Almanya Suudi Arabistan’a Silah Ticaretini Tartışıyor

Suudi Arabistan‘ın İstanbul Başkonsolosluğu‘nda “kaybolan“ gazeteci Cemal Kaşıkçı‘nın öldürülmesi Almanya‘da, bu ülkeyle siyasi ve ekonomik ilişkiler üzerine tartışmaları yeniden alevlendirdi.

Muhalefet partilerinden Yeşiller ve Sol Parti, Almanya‘nın en çok silah ve askeri malzeme ihracatı yaptığı ülkeler arasında ikinci sırada bulunan Suudi Arabistan‘a silah satışının derhal durdurulması çağrısını yineledi.

Hükümet ortağı sosyal demokratlar da bu konuda tepkili. Görevde olduğu dönemde Suudi Arabistan‘a yönelik açık eleştirileri nedeniyle iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin bir süre “kopmasına“ yol açan eski Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel, bir açıklama yaparak Kaşıkçı olayının tepkisiz kalmaması gerektiği uyarısında bulundu. Gabriel, “Batı, özellikle de Avrupa diplomatik ya da ekonomik tehditler korkusuyla bunu görmezlikten gelmemeli. Biz zayıf değiliz“ dedi.

Gabriel‘den sonra Dışişleri Bakanlı‘na getirilen ve “özür dileyerek“ Suudi Arabistan‘la ilişkilerin yeniden normalleşmesini sağlayan Heiko Maas da önümüzdeki günlerde bu ülkeye yapacağı seyahat planlarını şimdilik dondurdu.

Soruşturmaların sonucunu ve Riyad‘dan yapılacak açıklamaları bekleyeceğini açıklayan Maas, olayın tamamen aydınlatılmasını ve sorumlulardan hesap sorulması talebinde bulundu.

Federal hükümet ve çeşitli bakanlıkların temsilcileri tarafından yapılan açıklamalarda konuyla ilgili “endişe“den söz edilip, bilgi edinmek üzere Saudi Arabistan ve Türkiye ile görüşüldüğü belirtildi.

Ancak çeşitli medya organlarında hükümet, bu konuda açık tavır almadığı gerekçesiyle eleştiriliyor. 

Bu arada önümüzdeki hafta Riyad‘da gerçekleştirilecek yatırımcılar konferansına davetli olan Siemens şirketinin başkanı Joe Kaeser de bundan vazgeçmeye çağrıldı.

Savaşa rağmen silah ihracati sürüyor

Almanya‘da silah ve askeri malzeme üreten şirketlerin Suudi Arabistan‘a yönelik ihracaatları 2018 yılının ilk 9 ayında 416 milyon euroyu aşıyor. Federal Hükümet‘in konuyla ilgili bir soru önergesine verdiği yanıta göre Suudi Arabistan böylece Almanya‘nın en çok silah ihracatı yaptığı ülkeler arasında Cezayir‘den sonra ikinci sırada yer alıyor. (S. Arabistan‘ı ise sırasıyla ABD, Pakistan ve Büyük Britanya takip ediyor.)

Muhalefet partilerinin sözcüleri ve barış örgütleri, Suudi Arabistan‘ın Yemen‘e yönelik savaşı sürdüren uluslarası ittifakın başında bulunduğunu hatırlatarak, tüm yasaklara rağmen Almanya‘dan bu ülkeye yönelik silah ve askeri malzeme ihracatının sürmesini eleştiriyorlar. Almanya‘nın bu konuyla ilgili yasaları, savaş ve silahlı çatışma yaşanan bölgelere, bu savaş ve çatışmaların açıkça tarafı olan ülkelere silah ve diğer askeri malzemelerin ihracatı yasaklıyor. Bu konuyla ilgili daha önceki bilgiler, Hıristiyan demokratlarla koalisyona giren sosyal demokratların ısrarıyla hükümetin Yemen‘de savaşan taraflara yönelik ihracaat yasağı koyduğu yolundaydı.

Ancak bu konuyla ilgili soru önergelerine hükümetin verdiği cevaplara göre Suudi Arabistan‘a yönelik silah ihracaatında bazı “istisnalar“ sözkonusu.

