yansıyan haberlerde Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri için 24 Haziran Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için oluşturdukları Cumhur İttifakı’nı sürdüreceklerini açıkladılar.
İktidara yakın medya iki partinin ortak adaylar üzerinden lehte çekilme kararı aldıklarını duyurdukları haberlerinde kulis bilgilerine dayanarak bir liste oluşturdu. İddia şöyle “İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Bursa ve Ordu’da AKP adayı desteklenecek. Geri kalan illerde, Mersin, Manisa, Osmaniye’de MHP adayları desteklenecek. MHP aynı zamanda bazı iller için teşkilat yoklaması yapacak ve o şehirdeki teşkilatın nabzını ölçecek. MHP ve AKP kaynaklarından aldığımız çok özel kulis bilgilerine göre: Toplamda şimdilik 9 il belirlendi. İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Mersin, Osmaniye, Manisa, Bursa, Ordu." (Haber 7)
Bu listedeki illerde 2014 seçim sonuçlarına ve genel seçimlerdeki dağılımlara bakıldığında zaten iki partinin ellerinde tuttukları illeri kaybetmemek için birbirlerini destekleyecekleri ortaya çıkıyor. Daha açık ifadeyle yeni iller kazanmak değil, kazandıklarını ellerinde tutma stratejisi hissediliyor.
Ankara'nın üç ilçesi
Ancak ilçe boyutuna inildiğinde manzara bir miktar değişebilir.
Örneğin AKP'nin Ankara ilçe belediye adayları 1 Ocak 2019 günü açıklandı. Erdoğan 25 adaydan 3'nün MHP'den olduğunu söyledi. Bunlar Etimesgut, Gölbaşı ve Polatlı.
2014 Yerel Seçimlerinde bu üç ilçedeki duruma bakalım:
Etimesgut:
Toplam seçmen sayısı: 327 bin 211. Kullanılan oy sayısı: 298 bin 095.
Belediye seçimini MHP kazanmıştı.
Oy Oranı: MHP yüzde 39,77 (114 bin 366), AKP yüzde 37,12 (106 bin 730), CHP yüzde 19,97 (50 bin 438)
Gölbaşı:
Toplam seçmen sayısı: 77 bin 096. Kullanılan oy sayısı: 70 bin 939.
Belediye seçimini AKP kazandı.
Oy oranı: AKP yüzde 43,89 (30.086 ), MHP yüzde 41,45 (28 bin 414 ), CHP yüzde 12,20 (8 bin 362)
Polatlı:
Toplam seçmen sayısı: 81 bin 723. Kullanılan oy sayısı: 73 bin 397.
Belediye seçimini MHP kazanmıştı.
Oy Oranı: MHP yüzde 47,49 (33 bin 420), AKP yüzde 42,84 (30 bin 146), CHP yüzde 5,56 (3 bin 910)
2014 sonuçlarına göre AKP bu üç ilçeden sadece Gölbaşı’nda belediye başkanından var geçiyor. Diğer iki ilçe zaten MHP’ye yakın. Polatlı’da fark yüzde 5’e yakın; Etimesgut’ta ise yüzde 2,5 civarında.
MHP’nin AKP ile ittifakındaki sürekli taviz veren taraf olduğu algısını pekiştirecek bir tablo çıkıyor Ankara adaylar dağılımında. Bir siyasi parti davranışı olarak seçimlerde böylesine bir geri çekiliş, klasik bir MHP analizi haline gelen “kendisi değil fikirleri iktidarda” yorumuyla anlaşılır kılınabilir mi. tartışılır.
CHP-HDP-İYİ Parti ektisi
2014 Yerel Seçimleri sonuçları ışığında 21 ilde oy dağılımı AKP, MHP ve muhalefet partileri arasında yaklaşık üçe bölünmüş durumda.
Bu kentlerde AKP’nin MHP’ye ne kadar hareket alanı tanıyacağı kritik bir soru. Cumhuriyet Halk Partisi’nin Halkların Demokratik Partisi (HDP) seçmeninden ne kadar destek alacağı bazı illerde kritik.
Antalya örneği
Örneğin Antalya. 2014’te adı Barış ve Demokrasi Partisi olan (HDP) oyların yüzde 2,3’ünü almıştı. CHP Antalya’yı yüzde 1,8 ile kaybetmişti. Ancak AKP ile MHP’nin birbirlerinin lehine hareket etmesi seçmen bazında sahaya birebir yansırsa, 2019 seçimlerinde tüm HDP seçmeni CHP’ye oy verse bile MHP’nin yüzde 24’lük payıyla baş edemez. Bu noktada MHP’den kopan isimlerin kurduğu İYİ Parti etkisinin ne olacağı, diğer kritik bir soru. Ancak İYİ Parti’nin MHP oylarını çok da bölemediği 24 Haziran seçimleri sonuçlarına bakılarak söylenebilir. Tabii bu noktada yerel siyasetin genel siyaset ile bazı dönemlerde birbiriyle paralel seyretmediği akılda tutulmalı. Refah Partisi’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni böyle bir dramatik değişiklikle almıştı.
Eskişehir örneği
Eskişehir CHP'nin rahat kazandığı bir il. Ama ittifak olayı biraz karıştırıyor CHP açısından.
