"Büyük" Ortadoğu "Küçük" Kafkasya

Körfez Savaşı'ndan buyana ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte, yani yaklaşık 20 yıldır, uluslararası libero/muhafazakar sermaye Hazar Denizi'nden Basra Körfezi'ne, kuzeydoğu güneybatı ekseninde diyagonal bir hat çizmiştir.

Bu hat doğal olarak Türkiye'nin de kuzey ve güney doğusundan geçer. Sovyetlerin dağılması bir yandan ulus-devlet modelinde tuhaf bir bağımsızlık sevinci yaratmış, geçici demokrasi havaları estirmiş, bir yandan da karşıt ideolojilerden arınmış bir soğuk savaşın ne şekilde seyredeceği konusunda endişeli bir bekleyiş oluşturmuştu.

Gürcistan'ın Güney Osetya'ya askeri müdahalesi artık ideolojik olmayan bir düşmanlığın zifiri karanlığını gözler önüne serdi.

Eskiden sosyalizm, sosyal adalet gibi kavramlar gündemdeydi; 20 yıldır bu kavramlar gündem dışı...

Tam da ülkesi biraz olsun rahatlıyorken Saakaşvili Güney Osetya'ya askeri müdahale kararını tek başına nasıl da aldı? Acaba bu nasıl bir tekil irade? NATO'nun, ABD istihbaratının haberi yok muydu? Pekin Olimpiyatlarına giderken sormayı, denetlemeyi mi unuttular? Uluslararası mahkeme gerekmez mi? Kendi vatandaşlarını bu denli harcayan iradeler nasıl soruşturmalarla açığa çıkacak? Temiz Eller, henüz puslu Ergenekon filan bu konularla bağlantılı değil mi? Dünyanın ve bölgenin birçok ülkesinin halkı bu soruların cevabını bekliyor.

Rusya'nın, namı diğer Sovyet süper gücünün mirasçısının ABD nezdinde geriletilmesi gereken iki nokta vardı. Birincisi Afganistan, bu ülke büyük ölçüde tahrip edilerek "görev" yerine getirildi. İkincisi ise Kafkasya'dır.

Kafkasya her zaman hem Batı güçleri için hem de Rusya için bir ürküntü noktasıdır. Bir yandan Kuzey Kafkasya'nın 18. yüzyıldan buyana İmam Mansur ve Şeyh Şamil ile geliştirdiği müridizm ve beşeri coğrafya ile de açıklanabilecek bir isyan geleneği, diğer yandan tüm Sovyet ülkeleri içinde milliyetçiliğe ve bağımsızlığa en yatkın üç güney Kafkasya ülkesinin (Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan) Farsî, Turani ve Slav kültürleri içinde yoğrulmuş özgün ve yetkin hali.

Ayrıca 19. yüzyılın ikinci yarısından bu yana petrol çıkarma faaliyetleri için yerleşmeye çalışan Batılı ülkeler ve rekabetleri, beraberlerinde taşıdıkları şehirleşme ve modernleşme...

Kafkasya bölgesi dünyanın en çok dile (sadece Dağıstan'da 7. yüzyılda 28-30 ayrı dil olduğu kaydedilmiş Arap seyyahlar tarafından), çeşitli alfabelere, en çok dine ve inanca ve en çeşitli dünya sorunlarına sahip en ufak ve görece kuvveti olan bölgesi...

Kafkasya'dan Ortadoğu'ya giden menfaat hattı

Bir de buna "istenmeyen" koskoca İran ülkesini ekleyince Kafkasya'dan Ortadoğu'ya giden hattın koparılamayacak eklemlenmiş bütün bir menfaat alanı/hattı olduğu iyice açığa çıkmaktadır. İran'ı tecrit etmek için sadece Ortadoğu yeterli olmaz Kafkasya'ya da ihtiyaç vardır.

• Kafkasya ve Ortadoğu petrol ve doğal gaz zenginliği açısından benzer;
• 20 yıldır sıcak çatışma alanları olmaları açısından zayıf düşürülmeye müsaittir;
• Tek süper güç olmanın meşruiyet alanı sadece Ortadoğu olamaz çünkü Yeltsin'in yerleştirmeye çalıştığı piyasa ekonomisine rağmen vazgeçilmeyen potansiyel rakip kuzeydedir;
• Her iki bölgede de Türkiye'de olduğu gibi libero/muhafazakar Müslüman yönetimler yoktur; yani ılımlı stratejik Müslüman müttefik bulmak zordur.
• Bu iki bölgeyi birbirlerine bağlantılı değerlendirmek enerji politikaları ve süper güçlük gösterisi için zorunlu görünmektedir.
• ABD'nin Gürcistan üzerinden Rusya Federasyonu ile karşı karşıya gelmesi kısaca hiç şaşırtıcı değildir.

En önemli gerçek

Ne var ki, 11 Eylül'de halktan 3 bin, Irak savaşında halktan bir milyona yakın insan ve Gürcistan'ın Osetya'ya ve sonradan Rusya'nın Gürcistan'a müdahale savaşında da 2 binden fazla halktan kişi ölmüştür. İşte en önemli gerçek budur ve bu gerçek henüz dünya güvenlik sisteminin ciddiyetle yeniden ele alınması ve değiştirilmesi zorunluluğunu getirmemiştir. Stratejik Silahların Azaltılması umutları 1970lerde gömüldü kaldı.

Namus bekçilerinin silahlı kopyaları

İşte bizim yaşadığımız ülke, Türkiye havadan "korunma" için füze alımına başlıyor. Türkiye Cumhuriyeti Ordusu'nda havadan korunmanın ileri teknoloji ile teçhiz edilmemiş oluşu ciddi bir eksiklik olarak görülüyor ve açık kapatılıyor ve açık hep askeri çözümlere hazırlanmalarla, harcamalarla kapatılıyor.

Stratejik ortağımız ABD, kuzey komşumuz Rusya ve Kosova'nın da dahil olduğu yeni askeri projelere hevesli ufak ulus devletler.

Dünya siyasetinin öldürme ve ölme merasimleri ve bu merasimler için yapılan harcamalar ve bu harcamaları rahat yapabilmek için tüketilen enerji ve bu enerjiyi kullanmak için güç yarışına kilitlenmiş zihinler.

İşte bunlar bizim ülkemizde yakından tanıdığımız mahalle ve hane düzeyindeki namus bekçilerinin silahlı tanklı füzeli kopyaları… Her zaman haneyi, toprağı, kadınları ve çocukları "koruyorlar". Eksik olsunlar! (BE/TK)

* Prof. Dr. Büşra Ersanlı, Marmara Üniversitesi Siyaset Bilim ve Uluslararası İlişkiler öğretim üyesi.

* Ara başlıklar bianet tarafından eklendi.

* Ersanlı'nın yazısı beybun.com sitesinde yayınlandı.