Almanya silah şirketleri, anlaşmaları önceden yapılmış olan ürünlerini Suudi Arabistan‘a ihraç etmeye devam ediyor. Bedeli yüz milyonlarca euroyu bulan bu siparişleri başından modern sahil koruma gemileri ve düşman topçularının yerini tespit eden radar sistemleri yer alıyor. İhraç edilen diğer silah ve askeri malzemenin niteliği ise bilinmiyor. Yeşiller partisinin savunma politikalarından sorumlu milletvekili Omid Nouripour‘un soru önergesine Federal Ekonomi Bakanlığı‘ndan verilen yanıta göre Almanya hükümetinin yılın ilk dokuz ayında Suudi Arabistan‘a bedeli 416 milyon euroyu aşan silah ve askeri malzeme ihracatına onay verdi.

Almanya özür dilemişti

Suudi Arabistan‘la Almanya arasındaki ilişkiler önceki hükümetin Dışişleri Bakanı Gabriel‘in geçen yıl Riyad‘a yönelik açıklamalarının ardından donma noktasına gelmişti.

Gabriel, Lübnan Başbakanı Saad Hariri‘nin kaçırılması nedeniyle Suudi Arabistan‘ı eleştirmiş ve bu ülkeyi “maceracı politikaları“ nedeniyle Lübnan‘daki krizden sorumlu tutmuştu. Bu açıklamaları protesto eden Suudi Arabistan da Berlin‘deki büyükelçisini geri çekmiş, Almanya‘nın bu ülkeye göndereceği yeni büyükelçiye de akreditasyon vermeyi reddetmişti.

Krizle ilgili tartışmalar sırasında, Almanya istihbarat teşkilatı BND‘nin de iki yıl önce Suudi Arabistan‘ın Arap dünyasında istikrarı bozan bir rol oynadığına dair uyarıda bulunduğuna dair haberler medyaya yansımıştı.

İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilere de yansıyan bu krizin iş dünyasında rahatsızlık yarattığı biliniyordu. Almanya‘dan S. Arabistan‘a olan ihracat iki yıl içinde 10 milyar (2015) eurodan 6.5 milyar euroya (2017) gerilemesine rağmen, büyük altyapısal modernizasyon süreci arefesindeki bu ülke Almanya iş dünyası için önemli bir potansiyel olarak görülüyordu.

Örneğin Siemens‘in S. Arabistan‘daki dev ölçekli digitalleşme projeleriyle yakından ilgilendiği biliniyor.

Berlin‘deki hükümet değişikliğinden sonra Dışişleri Bakanlığı koltuğuna oturan Gabriel‘in parti arkadaşı Heiko Maas, Berlin‘le Riyad arasındaki krizi giderilmesi sağladı. Selefinin açıklamalarıyla ilgili “yanlış anlamalar“dan söz ederek “özür diledi“. Suudi Arabistan‘da “büyük bir zafer“ olarak görülen bu açıklamaların ardından iki ülke arasındaki ilişkiler yeniden “normalleşti“.

Gazeteci Cemal Kaşıkçı‘nın öldürülmesiyle ilgili gelişmelerin bu “normalleşme“yi nasıl etkileyeceği bilinmiyor.
Dışişleri Bakanı bu ülkeye yapacağı seyahatten şimdilik vazgeçti.

Siemens şirketinin başındaki Joe Kaeser de önümüzdeki günlerde Riyad‘da gerçekleştirilecek uluslararası yatırımcılar konferansına katılmaktan vazgeçmeye baskısı altında. “Bu konuda henüz karar vermediği“ni, ancak bunu en kısa zamanda yapacağını açıklayan Kaeser‘in sözleri (açıklama sırasında Kaşıkçı‘nın öldürüldüğü kesinleşmemişti) iş dünyasının bu konuya bakışını gösteriyor:

“Evet bir insan ortadan kayboldu. Ancak insanların ortadan kaybolduğu ülkelerle görüşmelere son verirsek, evimizde oturup kalmak zorunda oluruz. Çünkü artık konuşacak kimse bulamayız. Eğer birşeyler değiştirmek istiyorsak, insanlarda doğrudan konuşmalıyız, arkalarından değil.“

(GK/EKN)

* Görsel: tOrange