Yıkım alanında etkinlik: Bomonti hatıralarda kalmasın
* Fotoğraf: Bomonti Hepimizin İnisiyatifi / Twitter
Bomonti Hepimizin İnisiyatifi ve Doğa İçin Sanat Platformu, Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredilen Bomonti Bira Fabrikası ek binaları yıkım alanı önünde yarın (22 Ağustos) 15.00-19.00 saatleri arasında bir sanat etkinliği düzenliyor.
Etkinliği bianet’e anlatan Bomonti Hepimizin İnisiyatifi’nden Göksen Ezeltürk, “Bomonti hatıralarda kalmasın demek için mahalle sakinleri, amatör ve profesyonel sanatçılar, doğaya ve kültüre duyarlı insanlarla bir arada dayanışarak düzenleyeceğimiz bir etkinlik olacak” diyor.
Bomonti’deki son durumu da anlatan Ezeltürk, endüstriyel tarihi değer olarak tescil edilen 8 ek binadan sadece üçü hakkında tescil kararının kaldırıldığını ancak şu anda 8 ek binanın da yıkılmış vaziyette olduğunu söylüyor.
“Bizim yeşil alana ihtiyacımız var”
“Bomonti İstanbul’un kültür ve sanatla anılan birkaç noktasından biri ve bizler Bomonti bu şekilde kalsın, kültür ve sanatla anılsın, oradaki sosyal yaşamla bilinsin, dokusunu ve profilini muhafaza etsin istiyoruz” diyen Ezeltürk, alanda yapılacak çalışmayla ilgili kendileriyle hiçbir bilgi paylaşılmadığına değinerek şöyle konuştu:
“Burası çok büyük bir alan ve burada ne yapılacağı da şu an muallak. Çok fazla söylenti var ama bizimle somut olarak paylaşılmış bir bilgi mevcut değil ve bize o alanda ne istediğimizi soran da yok. Bizim yeşil alana, deprem toplanma alanına, kültür ve sanat alanına ihtiyacımız var.
Resim, müzik, ahşap boyama
“Şimdi orada bir sanat etkinliği yapıyoruz ve bizim sesimizi duymayanlara, sözlerimizi dinlemeyenlere kendimizi sanatımızla kendimizi hatırlatıyoruz.
“Saat 15.00-19.00 arasında amatör ve profesyonel sanatçı arkadaşımız ve mahalle sakinleriyle birlikte resim yapacağız, ahşap boyayacağız, müzik yapacağız ve insanlara o alanda ne istediklerini soracağımız küçük bir anket de yapacağız.”
Bomonti'de yıkım
Bomonti Bira Fabrikası ve çevresi, İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından "korunması gereken kültür varlığı" olarak tescillenmiş bir alan. Ancak buna rağmen Bomonti Bira Fabrikası 2009'da ihaleye çıkarıldı ve geriye sadece ek binalar kaldı.
Ek binaların bulunduğu alan daha sonra Diyanet’e devredildi. Yapıların yıkılması, yerlerine mescit, yurt ve otopark yapılması planlarına karşı açılan iptal davaları devam etmesine rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı binaları yıkmak için bir "yıkım belgesi" düzenledi.
Tarihi ve endüstriyel bir yapı olan, aynı zamanda Türkiye'deki ilk bira fabrikası olma özelliği de taşıyan Bomonti Bira Fabrikası'nın akıbetinin ne olacağına dair ise henüz bir netlik yok. Ancak ilk aşamada yapılan açıklamalara göre, içerisinde mescit, yurt ve otopark barındıran dini kültür merkezi olması bekleniyor.
Bomonti Bira Fabrikasıİstanbul'un önemli simgelerinden olan Bomonti Bira Fabrikası, Osmanlı Devleti'nde II. Abdülhamit döneminde, 1890'da Feriköy'de kuruldu. İsviçreli Adolf ve Walter Bomonti kardeşlerin üretim imtiyazı alarak kurdukları Bomonti Bira Fabrikası'na 1930'lardaki milleştirme süreciyle 1938'e kadar üretim izni verildi. Bu sırada semt, Bomonti'den sonra açılan bir çikolata fabrikası ve bir buz fabrikasıyla birlikte bir sanayileşme dönemine girdi. 1928'de Meşrubat İnhisarı kurularak ihaleye çıkarıldı ve verilen izin bitmeden önce bir yıl Polonyalı bir şirketin yönetimine giren fabrika 1934'te İçi Tekeli Türk AŞ'ye veridi. Bomonti artık "tekel" olarak anılmaya başladı. Tekel'e geçişinin ardından Pilsener ve "Türk Birası" adı altında üretime devam edildi. İstanbul'un bir semtine adını vermekle kalmayarak açtığı bira bahçeleriyle de bir geleneği başlatan marka olarak tarihe geçen fabrika, 1930'lu yıllarda İstanbulluların hizmetine açılan Bomonti Bira Bahçesi ile bu hizmeti 1950'li yıllara kadar sürdürdü. Fabrika ise Tekel şartlarının yumuşatılmasının ardından 1967'de İzmir'de 1969'da İstanbul'da Cumhuriyet döneminin ilk özel bira fabrikaları kurulunca pazar payını yitirmeye başladı. Bomonti adının kullanılmasının kaldırılmasından sonra, uzun yıllar "Tekel Birası" adı altında üretimini sürdüren fabrika 1976'da 37 milyon litre üretime ulaşırken, 1991'de üretim durduruldu ve fabrika boşaltıldı. Diyanet'e devriFabrika 1998'de İstanbul 1 No'lu Kültür Koruma Kurulu tarafından “korunması gereken kültür varlığı” olarak ilan edildi. Eylül 2019'da İstanbul 2 No'lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Hazine Maliyesi’ne ait Bomonti Bira Fabrikası'nın birer parçası olan “Eski Malt Binası”, “Eski Silo”, “Eski Arpa Temizleme Binası” ve “Eski Kazan Dairesi” taşınmazlarının Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsisine onay verdi. Kurul, ayrıca 13 Haziran 2019'da aldığı kararla, "Topçu Kışlası" projesinin de mimarı olan Halil Onur’un tescilli yapıların bulunduğu alana ilişkin hazırladığı ve içinde mescit, yurt, sergi salonu ve katlı otopark bulunan projeyi de uygun bularak, söz konusu taşınmazların söküm ve yıkımına da izin verdi. |
(TP)