Ali Sabancı'ya Açık Mektup
Sayın Ali Sabancı,
Bilmiyorum hiç düşündünüz mü, televizyonlardaki reklamlarda neden şirket patronlarının çocukları oynatılmaz?
Televizyon kanallarında çocukların oynatıldığı reklamlar bollaşınca, birçok insan merak etmeye başlıyor ve soruyor: "Bu çocuklar kimdir?" Belki siz de merak etmişsinizdir. Örneğin, o araba reklamındaki iki sevimli afacan acaba kimlerin çocukları acaba? Acaba araba şirketinin sahibinin çocukları mı? Ya o çamaşır makinası reklamındaki tatlı bebek kimin bebeği? Şirket yöneticilerinden birinin bebeği mi? O Türksel reklamında ortalıkta koşuşturan çocuklar? Acaba Türksel yöneticilerinin birçok çocuğu var da, onlar mı koşuşturuyorlar?
Belki de, "bunda bilmeyecek ne var?" diyeceksiniz. Sonra açıklayacaksınız: "Bu çocukları reklam ajansları buluyor. Bu çocuklar elbette ki, patron çocuğu değil. Hiç TÜSİAD'dan biri çocuğunu reklam filminde oynatır mı? Bunlar çocuklarını çalıştıran ana babaların çocukları. Şirket reklam ajansına parayı bastırır; ajans da ana babalara. Çocuk da reklamda oynatılır. Bu kadar basit."
Bunların size basit geldiğini anlamak zor değil. Ama çocukların reklamlarda oynatılması bence hiç de basit değil. Çocukların çalıştırılmaları nasıl basit olabilir? Nasıl sokakta mendil sattırılan çocuklar olmaması gerekiyorsa, reklamlarda oynatılan çocuklar da olmaması gerekmez mi? Sokakta çocuk çalıştırmak yanlışsa, reklamda çocuk çalıştırmak da yanlış. Değil mi?
Sokaktakiler ile reklamdakiler pek de farklı değil. Sokaktakiler de emek veriyor, reklamdakiler de. Sokaktakiler de para kazanıyor, reklamdakiler de. Sokaktakiler de parayı onları çalıştıranlar için kazanıyor, reklamdakiler de. Sokaktakiler de kendi rızaları ile çalışmıyorlar, reklamdakiler de. Bütün bunların bir adı var: Çocuk emeği sömürüsü.
Biliyorum, "Bunlar beni neden ilgilendirsin ki; bizim reklamlarımızda çocuk yok!" diyeceksiniz. Biliyorum ama Pegasus uçuşlarında kullanılan güvenlik filmlerinin televizyondaki reklamlardan pek de farkı yok.
Biliyorsunuz, Pegasus uçuş güvenliği filmlerinde çocuklar oynatıldı. Bir de ilgi çeksinler diye yetişkinler gibi giydirildiler. Bir de komik görünsünler diye büyüklere ilginç gelebilecek kimi davranışları sergilemeleri sağlandı. Bütün bunları yapanlar ufacık çocuklar. Tıpkı sokakta ve reklamda çalıştırılan çocuklar gibi bu filmde oynatılan çocukların da rızaları alınmış değil. Çünkü rıza verecek yaşta değiller.
Acaba bu filmdeki çocuklar Pegasus'un sahiplerinin ya da yöneticilerinin çocukları mı? Elbette değil. Bu çocuklar şirket çalışanlarının çocukları. Demek ki, filmde emekçilerin çocukları emek veriyor.
Belki de, "Bunları bir yana bırakın!" diyeceksiniz. Belki de Pegasus uçaklarında gördüğüm sloganları ileri süreceksiniz: "3,2 milyon dolar yatırım yaptık. 2011 sonunda 40 uçağımız olacak." Belki de ardından diğer bir sloganı ekleyeceksiniz: "Türkiye'de havacılığı biz başlatmadık ama biz değiştirdik."
Burada doğruluk payı var. Pegasus Türkiye'deki havayolları içinde çocuk çalıştıran ilk şirket. Acaba şirket yöneticileri gerçekten de Pegasus bu şekilde bilinsin mi istiyorlar?
Daha uzatmayayım. Bir işadamının zamanı çok değerlidir. Son bir soru ile bitireyim.
Sayın Sabancı! Bilmiyorum hiç düşündünüz mü, televizyonlardaki reklamlarda patronların çocukları oynatılacak olsa, hiç çocukların kullanıldığı reklamlar olur muydu? (SMD/ŞA)