2014'te Eskişehir'de CHP yüzde 45,3 almış. AKP-MHP toplamı 50,3 oluyor. Üstelik Cumhur İttifakı'nın en küçük ortağı Büyük Birlik Partisi, Eskişehir'de dördüncü sırada yer alıyor. Oy oranı yüzde 1,28 (6 bin 697 oy). Muhalifette olan Saadet Partisi beşinci olmuş (yüzde 0,88, 4bin 638 oy) ve HDP (yani BDP - yüzde 0,67, 3 bin 493 oy) altıncı sırada yer almış. Kısacası tüm muhalifler birleşse, oy kaymaları ve İYİ Parti etkisi gibi faktörler hesaba katılmazsa, kağıt üzerinde Cumhur İttifakı'nı geçemiyor.
21 ildeki kritik dağılım
Antalya: AKP (% 36,4 – 475.897), CHP (% 34,6 – 452.493), MHP (% 24,3 – 317.615), HDP (% 2,3 – 30.283)
Ankara: AKP (% 44,9 – 1.415.973), CHP (% 43,8 – 1.383.786) MHP (% 7,8 – 245.624)
Ardahan: AKP (% 34,3 – 3.371), CHP (% 33,7 – 3.316), BDP (% 10,8 – 106)
Edirne: CHP (% 36,9 – 34.619), AKP (% 29,9 – 28.127), MHP (% 18,3 – 17.199)
Eskişehir: CHP (% 45,3 – 237.375), AKP (% 39,1 – 204.873), MHP (% 11,2 – 58.635)
Hatay: CHP (% 41,2 – 336.990), AKP (% 40,5 – 330.544), MHP (% 15,3 – 124.813)
Iğdır: BDP (% 44,2 – 18.168), MHP (% 42,4 – 17.442), AKP (% 10,9 – 4.490)
İstanbul: AKP (% 47,9 – 4.096.221), CHP (% 40,1 – 3.426.602), HDP (% 4,8 – 413.315), MHP (% 4 – 339.346)
İzmir: CHP (% 49,6 – 1.306.904), AKP (% 35,9 – 946.941), MHP (% 8 – 210.001), BDP (% 3,4 – 88.710)
Kars: MHP (% 28,4 – 11.116), CHP (% 25,1 – 9.840), AKP (% 25 – 9.807), BDP (% 19,3 – 7.566)
Kırklareli: CHP (% 38 – 15.972), AKP (% 35 – 14.695), MHP (% 24,4 – 10.250)
Manisa: MHP (% 40,1 – 354.801), AKP (% 36,7 – 324.580), CHP (% 18,3 – 161.655)
Mersin: MHP (% 32 – 324.127), CHP (% 28,3 – 287.388), AKP (% 28 – 284.136), BDP (% 9,6 – 97.640)
Muğla: CHP (% 49,1 – 272.646), AKP (% 29 – 160.804), MHP (% 18 – 99.968)
Muş: AKP (% 48,5 – 18.799), BDP (% 40,8 – 15.812), SP (% 3,7 – 1.431), MHP (% 2,5 – 985), HÜDA PAR (% 1,4 – 528), CHP (% 1,2 – 455)
Ordu: AKP (% 54,5 – 239.575), CHP (% 34,2 – 150.341), MHP (% 8,2 – 35.866)
Osmaniye: MHP (% 47,3 – 54.144), AKP (% 37,4 – 42.830), CHP (% 9,9 – 11.334), BDP (% 2,6 – 3.023)
Siirt: BDP (% 49,4 – 30.846), AKP (% 42,1 – 26264), BBP (% 4,3 – 2.697), HÜDA PAR (% 1,2 – 726)
Tekirdağ: CHP (% 45,8 – 251.702), AKP (% 37,2 – 204.175), MHP (% 12,7 – 69.660)
Yalova: CHP (% 48 – 29.227), AKP (% 47,6 – 28.999), MHP (% 1,4 – 843), BDP (% 1 – 623)
Zonguldak: CHP - Cumhuriyet Halk Partisi (% 39,9 – 26.079), AKP (% 38,6 – 25.249), MHP (% 17,7 – 11.581)
Yukarıdaki tablo, aslında bloklaşan seçmen dağılımının AKP-MHP ittifakının yararına bir tablo ortaya çıkardığını gösteriyor. MHP oy oranını kaybetme pahasına AKP iktidarına destek verdiği sürece bu tablonun değişmesi beklenmeyebilir. Ancak yerel seçimlerde doğru aday belirleme ile oy kaymalarının daha sık görülüyor. 2014'de tabloda olmayan İYİ Parti'nin muhalefet ile ne kadar yakın ittifakta olacağı henüz belli değil ve yereldeki gücü de keza şu an belirsiz. Benzer olarak 2014'te etkinliği, en azından görünürlüğü daha az olan Saadet Partisi'nin 24 Haziran seçimlerde silkinmesi ve muhalif tavrını sürdürmesi de tabloyu etkileyebilir. Son olarak yerel yönetimlerde kayyum kıskacında olan HDP'nin kaybettiği alanı tekrar kazanması olasılığı her zaman var, çünkü HDP sonuçta 2014'te BDP adıyla seçimlerden dördüncü çıkmış, 2018 Haziran seçimlerinden MHP'nin önünde üçüncü çıkmış bir parti. (HK)